Multiple Skleroz (MS) ve Beslenme

Multiple Skleroz (MS) Nedir?

Bağışıklık sistemindeki bozukluk sebebiyle, beyin ve omurilikte çok sayıda plak oluşumu ile ortaya çıkan, merkezi sinir sistemini etkileyen otoimmün bir hastalıktır. Dünya genelinde, 20-50 yaş aralığındaki yaklaşık 2,5 milyon kişinin maruz kaldığı, erkeklere oranla kadınlarda 2 kat daha fazla görülen, ataklar şeklinde ortaya çıkan bir hastalıktır.

MS Belirtileri:

Hastalığın seyrinde; ekstremitelerde uyuşukluk, spazm, kas sertliği, kramp, ağrı, güç kaybı, düzensiz yürüyüş, kısmi felç, yorgunluk, tremor*, görme bozukluğu, istemsiz göz hareketleri, disfaji*, kısa süreli hafıza problemleri gibi belirtiler görülmektedir. Belirtilerin bu denli farklılık göstermesinin, hastalığın merkezi sinir sisteminin farklı bölgelerinde iltihap oluşturmasından kaynaklı olduğunu belirten çalışmalar mevcuttur.

Epidemiyolojik Çalışmalar:

• Yapılan birçok araştırmada, MS hastalığının risk faktörleri arasında, D vitamini eksikliğinin olduğu belirtilmiştir. D vitamininin bağışıklık sistemi fonksiyonlarında önemli role sahip olduğunu ve MS ile zıt ilişki içerisinde olduğunu kanıtlayan bilimsel çalışmalar mevcuttur.
• Bir çalışmada, MS hastalarında fiziksel hareketsizlik ve güneş ışığından yararlanamamadan dolayı, hasta grubunda D vitamini seviyelerinin düşük olduğu belirtilmiştir. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe artan MS prevalansının D vitamini ile ilişkili olabileceği düşünülmüştür.
• Düşük serum vitamin B12 düzeyinin kognitif (bilişsel) bozukluklarla ilişkili olduğu saptanmıştır. MS ve B12 vitamini eksikliği konusunda birçok çalışma yapılmış ve MS hastalarında, serum B12 vitamini eksikliğinin sık görülen bir durum olduğu saptanmıştır.
• MS hastalarına uzun süreli olarak omega 3 yağ asitleri verilmesinin hastalığın belirtilerinde iyileşme ve ölüm oranında azalma sağladığı belirtilmiştir.
• Bazı çalışmalarda, antioksidan ve antienflamatuar özelliğinden dolayı zerdeçalın MS ataklarını azalttığı bildirilmiştir.
• Düşük magnezyum seviyelerinin beyinde ağır metallerin birikmesine neden olarak; MS ve Alzheimer gibi hastalıklara yol açtığını gösteren çalışmalar vardır.
• Bazı araştırmalarda, lipit metabolizmasında değişiklikler olduğu, beynin hastalıktan etkilenen kısmında lesitin ve diğer lipidlerde azalma görülürken, buna karşın lesitinin yapısında bulunan doymuş yağ asitlerinin, doymamış yağ asitlerine oranının arttığı görülmüştür.
• Güney Avustralya’da 1.230 MS hastası ile yürütülen bir çalışmada, hastaların %67,8’inin tamamlayıcı ve alternatif tedavilere yönlendiği sonucu karşımıza çıkmaktadır.

MS Hastası Nasıl Beslenmelidir?

• D vitamini ve B12 vitamini gereksinimleri karşılanmalıdır.
• MS’de kaşeksi sık görüldüğü gibi, tam tersine hareketin kısıtlanması sebebiyle kilo alımı da görülebilir. Bu yüzden diyetin porsiyon kontrolü bireysel ihtiyaçlara göre ayarlanmalıdır.
• Kortizon tedavisi dolayısıyla kalsiyumdan zengin ve tuzsuz beslenilmelidir.
• İnterferon* tedavisi, kişilerde iştah kaybına, tat almada bozulmaya, mide bulantısına ve kusmaya sebep olabilir. Bu sebeple; öğün atlamadan, az az, sık sık beslenmelidir. Kraker, sade kızarmış ekmek, galeta, peynir (az yağlı), ekmek gibi besinlerin tüketimi mide bulantısını bastıracaktır.
• Gün boyu yeterli sıvı almaya özen gösterilmelidir.
• Hastaların bir kısmında disfaji görüldüğünden, besinler küçük parçalar haline getirilerek yavaş yavaş tüketilmelidir.
• Doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır.
• Yemeklerde kanola yağı kullanarak ve hazır balık yağı alınarak diyetin arzu edilen doymamış yağ oranı sağlanmalıdır.
• Antioksidan ve serbest radikal temizleyici bitki, ot ve sebzeler tüketilmelidir. Bunların başında; zerdeçal, ısırgan tohumu, keten tohumu, kekik, dereotu, maydanoz, fesleğen, roka, tere, nane, sarımsak, soğan, kırmızı biber, karabiber, zencefil, kimyon, tarçın gibi otlar ve baharatlar gelmektedir.

Küçük bir tavsiye:

1 kupa kefir ya da ev yoğurdunun içine, 1 çay kaşığı zerdeçal (toz), 1 çay kaşığı zencefil (toz), 1 tatlı kaşığı keten tohumu yağı, 1 diş ezilmiş sarımsak eklenerek haftada bir kez tüketilmesi MS hastalarına yararlı olabilir.