Aspir Nedir? Aspir Yağının Sağlığa Etkisi / Yararları Nelerdir?

Besinin Adı
Türkçe: Aspir
İngilizce: Safflower
Latince: Carthamus tinctorius L.

Vatanı ve İklimi:
Aspir ilk olarak 3500 yıl önce Akdeniz ülkelerinden olan Mısır’da ekilmiştir. Dünya’ya Mısır’dan dağıldığı kabul edilse de, ana vatanının Güney Asya olduğunu belirten farklı kaynaklar da bulunmaktadır. Kuraklığı seven bir bitki olduğu için, başka bitkilerin yetiştirilemediği bölgelerde de yetiştirilebilen aspir; günümüzde Avustralya’dan Amerika’ya, Meksika’dan Etiyopya’ya, Arjantin’den Hindistan’a kadar dünyanın birçok farklı bölgesinde yetiştirilmektedir. Bulgaristan’dan Türkiye’ye 1940 yıllarında geldiği bilinmektedir. Ülkemizde başta Balıkesir olmak üzere; Konya, Eskişehir, Çankırı, İstanbul, Bolu, Afyon, Bursa ve Isparta’da üretimi yapılmaktadır.

Bitkisel Özellikleri:
Aspir, yalancı safran tohumu olarak da bilinmektedir. 80-100 cm’ye kadar uzayabilen ve tek yıllık bir bitki olan aspir, uzun boyuna rağmen dik duruşunu toprağın derinliklerine gidebilen kazık köklerine borçludur. Kahverengi ve beyaz tohumlarından elde edilen aspir yağı yemeklerde ve biyodizel yapımında kullanılmaktadır. Kimyasal yöntemler ile bitkisel yağların (ayçiçeği, kolza, aspir, soya vb.) yeni ya da kullanılmışlarından üretilen biyoyakıtlara, biyodizel denir. Aspirin; sarı, kırmızı, beyaz, krem ve turuncu renklere sahip olan çiçeği boya yapımında, küspesi ise; hayvan yemi yapımında kullanılmaktadır.

Faydaları ve/veya Zararları:
Aspir bitkisinin sağlığa etkisi incelendiğinde; geçmiş dönemlerde dünyanın birçok yerinde kalp ve damar rahatsızlıklarında, ateş düşürmede, darbe sonucu oluşan şişlik ve ağrıların giderilmesinde ve romatizma tedavisinde kullanıldığı görülmektedir.

Çoklu doymamış yağ asidi olan linoleik asitten zengin aspir yağının, yüksek oranda oleik asit içeriği sayesinde koroner arter rahatsızlıklarının önlenmesine yardımcı olduğu bilinmektedir.

Aspirin en önemli özelliği iyi bir E vitamini kaynağı olmasıdır. Bununla birlikte tohumlarının lignan ve serotonin içermesinden dolayı osteoblast yapımını arttırdığı ve bazı Uzak Doğu ülkelerinde osteoporozun önlenmesinde kullanıldığı bilinmektedir.

• Ratlar üzerinde yapılan çalışmalarda; aspirin yara iyileşmesinde ve saç uzamasında etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Çalışmalara derinlemesine bakıldığında ise önümüzdeki yıllarda aspirin; miyokard iskemisi, tromboz, pıhtılaşma, toksisite ve kanser gibi hastalıkların tedavisinde kullanılabileceği öngörülmektedir.

Bilgilendirme:
2014 yılında Dünya’da toplam 868 bin ton aspir tohumu üretilmiştir. Aspir üretimi özellikle ABD, Hindistan, Meksika ve Kazakistan’da yaygındır. Ülkemiz yıllık 1,6 milyon ton olan yağ ihtiyacının yaklaşık 600 bin tonunu kendi üretmektedir. Geriye kalan 1 milyon ton yağı, ithal etmek zorunda kalması, maddi yük oluşturmaktadır. Kurak alanlarda yetiştirilebilen aspir bitkisinin ülkemizde yaygınlaştırılması, geriye kalan yağ ihtiyacının karşılanmasına ve cari açığın kapanmasına yardımcı olabilir. Türkiye’de aspir yağı üretiminin diğer yağlara göre çok fazla olmamasının sebebi; mısır ve ayçiçek yağının daha kolay işlenmesidir.

Aspir tohumları; papağan, güvercin, diğer evcil kuşlar ve hamster gibi hayvanların yemlerinde kullanılmaktadır.

100 gram  Aspir Yağı’nın besin değerleri: