Çağımızın büyük sorunlarından olan kanser, her yıl binlerce insanın yaşamının sonlanmasına neden olmaktadır. Kanser türlerinden olan meme kanseri, tüm kanserler ölümlerinin %18’inden, kadınlarda görülen kanser vakalarının da %30’undan sorumludur. Yaygın olarak görülen meme kanseri, yavaş ilerlediğinden dolayı tanısı erken konulabilmekte ve böylelikle tedavinin başarı oranı artmakta ve ölüm oranı azalmaktadır.
Meme kanserinde tedavi ve korunmada risk faktörleri büyük önem taşımaktadır. Bu risk faktörleri şu şekilde sıralanmaktadır;
- Cinsiyet (Kadınlarda erkeklere oranla 146 kat daha fazla görülür.)
- Yaş (Yaş ilerledikçe meme kanseri görülme insidansı artmaktadır.)
- Hormonlar (Menopoz sonrası 10-20 yıl östrojen tedavisi görenlerde meme kanseri riski 1,5-2 kat artmaktadır.)
- Aile öyküsü
- Doğum sayısı ve doğum yaşı (Hiç doğum yapmamış kadınlar, yapanlara göre daha fazla risk altındadır.)
- Post menapozal dönem (Bu dönemde bekar olanların meme kanseri görülme olasılığı, evli olanlara göre 2 kat daha fazladır.)
- Fibrokistik hastalık (Tek başına risk faktörüdür. Hiperplazi, displazi gibi oluşumlar görülürse risk 1,5-3,5 kat artar.)
- Radyasyon
Meme kanseri belirtileri arasında; memede kitle, memede ağrı, meme başında çekilme, meme başında akıntı, koltuk altında kitle, meme derisinde ülser, ödem ve eritem, meme derisinde kaşıntı, portakal kabuğu görünümü (Peau d’orange) bulunmaktadır .
Bir kadının yaşamı boyunca meme kanserine yakalanma riski %11-12.57’dir. Bu oran göz önünde bulundurulduğunda, meme kanserinden korunabilmek oldukça önem kazanmaktadır .
Meme kanserinden korunma yollarını sıralayacak olursak;
- Sağlıklı beslenme,
- Riskli yaşlarda doğum yapmama,
- Emzirmeden kaçınmama,
- Sürekli fiziksel aktivite,
- Hormon kullanımından kaçınma,
- Alkol ve sigara kullanımından uzak durma,
- İyonizan radyasyondan kaçınma,
- Meme kanserinin erken tanısında tarama yöntemlerinin kullanılması; hekim muayenesi, kendi kendine meme muayenesi (KKMM), mammografi bulunmaktadır.
Günlük beslenmemizle aldığımız besinlerde; hem kanserden koruyucu, hem de kansere neden olan maddeler bulunmaktadır. Besinlerde bulunan ve kansere neden olan kanserojenlerin etkisi; tüketilen miktara, bulunduğu besindeki kanserojen madde miktarına, besinin hangi sıklıkla tüketildiğine bağlı olarak değişir.
- Meme Kanseri ve Karbonhidrat
Beslenme ile karbonhidratların ihtiyaçtan fazla alınması durumunda şişmanlığın görüleceği, buna bağlı olarak kanser riskinin artacağı unutulmamalıdır. Karbonhidrattan ve posadan zengin olan; tahıl ürünleri, kuru baklagiller, taze sebze ve meyvelerin fazla alınması ile bağırsaklar daha düzenli çalışmaktadır. Bağırsakların düzenli çalışmasıyla da vücuttaki zararlı maddeler atılmakta ve östrojen emilimi azalmaktadır. Ayrıca, oligosakkaritlerde bağırsaktaki yararlı bakterileri artırarak kanseri oluşumunu önlemede etkilidir.
- Meme Kanseri ve Protein
Hayvansal protein içeriği fazla olan beslenmede meme kanseri riski artmaktadır. Bunun nedeni ise; hayvansal protein kaynakları ile yağ alımının artması ve kırmızı ette bulunan doymuş yağlardır.
- Meme Kanseri ve Yağ
Yüksek yağlı diyet ile östrojen emilimi artmaktadır. Yüksek yağlı diyet ile şişmanlık görülmekte ve buna bağlı olarak da kanser riski artmaktadır. Zeytinyağı ve balık yağı, meme kanser riskini azaltmakta ve buna karşın ayçiçeği mısır özü gibi çoklu doymamış ve doymuş yağ asitleri ise meme kanser riskini arttırmaktadır.
- Meme Kanseri ve Posa
Avrupa Prospektif Kanser ve Beslenme Araştırma (EPIC) çalışmasında; posa içeriği zengin diyetlerin, meme kanseri riskinde küçük oranda da olsa azalma sağlayabileceği bildirilmiştir.
Yapılan bir başka çalışmada da, meyve ve sebzelerin düzenli olarak tüketilmesinin, beslenmede yer verilmesinin meme kanseri riskini azaltacağı sonucuna varılmıştır.
- Meme Kanseri ve Mikro Besin Öğeleri
A, C ve E vitamini başta olmak üzere, vitaminler kanser oluşumunu önlemede yardımcıdır. Minerallerden ise bazıları kanser oluşumunu desteklerken, bazıları oluşumunu engellemektedir. Nikel, kurşun, kadmiyum, arsenik ve amyant kanser oluşumunu destekleyen, selenyum, iyot, molibden, bakır, demir, manganez ise kanser oluşumunu engelleyen minerallerdir.
- Meme Kanseri ve Fitokimyasallar
Sebze ve meyvelerin yapısında bulunan fitokimyasallar, meme kanserinin önlenmesi üzerinde etkili olan mekanizmada tamamlayıcı ve destekleyici olarak görev almaktadır. Fitokimyasallar, klasik kanser tedavilerine sinerjist etki göstermektedir.
- Meme Kanseri ve Pişirme Teknikleri
Besin alımı kadar besinlerin hazırlanması ve saklanması da önemlidir. Besinlerin tütsülenmesi, ızgara üzerinde veya ateşe çok yakın pişirilmesi, tuzlanması, salamura ve turşu şeklinde saklanması sonucu bazı kanserojen maddeler oluşmaktadır.
- Sonuç olarak; meme kanserinden korunmak için sağlıklı beslenilmeli, gerekli taramalar yapılmalı ve sağlık ekiplerince insanlar bilinçlendirilmelidir.
Coşkun, T. (2005). Fonksiyonel besinlerin sağlığımız üzerine etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48(1), 69-84.
Kaya, Y., Duyar, H. A., & Erdem, M. E. (2004). Balık yağ asitlerinin insan sağlığı için önemi.
Açıkgöz, A., & Yıldız, E. A. (2017). Meme Kanseri ve Fitokimyasallar. Journal of Nutrition and Dietetics, 45(1), 77-82.
Mezzetti Maura, Peter Boyle, Carlo La Vecchia, Adriano Decarli, Renato Talamini, Silvia Franceschi; Meme Kanseri için Nüfusa İlişkin Risk: Diyet, Beslenme ve Fiziksel Egzersiz, JNCI: Ulusal Kanser Enstitüsü Dergisi, Cilt 90, Sayı 5, 4 Mart 1998, Sayfalar 389–394.
