• BirBes’te Yazar Olmak İçin
BirBes.com - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği
Araçlarımız
Bulunamadı
Tüm Sonuçları Gör
İbrahim Halil Bağış
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Bilimsel Etkinliklerimiz
      • BirBes Seminerleri
        • Diyabette Güncel Yaklaşımlar Webinarı – 2022
        • Duchenne Musküler Distrofi (DMD) Güncel Yaklaşımlar Webinarı – 2022
        • İklim Krizi, Geleceğin Dünyası ve Diyetisyen
        • 19 Mayıs Sporcu Beslenmesi Webinarı
        • Her Şeyin Başı Sağlık! (Vega Okulları)
        • Sağlıklı Besleniyor Muyuz? (Atabek Koleji)
        • Sağlıklı Beslenme ve Obeziteden Korunma (Toki Mimar Sinan Anaokulu)
        • Diyabet Farkındalığı II (İhlas Koleji)
        • Diyabet Farkındalığı I (İhlas Koleji)
      • Klinik Beslenme Günleri
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Lisansüstü Semineri ’21/2
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Lisansüstü Semineri ’21
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Semineri ’21
        • III. Ulusal Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Kongresi
        • III – Enteral ve Parenteral Beslenme
        • II – Diyabet
        • I – Biruni Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Kongresi
      • Mor Fesleğen Serisi
        • 12. Oturum – 15.05.2020
        • 11. Oturum – 14.05.2020
        • 10. Oturum – 13.05.2020
        • 9. Oturum – 09.05.2020
        • 8. Oturum – 08.05.2020
        • 7. Oturum – 07.05.2020
        • 6. Oturum – 03.03.2020
        • 5. Oturum – 18.02.2020
        • 4. Oturum – 24.12.2019
        • 3. Oturum – 10.12.2019
        • 2. Oturum – 26.11.2019
        • 1. Oturum – 05.11.2019
    • İletişim
  • Araçlarımız
    • Enerji Gereksinimi
      • Günlük Enerji Gereksinimi Hesaplama Araçları BiraradaYENİ!
      • Emziren (Emzikli) Anneler İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama AracıYENİ!
      • Gebe (Hamile) Anne Adayları İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama AracıYENİ!
      • Amputasyonlu (Ampüte) Bireyler İçin Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Henry 2005 Eşitlikleri ile Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Harris-Benedict Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • FAO, WHO, UN:, 2001 Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Mifflin & St. Jeor Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Schofield Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Estimated Energy Requirement (EER) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
    • Vücut Kompozisyonu
      • Vücut Kompozisyonu Hesaplama Araçları Birarada
      • Beden Kütle İndeksi (BKİ) Hesaplama Aracı
      • Bel Çevresi Ölçümünde Risk Değerlendirmesi Aracı
      • Vücut Şekil İndeksi (VŞİ) Hesaplama Aracı
      • Yağsız Vücut Kütlesi (Fatt Free Mass) Hesaplama Aracı
      • İdeal Ağırlık Hesaplama Aracı
      • Vücut Yüzey Alanı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Yağı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Suyu Hesaplama Aracı
  • Sporcular
  • Fit Tarifler
  • BirBesPedi
  • Diğer
    • Aylara Göre Besin Listeleri
    • Mevsimine Göre Balıklar
    • Mevsimine Göre Sebzeler
    • Mevsimine Göre Meyveler
BirBes.com - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Bilimsel Etkinliklerimiz
      • BirBes Seminerleri
        • Diyabette Güncel Yaklaşımlar Webinarı – 2022
        • Duchenne Musküler Distrofi (DMD) Güncel Yaklaşımlar Webinarı – 2022
        • İklim Krizi, Geleceğin Dünyası ve Diyetisyen
        • 19 Mayıs Sporcu Beslenmesi Webinarı
        • Her Şeyin Başı Sağlık! (Vega Okulları)
        • Sağlıklı Besleniyor Muyuz? (Atabek Koleji)
        • Sağlıklı Beslenme ve Obeziteden Korunma (Toki Mimar Sinan Anaokulu)
        • Diyabet Farkındalığı II (İhlas Koleji)
        • Diyabet Farkındalığı I (İhlas Koleji)
      • Klinik Beslenme Günleri
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Lisansüstü Semineri ’21/2
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Lisansüstü Semineri ’21
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Semineri ’21
        • III. Ulusal Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Kongresi
        • III – Enteral ve Parenteral Beslenme
        • II – Diyabet
        • I – Biruni Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Kongresi
      • Mor Fesleğen Serisi
        • 12. Oturum – 15.05.2020
        • 11. Oturum – 14.05.2020
        • 10. Oturum – 13.05.2020
        • 9. Oturum – 09.05.2020
        • 8. Oturum – 08.05.2020
        • 7. Oturum – 07.05.2020
        • 6. Oturum – 03.03.2020
        • 5. Oturum – 18.02.2020
        • 4. Oturum – 24.12.2019
        • 3. Oturum – 10.12.2019
        • 2. Oturum – 26.11.2019
        • 1. Oturum – 05.11.2019
    • İletişim
  • Araçlarımız
    • Enerji Gereksinimi
      • Günlük Enerji Gereksinimi Hesaplama Araçları BiraradaYENİ!
      • Emziren (Emzikli) Anneler İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama AracıYENİ!
      • Gebe (Hamile) Anne Adayları İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama AracıYENİ!
      • Amputasyonlu (Ampüte) Bireyler İçin Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Henry 2005 Eşitlikleri ile Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Harris-Benedict Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • FAO, WHO, UN:, 2001 Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Mifflin & St. Jeor Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Schofield Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Estimated Energy Requirement (EER) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
    • Vücut Kompozisyonu
      • Vücut Kompozisyonu Hesaplama Araçları Birarada
      • Beden Kütle İndeksi (BKİ) Hesaplama Aracı
      • Bel Çevresi Ölçümünde Risk Değerlendirmesi Aracı
      • Vücut Şekil İndeksi (VŞİ) Hesaplama Aracı
      • Yağsız Vücut Kütlesi (Fatt Free Mass) Hesaplama Aracı
      • İdeal Ağırlık Hesaplama Aracı
      • Vücut Yüzey Alanı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Yağı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Suyu Hesaplama Aracı
  • Sporcular
  • Fit Tarifler
  • BirBesPedi
  • Diğer
    • Aylara Göre Besin Listeleri
    • Mevsimine Göre Balıklar
    • Mevsimine Göre Sebzeler
    • Mevsimine Göre Meyveler
Bulunamadı
Tüm Sonuçları Gör
BirBes.com - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği

BirBes > Bir Besin Ansiklopedisi > Stevya Nedir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Stevya Nedir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Doğal Tatlandırıcı Stevya – E960

Dyt. Zeynep Avar Dyt. Zeynep Avar
― Bir Besin Ansiklopedisi
0
Stevya Nedir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Şekerin yüksek maliyetli olması sebebiyle gıda endüstrisinde maliyeti düşürmek için şekerin yerine tatlandırıcılar kullanılmaya başlanmıştır. Sükroz (sakkaroz) şekerine oranla daha az enerji içerdiğinden diyabet hastaları ve kilo vermek isteyen bireylerin ilgisini çekmiştir. Zamanla tatlandırıcılar üzerine çok fazla araştırma yapılmaya başlanmıştır. Tatlandırıcılar; şeker alkolleri, yapay tatlandırıcılar ve doğal tatlandırıcılar olmak üzere gıda endüstrisinde yer almaktadır. Yapay tatlandırıcılar (sakkarin, aspartam, sukraloz, asesulfam K ve neotam) FDA (Food and Drug Administration) tarafından yiyeceklerde kullanım onayı almış olmasına rağmen karsinojenik olduklarına dair araştırma bulgularının ortaya çıkması, stevyanın doğal tatlandırıcı olarak kullanılmasına öncü olmuştur.

Stevya Nedir?

Şeker otu olarak bilinen stevya, Stevia rebaudiana Bertoni adlı bitkiden üretilmektedir. Ana vatanı Güney Amerika olsa da günümüzde birçok yerde yetiştirilir. Stevya bitkisinin yaprakları doğrudan kullanılabilir. Bitkinin yaprakları özellikle Paraguay ve Brezilya gibi ülkelerde yüzyıllarca mate gibi bitki çaylarının tatlandırılmasında ve ilaçlarda kullanılmıştır. Şeker pancarı veya şeker kamışından şeker üretimindeki benzer işlemlerden geçirilerek üretimi yapılır. Stevya şurup olarak sıvı formda veya kurutma işleminden geçirildikten sonra toz formda kullanılır.

Stevya bitkisi, yapraklarında birçok Steviol glikoziti içerir. Steviosit ve Rebaudioside A glikozitlerini yoğun olarak bulundurup şekere oranla en az 100 kat daha fazla tatlı tadını verir. Ancak yapılan çalışmalarda içerdiği Rebaudioside M glikozitinin ağızda daha sonradan acı bir tat bıraktığı görülmüştür. Stevyanın metabolik aktivitesi bağırsaklarda başlar. Ağız ve midede sindirimi görülmez iken, kalın bağırsaklarda mikroorganizmalar tarafından parçalanır.

Stevya Alım Düzeyi Ne Kadar Olmalıdır?

EFSA (Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi) tarafından ADI (Günlük Kabul Edilebilir Alım) değeri 4 mg/kg olarak belirlenmiştir. Genellikle hayvanlarda ve insanlarda yapılan toksikolojik çalışmalarda elde edilen sonuçlara göre belirlenen ADI, güvenilirlik teşkil eden bir değerdir. Avrupa Komisyonundan 2014 yılında gelen bir talebinin ardından EFSA, genel bir değerlendirme yaparak ortalama alınan miktarın 4 mg/kg ADI değerinin altında kalması gerektiğini bildirmiştir. Yiyecek veya içecek ürünlerinin etiketlenmesi ülkeden ülkeye değişebilir. Etiket okurken stevia yaprağı ekstresi, Steviol glikozitler, Reb A, rebiana, E960 gibi bileşenler ile stevianın varlığına bakılabilir.

Stevyanın Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Stevya bitkisinin Steviol glikozitleri üzerinde birçok araştırma yapılmıştır.

  • Tip 2 diyabette glikoz metabolizmasını düzenlemektedir.
    Çeşitli in vitro ve in vivo modellerde Stevia preparatları ve Steviol glikozitleri üzerine yapılan çok sayıda çalışma, özellikle diyabetteki glikoz metabolizmasını kontrol etmek ve belirli vücut fonksiyonlarını desteklemek için kullanılabileceğinin kanıtını sağlamaktadır. Ancak antidiyabetik etkinin altında yatan mekanizma tam olarak anlaşılmamıştır. Bu sebeple daha fazla araştırma gerekmektedir.
  • Steviol glikozitlerin önemli antikanser özelliklerine sahip olduğu belirtilmiştir.
    2017 yılında yapılan bir çalışmada kolon kanseri büyümesini yavaşlattığı sonucuna varılmıştır. Özellikle bağırsakta parçalanması ile prebiyotik gibi davranıp mide ve bağırsak florasını korumaktadır. Aynı zamanda meme kanseri hücrelerinin büyümesini de engellediği tespit edilmiştir. Chen ve arkadaşları tarafından 2018 yılında yapılan bir çalışmada ise antikanser etkisi olduğu belirtilmiştir.
  • Vücut ağırlığı ve kilo  kontrolü üzerinde olumlu etkisi vardır.
    1970 ve 2015 yılları arasında katılımcılar üzerinde uygulanan 69 kısa ve uzun süreli randomize kontrollü çalışmaların meta-analizinde; beslenme düzeninde şeker yerine tatlandırıcıların tüketiminin enerji alımını ve vücut ağırlığını azalttığına dair kanıtlar bulunmuştur.
  • Ağız sağlığının korunmasında etkilidir.
    2017 yılında 12-15 yaşlarından oluşan 108 kız çocuğuna Steviosit içeren ağız gargara suyu günlük uygulanmış ve 6 ay kadar sürmüş olan bu çalışmada; plakların ve diş eti iltihabın azaldığı görülmüştür. Aynı şekilde 2019 yılında yapılan bir çalışma; Steviosit glikozitinin bakteriostatik ve ağız sağlığının korunmasında etkili olduğunu göstermiştir. Diş macunu ve ağız gargara ürünlerinde kullanılmaktadır.

Stevyanın Gıda Endüstrisinde Kullanım Alanları

Stevyanın 120 ºC kadar yüksek sıcaklıkta 1 saatten fazla sürede maruz kalması sonucu yapısının bozulmadığı görülmüştür. Isı ve pH aralıklarında dayanıklı olma ve stabilite sağlama özelliğinden dolayı reçel ve komposto gibi kaynatılarak pişirilen yiyeceklerde, sıcak ve soğuk içecek üretiminde, fırın ürünlerinin (pasta, kek, kurabiye vb.) yapımında kullanılmaktadır. Pişirme ve fırınlama işlemlerinde şekerden farklı olarak esmerleşme reaksiyonu göstermez.

NOT: E960 kodu ile gıda katkı maddeleri arasında yerini alan stevyanın bilimsel araştırmalarda olumlu sonuçları elde edilmiş olmasına rağmen aşırı kullanımında erkeklerde sperm üretimini azalttığını ve kısırlığa neden olduğunu gösteren çalışmalar da vardır. Aynı zamanda diyabet üzerinde olumlu etkisi olsa bile bu durum tam olarak anlaşılamamış olup daha çok çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.


KAYNAKLAR

Krejpcio, Z., & Kurek, J. M. (2019). The Functional And Health-Promoting Properties Of Stevia rebaudiana Bertoni And Its Glycosides With Special Focus On The Antidiabetic Potential – A Review. Journal of Functional Foods, 1-8.

Özdemir, D., Başer, H., & Çakır, B. (2014, 09 24). Tatlandırıcılar. Türkiye Klinikleri, s. 60-70.

Samuel, P., Ayoob, K., Magnuson, B., Wölwer-Rieck, U., Jeppesen, P., Rogers, P., . . . Mathews, R. (2018). Stevia Leaf to Stevia Sweetener: Exploring Its Science, Benefits, and Future Potential. The Journal of Nutrition, 1187-1205.

Sezgin, A. C., & Koç, F. (2016). Gastronomi Alanında Doğal Tatlandırıcı Stevia’nın Kullanımı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 255-265.


Etiketler: şekerstevya
Uyarı! Referans gösterimi için aşağıdaki şablonu kullanınız.
Avar, Z. (2019). Stevya Nedir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?. Bir Besin Ansiklopedisi. URL: https://www.birbes.com/?p=18949. Erişim Tarihi: 1 Nisan 2023.
Warning! Use the template below for reference representation.
Avar, Z. (2019). Stevya Nedir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?. Bir Besin Ansiklopedisi. URL: https://www.birbes.com/?p=18949. Date of Access: April 1 2023.

Benzer Yazılar

Kurkumin Nasıl Elde Edilir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Kurkumin Nasıl Elde Edilir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Dyt. Aysun Güler Godri

Zerdeçal Nedir? Nerede Yetişir? Nasıl Elde Edilir? Ana vatanının Hindistan olmasının yanı sıra Çin, Endonezya, Peru gibi tropikal bölgelerde yaygın...

Tarçın Nedir? Nasıl Kullanılır? Sağlığa Etkileri Nelerdir?

Tarçın Nedir? Nasıl Kullanılır? Sağlığa Etkileri Nelerdir?

Uzm. Dyt. Betül Topal

Tarçın Çeşitleri ve Tarihi Tarçın, farklı kültürlerde yüzyıllardır kullanılan en eski baharatlardan biridir. Lauraceae familyasına ait olan tarçın, Cinnamomum cinsinden...

Durian (Duryan) Nedir? Sağlığa Faydaları Nelerdir?

Durian (Duryan) Nedir? Sağlığa Faydaları Nelerdir?

Uzm. Dyt. İbrahim Halil Bağış

Malezya, Tayland, Endonezya ve Filipinler gibi Güneydoğu Asya ülkelerinde yetişen, mevsimsel tropikal bir meyve olan Durian'ın tüm özelliklerini sizler için...

Ananasta Bulunan Enzim: Bromelain Nedir? Faydaları Nelerdir?

Ananasta Bulunan Enzim: Bromelain Nedir? Faydaları Nelerdir?

Dyt. Havva Eda Cicavoğlu

Ananas, başta C vitamini olmak üzere pek çok vitamin ve lifler açısından zengin bir kaynaktır. Önemli miktarda su, karbonhidrat, kalsiyum,...

Patlıcan Nedir? Sağlığa Yararları Ve Biyoaktif Bileşenleri Nelerdir?

Patlıcan Nedir? Sağlığa Yararları Ve Biyoaktif Bileşenleri Nelerdir?

Uzm. Dyt. Aybüke Bayrak

Patlıcan, dünya çapında yetişen ve bol miktarda vitamin, fenolik ve antioksidanlar sayesinde önemli besinsel faydalar sağlayabilen bir bitkisel üründür. Patlıcanın...

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Son Yazılar

Kurkumin Nasıl Elde Edilir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?
Bir Besin Ansiklopedisi

Kurkumin Nasıl Elde Edilir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Dyt. Aysun Güler Godri
Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Beslenme Tedavisi Nasıldır?
Yetişkin Hastalıklarında Beslenme

Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Beslenme Tedavisi Nasıldır?

Dyt. Neslihan Yeşilotalı
Kırmızı Pancarın Faydaları Nelerdir? Hangi Hastalığa İyi Gelir?
BirBesPedi

Kırmızı Pancarın Faydaları Nelerdir? Hangi Hastalığa İyi Gelir?

Dyt. Cemre Kamalı
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
  • Araçlarımız
  • Kullanıcı Sözleşmesi
  • Telif Hakkı

2018 © BirBes - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği. Tüm Hakları Saklıdır.

Bulunamadı
Tüm Sonuçları Gör
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Bilimsel Etkinliklerimiz
      • BirBes Seminerleri
      • Klinik Beslenme Günleri
      • Mor Fesleğen Serisi
    • İletişim
  • Araçlarımız
    • Enerji Gereksinimi
      • Günlük Enerji Gereksinimi Hesaplama Araçları Birarada
      • Emziren (Emzikli) Anneler İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Gebe (Hamile) Anne Adayları İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Amputasyonlu (Ampüte) Bireyler İçin Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Henry 2005 Eşitlikleri ile Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Harris-Benedict Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • FAO, WHO, UN:, 2001 Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Mifflin & St. Jeor Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Schofield Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Estimated Energy Requirement (EER) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
    • Vücut Kompozisyonu
      • Vücut Kompozisyonu Hesaplama Araçları Birarada
      • Beden Kütle İndeksi (BKİ) Hesaplama Aracı
      • Bel Çevresi Ölçümünde Risk Değerlendirmesi Aracı
      • Vücut Şekil İndeksi (VŞİ) Hesaplama Aracı
      • Yağsız Vücut Kütlesi (Fatt Free Mass) Hesaplama Aracı
      • İdeal Ağırlık Hesaplama Aracı
      • Vücut Yüzey Alanı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Yağı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Suyu Hesaplama Aracı
  • Sporcular
  • Fit Tarifler
  • BirBesPedi
  • Diğer
    • Aylara Göre Besin Listeleri
    • Mevsimine Göre Balıklar
    • Mevsimine Göre Sebzeler
    • Mevsimine Göre Meyveler

2018 © BirBes - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği. Tüm Hakları Saklıdır.