Beslenme sağlığın temel taşlarından birisidir. Doğru ve dengeli beslenme bizlere konforlu ve sağlıklı bir yaşam sağlarken, dengesiz ve düzensiz beslenme başta obezite ve kardiyovasküler hastalıklar olmak üzere sağlık problemlerine, algılama ve öğrenmede sorunlara sebep olur.
- Ülkemizde yapılan araştırmalar; gençlerin, öğün sayılarına ve öğünde ne yediklerine dikkat etmeksizin sadece karınlarını doyurmak için besin tükettiklerini göstermektedir. Bunun sonucunda, gençlerin ilerleyen yıllarda farklı hastalıklara yakalanma riskleri artmaktadır.
Metabolizmanın düzenli çalışması için, yiyeceklerin günde 3 ana öğünde tüketilmesi gerekse de ihtiyaç duyulan enerjinin ve besin ögelerinin sadece 3 ana öğünde sağlanması doğru değildir.
Türkiye Beslenme Rehberi’nin (TÜBER) önerisine göre; her bireyin günde 5 porsiyon sebze ve meyve tüketmesi gerekmektedir. Çeşitlilik arttıkça, alınan besin öğesi sayısı da artacağından 3 öğün değil 6 öğün beslenmek daha faydalıdır. Buna ek olarak ana öğün aralarında, atıştırmalık besinler tüketmek, potansiyel olarak doygunluğu arttırabilmekte ve bir sonraki öğünde aşırı tüketimi bastırabilmektedir.
- Çocukların yemekler konusunda seçici oldukları da göz önünde bulundurulduğunda, kreş ve gündüz bakım evlerinde 2 ana öğün (kahvaltı, öğle öğünü) ve en az 1 ara öğün (tercihen ikindi öğünü) ilavesinin yapılması önerilmektedir.
- Yapılan araştırmalarda; ara öğünde proteinlere yer vermenin hem tokluğu daha iyi sağladığı hem de sonraki ana öğüne kadar kan şekeri düzeylerini dengelediğini bunlara paralel olarak da obeziteye yakalanma riskini azalttığı görülmüştür. Bununla birlikte, protein kaynaklarına lif kaynağı eklemek öğünün daha doyurucu olmasını sağlamaktadır.
Sağlıksız bir ara öğün; mikro besin öğelerinde eksikliklere ve sonucunda depresyon gibi hastalıklara, kolesterol seviyelerinde değişime sebep olarak kalp problemlerine, kilo kazanımı ve ilerisinde obeziteye sebep olabilmektedir.
Gün içinde ana öğünlerde tüketilen yiyeceklerin türü ve miktarı ara öğünleri etkilemektedir. Acıktığınızda atıştırma durumu, sağlığı teşvik eden yiyeceklerin tüketilmesiyle ilişkili olma eğilimindeyken, açlığın olmadığı zaman atıştırma, yağ, şeker ve sodyum bakımından zengin gıdaların tüketilmesine yol açmaktadır. Gereksiz atıştırma “kilo alımı ve zayıf beslenme” ye sebep olmaktadır.
Ara Öğünlerde Hangi Besinler Tüketilmelidir?
Ara öğünlerde içerisinde vitamin ve mineralden zengin meyve çeşitleri ve yanında protein kaynağı olarak süt ve türevleri tüketilebilir. Bazı günlerde rafine şekerli ve yağ deposu hazır gıdalar yerine evde hazırlanmış sağlıklı tarifler önerilebilir. Fındık, ceviz, badem gibi yağlı tohumlar B vitaminleri, yağ ve proteinden zengin besinlerdir. Bunların da günlük beslenme programında bulunması sağlık açısından faydalıdır.
Ara Öğün Tercihini Etkileyen Faktörler
Bulunduğunuz konum, atıştırmalık yiyeceklerin çeşidinin yanı sıra porsiyon büyüklüğünü de etkileyebilir. Evde veya işte/okulda yemek yemek, atıştırmalıklar için daha sağlıklı yiyecek seçenekleri ile ilişkilendirilmektedir ancak diğer yerlerde (restoran, kamp alanı, yolculuk sırasında vb.) yemek daha büyük atıştırmalık boyutları ve daha yüksek yağ ve daha düşük lif içeriği ile ilişkilidir.
Bireylerin sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel düzeyleri de ara öğün seçimlerini etkileyen bir diğer faktördür.
Günümüzde atıştırmalık tüketimi artmakta ve bireylerin, atıştırmalık tercihlerini sağlıklı görünen paketli ürünler yönünde kullandığı görülmektedir. Üstelik çoğu kişi bu ürünlerin sağlıklı olduğunu düşündükleri için porsiyon kontrolünü sağlayamamaktadır. Fakat birçoğu içeriğinde sağlıklı olmayan maddeler bulundurmaktadır. Bu tarz besinlerin içerikleri ve sağlıklı ara öğün tariflerine sitemizden ulaşabilirsiniz.
Çocuk Beslenmesinde Ara Öğün Tercihleri Nasıl Olmalıdır?
Çocukların beslenmesinde ebeveynler büyük rol oynamaktadır. Onların verecekleri besinler çocukların ilerleyen yaşlarındaki beslenme alışkanlıklarını, sağlık durumlarını etkilemektedir. Çocukların sabah, öğle ve akşam ana öğünlerinde yedikleri izlenmeli, öğünlerde tükettiği besin miktarına bakılarak kuşluk, ikindi ara öğünlerinde ve yatarken meyve, süt, ayran veya peynir, ekmek gibi besinler tüketmesi sağlanmalıdır.
Hess, J. M., Jonnalagadda, S. S., & Slavin, J. L. (2016). What Is a Snack, Why Do We Snack, and How Can We Choose Better Snacks? A Review of the Definitions of Snacking, Motivations to Snack, Contributions to Dietary Intake, and Recommendations for Improvement. American Society for Nutrition.Adv Nutr 2016(7), 466-475.
Korkmaz, N. (2010). Uludağ Üniversitesi Öğrencilerinin Spor Yapma ve Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi 23 (2), 399-413.
Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER). (2015).
Yanchou Njike, V., Smith, T. M., Shuval, O., Shuval, K., Edshteyn, I., Kalantari, V., & Yaroch, A. L. (2016). Snack Food, Satiety, and Weight. American Society for Nutrition. Adv Nutr 2016(7), 866-878.