Besinin Adı
Türkçe: Siyah Kuş Kirazı
İngilizce: Black Chokeberry
Latince: Aronia melanocarpa
Vatanı ve İklimi:
Ana vatanı Kuzey Amerika olup, Rusya’da 1940 yılından beri üretimi yapılmaktadır. Doğu Avrupa ile Almanya’da yaygın olarak üretilmekte olan bu meyveye talep son zamanlarda artmıştır. Aronya türleri içerisinde; dünyada en sık “Nero” Çek Cumhuriyeti’nde, “Hugin” İsveç’te, “Fertödi” Macaristan’da, “Aron” Danimarka’da, “Rubin” Rusya’da bulunmaktadır.
Bitkisel Özellikleri:
Rosacease ailesine ait bitki olan aronyanın; aronia prunifolia, aronia arbutifolia ve aronia melanocarpa olmak üzere toplamda üç türü vardır. Bünyesinde bol miktarda benzaldehit mevcuttur. Özellikle bileşiminde kateşin, dimer, quercetin ve meyvelerin keskin, hafif acı tadından sorumlu biyoaktif bileşen olan taneni içerir.
Aronya soğuğa karşı oldukça dayanıklı olup uzun ömürlüdür. Nötr ya da asidik çeşitli topraklarda yetiştirilebilmekte olan bu bitkinin ekimi sırasında 0,8-1,0 metre aralıklarla dikilmesi gerekir. Üzümsü bir meyve olan aronya, çeşitli iklim kuşakları ve toprak koşullarına uyum sağlayabilmektedir. Ülkemizde ağustos ayının sonu ve eylül ayının ortalarında Yalova’da hasat edilmektedir. Uygun koşullar sağlandığında ise 2 ay muhafaza edilebilmektedir.
Faydaları ve/veya Zararları:
Aronya bitkisinin meyveleri; fazla miktarda antosiyanin, C vitamini, mineral, antioksidan ve fenoller içermekte olup, Rusya’da içerdiği bu biyokimyasal maddelerle; mide, karaciğer, safra kesesi rahatsızlıkları ve soğuk algınlığının iyileştirilmesinde onaylanmış tıbbi bitki olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda kan basıncı ve kan glikoz regülasyonunda, immün sistem ve metabolizma güçlendirilmesinde de kullanılmaktadır. Düzenli tüketildiğinde, sindirim sistemi hastalıklarına, kardiyovasküler hastalıklara ve bazı kanser türlerine karşı korumada etkili olduğu bilinmektedir.
- Yapılan bir çalışmada; aronia melanocarpanın yüksek antioksidan ve antiinflamatuvar özelliği ile ratlarda alkolün neden olduğu karaciğer hasarı incelenmiştir. Ratlara verilen aronia melanocarpa; karaciğer enzimlerinden olan ALT, AST düzeylerinde ve lipit peroksidasyonunda düşüşe sebep olarak antioksidan etkinliğini yükseltmiş ve oksidasyonu engellemiştir.
- Yapılan bir diğer araştırmada ise, polifenol içeriği yüksek olan aronia melanocarpa meyvesinin ekstraktının, kuvvetli antioksidan özelliği sayesinde kardiyoprotektif etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca aronia melanacorpa meyvesinin özü, aort endotel hücrelerinde antiinflamatuvar etki gösterdiği gözlenmiştir.
Bilgilendirme:
Genel olarak siyah kuş kirazı; yüksek antioksidan, antiinflamatuar ve antihiperlipidemik özellikleri sayesinde sağlığı olumlu etkileyen bir meyvedir. Reçel, marmelat, meyve suyu veya kurutulmuş olarak tercih edilebilir. Aronia bitkisi renklendirici olarak da kullanılmaktadır. Günlük diyette yoğurda eklenerek de tüketilebilir.
Engin, S. P., Boz, Y., Mert, C., Fidancı, A., & İkinci, A. (2018, December 22). Growing Aronia Berry (Aronia melanocarpa (Michx.) Elliot). Harran Üniversitesi. Şanlıurfa, Şanlıurfa, Turkey: Harran Üniversitesi.
Kobus, Z., Nadulski, R., Wilczyński, K., Kozak, M., Guz, T., & Rydzak, L. (2019). Effect of the black chokeberry (Aronia melanocarpa (Michx.) Elliott) juice acquisition method on the content of polyphenols and antioxidant activity. PloS one, 14(7).McKay, S. A. (2001). Demand Increasing For Aronia and Elderberry In North America. New York Fruit Quarterly, 01-18.
Oszmianski, J., & Wojdylo, A. (2005). Aronia Melanocarpa Phenolics And Their Antioxidant Activity. European Food Research And Technology, 809–813.
Valcheva-Kuzmanova, S., Kuzmanov, K., Mihova, V., Krasnaliev, I., & Borisova, P. (2007). Antihyperlipidemic Effect Of Aronia Melanocarpa Fruit Juice In Rats Fed A High-Cholesterol Diet. Plant Foods For Human Nutrition, 19-24.
Wang, Z., Liu, Y., Zhao, X., Liu, S., Liu, Y., & Wang, D. (2020). Aronia Melanocarpa Prevents Alcohol-Induced Chronic Liver Injury Via Regulation Of Nrf2 Signaling In C57BL/6 Mice. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 01-13.
Zapolska-Downar, D., Bryk, D., Małecki, M., Hajdukiewicz, K., & Sitkiewicz, D. (2012). Aronia Melanocarpa Fruit Extract Exhibits Anti-inflammatory Activity In Human Aortic Endothelial Cells. European Journal Of Nutrition, 563–572.
