• BirBes’te Yazar Olmak İçin
BirBes.com - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği
Araçlarımız
Bulunamadı
Tüm Sonuçları Gör
İbrahim Halil Bağış
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Bilimsel Etkinliklerimiz
      • BirBes Seminerleri
        • Diyabette Güncel Yaklaşımlar Webinarı – 2022
        • Duchenne Musküler Distrofi (DMD) Güncel Yaklaşımlar Webinarı – 2022
        • İklim Krizi, Geleceğin Dünyası ve Diyetisyen
        • 19 Mayıs Sporcu Beslenmesi Webinarı
        • Her Şeyin Başı Sağlık! (Vega Okulları)
        • Sağlıklı Besleniyor Muyuz? (Atabek Koleji)
        • Sağlıklı Beslenme ve Obeziteden Korunma (Toki Mimar Sinan Anaokulu)
        • Diyabet Farkındalığı II (İhlas Koleji)
        • Diyabet Farkındalığı I (İhlas Koleji)
      • Klinik Beslenme Günleri
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Lisansüstü Semineri ’21/2
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Lisansüstü Semineri ’21
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Semineri ’21
        • III. Ulusal Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Kongresi
        • III – Enteral ve Parenteral Beslenme
        • II – Diyabet
        • I – Biruni Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Kongresi
      • Mor Fesleğen Serisi
        • 12. Oturum – 15.05.2020
        • 11. Oturum – 14.05.2020
        • 10. Oturum – 13.05.2020
        • 9. Oturum – 09.05.2020
        • 8. Oturum – 08.05.2020
        • 7. Oturum – 07.05.2020
        • 6. Oturum – 03.03.2020
        • 5. Oturum – 18.02.2020
        • 4. Oturum – 24.12.2019
        • 3. Oturum – 10.12.2019
        • 2. Oturum – 26.11.2019
        • 1. Oturum – 05.11.2019
    • İletişim
  • Araçlarımız
    • Enerji Gereksinimi
      • Günlük Enerji Gereksinimi Hesaplama Araçları BiraradaYENİ!
      • Emziren (Emzikli) Anneler İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama AracıYENİ!
      • Gebe (Hamile) Anne Adayları İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama AracıYENİ!
      • Amputasyonlu (Ampüte) Bireyler İçin Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Henry 2005 Eşitlikleri ile Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Harris-Benedict Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • FAO, WHO, UN:, 2001 Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Mifflin & St. Jeor Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Schofield Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Estimated Energy Requirement (EER) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
    • Vücut Kompozisyonu
      • Vücut Kompozisyonu Hesaplama Araçları Birarada
      • Beden Kütle İndeksi (BKİ) Hesaplama Aracı
      • Bel Çevresi Ölçümünde Risk Değerlendirmesi Aracı
      • Vücut Şekil İndeksi (VŞİ) Hesaplama Aracı
      • Yağsız Vücut Kütlesi (Fatt Free Mass) Hesaplama Aracı
      • İdeal Ağırlık Hesaplama Aracı
      • Vücut Yüzey Alanı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Yağı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Suyu Hesaplama Aracı
  • Sporcular
  • Fit Tarifler
  • BirBesPedi
  • Diğer
    • Aylara Göre Besin Listeleri
    • Mevsimine Göre Balıklar
    • Mevsimine Göre Sebzeler
    • Mevsimine Göre Meyveler
BirBes.com - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Bilimsel Etkinliklerimiz
      • BirBes Seminerleri
        • Diyabette Güncel Yaklaşımlar Webinarı – 2022
        • Duchenne Musküler Distrofi (DMD) Güncel Yaklaşımlar Webinarı – 2022
        • İklim Krizi, Geleceğin Dünyası ve Diyetisyen
        • 19 Mayıs Sporcu Beslenmesi Webinarı
        • Her Şeyin Başı Sağlık! (Vega Okulları)
        • Sağlıklı Besleniyor Muyuz? (Atabek Koleji)
        • Sağlıklı Beslenme ve Obeziteden Korunma (Toki Mimar Sinan Anaokulu)
        • Diyabet Farkındalığı II (İhlas Koleji)
        • Diyabet Farkındalığı I (İhlas Koleji)
      • Klinik Beslenme Günleri
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Lisansüstü Semineri ’21/2
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Lisansüstü Semineri ’21
        • Biruni Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Semineri ’21
        • III. Ulusal Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Kongresi
        • III – Enteral ve Parenteral Beslenme
        • II – Diyabet
        • I – Biruni Beslenme ve Diyetetik Öğrenci Kongresi
      • Mor Fesleğen Serisi
        • 12. Oturum – 15.05.2020
        • 11. Oturum – 14.05.2020
        • 10. Oturum – 13.05.2020
        • 9. Oturum – 09.05.2020
        • 8. Oturum – 08.05.2020
        • 7. Oturum – 07.05.2020
        • 6. Oturum – 03.03.2020
        • 5. Oturum – 18.02.2020
        • 4. Oturum – 24.12.2019
        • 3. Oturum – 10.12.2019
        • 2. Oturum – 26.11.2019
        • 1. Oturum – 05.11.2019
    • İletişim
  • Araçlarımız
    • Enerji Gereksinimi
      • Günlük Enerji Gereksinimi Hesaplama Araçları BiraradaYENİ!
      • Emziren (Emzikli) Anneler İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama AracıYENİ!
      • Gebe (Hamile) Anne Adayları İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama AracıYENİ!
      • Amputasyonlu (Ampüte) Bireyler İçin Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Henry 2005 Eşitlikleri ile Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Harris-Benedict Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • FAO, WHO, UN:, 2001 Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Mifflin & St. Jeor Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Schofield Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Estimated Energy Requirement (EER) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
    • Vücut Kompozisyonu
      • Vücut Kompozisyonu Hesaplama Araçları Birarada
      • Beden Kütle İndeksi (BKİ) Hesaplama Aracı
      • Bel Çevresi Ölçümünde Risk Değerlendirmesi Aracı
      • Vücut Şekil İndeksi (VŞİ) Hesaplama Aracı
      • Yağsız Vücut Kütlesi (Fatt Free Mass) Hesaplama Aracı
      • İdeal Ağırlık Hesaplama Aracı
      • Vücut Yüzey Alanı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Yağı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Suyu Hesaplama Aracı
  • Sporcular
  • Fit Tarifler
  • BirBesPedi
  • Diğer
    • Aylara Göre Besin Listeleri
    • Mevsimine Göre Balıklar
    • Mevsimine Göre Sebzeler
    • Mevsimine Göre Meyveler
Bulunamadı
Tüm Sonuçları Gör
BirBes.com - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği

BirBes > Beslenme İlkeleri > Demir (Fe) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Etkileri Nelerdir?

Demir (Fe) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Etkileri Nelerdir?

Dyt. İsmihan Şahin Dyt. İsmihan Şahin
― Beslenme İlkeleri, Günün Yıldızı
0
Demir (Fe) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Etkileri Nelerdir?

Vücuttaki başlıca görevi hücrelerin enerji üretebilmesi için oksijen taşınması ve depolanması olan demir; normal, erişkin bir insanın vücudunda yaklaşık 3-5 gram kadar bulunmaktadır. Çoğunluğu hemoglobin ve dolaşan eritrositlerde olmak üzere; kalan kısmı sitokromlar, miyoglobin ve demir içeren enzimlerde bulunmaktadır. Karaciğer en önemli demir deposudur.

Hemoglobinde bulunan demir; akciğerlerden hücrelere oksijen taşırken, hücrelerden akciğerlere ise karbondioksit taşımaktadır. Enerji üretimi, oksidatif metabolizma, büyüme ve gelişme, bağışıklık fonksiyonu sağlama, kırmızı kan hücresi oluşumu, üreme, hücre büyümesi ve çoğalması, yara iyileşmesi ve esansiyel reaksiyonların katalizinde önemli rol oynamaktadır.

Yapılan çalışmalar; genç kadınlarda görülen hafif demir eksikliğinin, hem motivasyon hem de duygusal süreçleri değiştirebileceğini göstermektedir. Demir depolanmasındaki uzun süreli yetersizlik, bilişsel performansı etkileyebilmektedir.

Yorgunluk, bağışıklık sistemimizi güçlü tutmaya yardımcı olan demirin eksik olması durumunda yaygın bir işaret olarak kendini göstermektedir. Bunun dışında; nefes darlığı, sık görülen soğuk algınlığı ve enfeksiyonlar, konsantrasyon bozuklukları, soluk ten, baş dönmesi, baş ağrısı ve ince, kırılgan, içbükey şekilli tırnaklar demir eksikliği belirtileri arasında yer almaktadır.

Diyetle alınan demirin %10’u emildiğinden, günlük diyetle alınması gereken demir 8-10 gr olarak belirtilmiştir. Diyetin bitkisel ya da hayvansal kaynaklı gıdalara dayalı olması, gereksinimde farklılıklar göstermektedir. Ülkemizde diyetin tahıllara dayalı olması sebebiyle; erişkin kadınlarda günde 15-18 mg, erkeklerde 10 mg, gebelerde ise 27-30 mg demir alımı önerilmektedir.

Fasulye ve bezelye, koyu yeşil sebzeler, kümes hayvanları, kırmızı et, kuru üzüm, kuru erik, pekmez, deniz ürünleri, yumurta ve tahıllar demir kaynakları arasında yer almaktadır.

  • C vitamini, demirin emilimini arttırmaktadır. Bu sebeple; her öğünde C vitamininden zengin gıdalara yer vermek fayda sağlayacaktır.
  • Tahılların yapısında demir emilimini engelleyen fitatlar bulunmaktadır. Tahılların bu etkisini ortadan kaldırmak için ekmek mayalandırılarak hazırlanmalıdır.
  • Yemek anında içilen çayın, demirin emilimini azalttığı bilinmektedir. Bu sebeple çay, açık olarak ve öğün aralarında içilmelidir.

Demir, gıdalarda “hem” ve “hem olmayan” olmak üzere iki şekilde bulunmaktadır. Hayvansal gıdalardaki demir “hem”, bitkisel gıdalardaki demir ise “hem olmayan” demirdir. Kırmızı et, kümes hayvanları, deniz ürünleri gibi hayvansal gıdalar her iki türü de sağlayarak vücut tarafından daha iyi emilmektedir. Emilimi en yüksek olan “hem” demir kaynağı, koyun ve sığır etidir. Balık ve tavukta ise bu emilim oranı daha düşüktür. Tahıllardaki demir içeriği ve emilim oranı iyi pişirilmiş baklagillerdekinden düşüktür.

C vitamini (askorbik asit), et, tavuk ve balık, gereksinimin artması, demir depolarının azalması, hipoksemi* ve artmış eritropoez* demir emilimini arttırır.

Fitatlar (kurubaklagil, kepekli un ve kepekli ekmek), tanenler (çay, kahve ve kakao), malabsorbsiyonlar*, okzalatlar*, diyetle posanın yüksek alınması, proteinden yoksun diyetler, alüminyum, kalsiyum, fosfor, çinko ve magnezyumun ortamda fazla bulunması ve alınan dozun artması ile demir emilim oranı azalır.

Demir Eksikliği Anemisi

Demir eksikliği dünya genelinde iki milyardan fazla insanı etkileyen en yaygın beslenme yetersizliğidir. Özellikle fertil* dönemdeki kadınlar, adet görmeleri sebebiyle demir kaybına bağlı olarak risk altındadırlar.

Çocuklarda görülen demir eksikliğinin ana sebepleri arasında; maternal demir eksikliğine bağlı olarak neonatal* demir depolama rezervlerinin azalması, demirden yetersiz beslenme, Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, nonsteroidal antienflamatuar ilaçların uzun süreli kullanımı yer almaktadır. Belirtiler arasında; yorgunluk, halsizlik, üşüme, soluk cilt ve tırnaklar, baş dönmesi, baş ağrısı ve glossit* yer almaktadır.

Annenin gebelik süresince demirden zengin beslenmesi, bebeğin ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmesi, bebek formula ile besleniyorsa verilen formulanın demir içermesi ve inek sütünün 1 yaşından önce başlanmaması çocuklarda demir eksikliğini önlemede önemlidir.

Anne sütündeki demirin emilimi yüksektir. Fakat yine de anne sütü ile beslenen prematüre* ve düşük doğum ağırlıklı bebeklere ikinci ayda, zamanında doğan bebeklere ise dördüncü aydan başlayarak demir desteği gerekmektedir. Bir yaş altında demir desteği verilmesinin davranışsal ve gelişimsel yararları da gösterilmiştir. İnek sütündeki demirin emilimi düşük olduğundan, bir yaşından önce verilmemelidir. İnek sütü ile beslenme kaçınılmazsa, yeterli demir desteği yapılmalı ya da mümkünse demirden zengin formulalar tercih edilmelidir.


SÖZLÜK

Hipoksemi: Kanda oksijenin azalması
Eritropoez: Alyuvar yapımı
Malabsorbsiyon: Emilim bozukluğu
Okzalat: İdrarda kristal durumda bulunan ve birçok bitkide ara ürün olan organik bir asit
Fertil: Üreme yeteneği olan
Neonatal: Yenidoğan
Glossit: Dilde iltihaplanma
Prematüre: Erken doğan bebek


KAYNAKLAR

Bülbül, S. Çocuk Beslenmesinde Demirin Yeri ve Önemi. 2004. 12, STED Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 2004, Cilt 13, s. 446-450.

Food And Drug Administration. Vitamin and Mineral Charts.

Subramaniam, G., Girish, M. Iron Deficiency Anemia in Children. 2015. 6, Indian Journal of Pediatrics, 2015, Cilt 82, s. 558–564.

Kohn, J. 2017. Iron.

Dziembowska, I et al. Mild Iron Deficiency May Affect Female Endurance and Behavior. 2018. Physiology & Behavior, 2018.

Ryan, M. 2017. Give Your Teen’s Iron a Boost.

Samur, G. 2008. Vitaminler, Mineraller ve Sağlığımız. Ankara : Hacettepe Üniversitesi – Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, 2008. ISBN : 978-975-590-243-2.

Uysal, Z. Hepsidin ve Demir Metabolizması. Türkiye Hematoloji Derneği .


Etiketler: demirmineral
Uyarı! Referans gösterimi için aşağıdaki şablonu kullanınız.
Şahin, İ. (2018). Demir (Fe) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Etkileri Nelerdir?. Beslenme İlkeleri. URL: https://www.birbes.com/?p=7793. Erişim Tarihi: 1 Nisan 2023.
Warning! Use the template below for reference representation.
Şahin, İ. (2018). Demir (Fe) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Etkileri Nelerdir?. Beslenme İlkeleri. URL: https://www.birbes.com/?p=7793. Date of Access: April 1 2023.

Benzer Yazılar

Manganez (Mn) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Manganez (Mn) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Zeynep Gökçe

İnsan vücudunun yaklaşık %5‘i minerallerden oluşur. Bazıları diş ve kemik gibi sert dokuların yapılarında bulunur. Hücrelerin çalışması için çoğu mineral...

Besin İnsülin İndeksi (Bİİ) Nedir? Glisemik İndeks İle Farkı Nedir?

Besin İnsülin İndeksi (Bİİ) Nedir? Glisemik İndeks İle Farkı Nedir?

Dyt. Seren Erdoğan

Günümüzde insülin kullanan diyabetli bireylerde tedavi dozları karbonhidrat sayımı yöntemi ile belirlenmektedir. Karbonhidrat sayımı ve besinlerin glisemik indeks bilgileri, olası...

İyot (I) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Eksikliğinde Neler Görülür?

İyot (I) Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? Eksikliğinde Neler Görülür?

Dyt. Zeynep Avar

İyot Nedir? Besinler ve su ile birlikte dışarıdan temin edilen eser elementlerden biri olan iyot; anne karnından itibaren yaşam boyunca...

Renk Verici Madde: Polifenol Nedir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Renk Verici Madde: Polifenol Nedir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Dyt. İpek Nedirli

Polifenoller bitkisel kaynaklı olup, antioksidan özelliğe sahip biyoaktif bileşiklerdir. Yiyecekler üzerinde renk, lezzet, koku bakımından etkilere sahiptirler. Çoğunluğu bitkilerin metabolitleridir....

Histidin Aminoasiti Nedir? Vücuttaki Etkileri Nelerdir? Hangi Besinlerde Bulunur?

Histidin Aminoasiti Nedir? Vücuttaki Etkileri Nelerdir? Hangi Besinlerde Bulunur?

Dyt. Ayşegül Şen

Histidin, her bireyin vücudunda bulunması gereken esansiyel bir aminoasittir ve besinler yolu ile vücuda alınır. Bu esansiyel aminoasiti farklı tür...

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Son Yazılar

Kurkumin Nasıl Elde Edilir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?
Bir Besin Ansiklopedisi

Kurkumin Nasıl Elde Edilir? Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Dyt. Aysun Güler Godri
Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Beslenme Tedavisi Nasıldır?
Yetişkin Hastalıklarında Beslenme

Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Beslenme Tedavisi Nasıldır?

Dyt. Neslihan Yeşilotalı
Kırmızı Pancarın Faydaları Nelerdir? Hangi Hastalığa İyi Gelir?
BirBesPedi

Kırmızı Pancarın Faydaları Nelerdir? Hangi Hastalığa İyi Gelir?

Dyt. Cemre Kamalı
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
  • Araçlarımız
  • Kullanıcı Sözleşmesi
  • Telif Hakkı

2018 © BirBes - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği. Tüm Hakları Saklıdır.

Bulunamadı
Tüm Sonuçları Gör
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Bilimsel Etkinliklerimiz
      • BirBes Seminerleri
      • Klinik Beslenme Günleri
      • Mor Fesleğen Serisi
    • İletişim
  • Araçlarımız
    • Enerji Gereksinimi
      • Günlük Enerji Gereksinimi Hesaplama Araçları Birarada
      • Emziren (Emzikli) Anneler İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Gebe (Hamile) Anne Adayları İçin Vücut Ağırlığı (Kilo) ve Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Amputasyonlu (Ampüte) Bireyler İçin Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Henry 2005 Eşitlikleri ile Enerji Gereksinimi Hesaplama Aracı
      • Harris-Benedict Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • FAO, WHO, UN:, 2001 Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Mifflin & St. Jeor Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Schofield Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
      • Estimated Energy Requirement (EER) Formülü ile Günlük Enerji Hesaplama Aracı
    • Vücut Kompozisyonu
      • Vücut Kompozisyonu Hesaplama Araçları Birarada
      • Beden Kütle İndeksi (BKİ) Hesaplama Aracı
      • Bel Çevresi Ölçümünde Risk Değerlendirmesi Aracı
      • Vücut Şekil İndeksi (VŞİ) Hesaplama Aracı
      • Yağsız Vücut Kütlesi (Fatt Free Mass) Hesaplama Aracı
      • İdeal Ağırlık Hesaplama Aracı
      • Vücut Yüzey Alanı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Yağı Hesaplama Aracı
      • Toplam Vücut Suyu Hesaplama Aracı
  • Sporcular
  • Fit Tarifler
  • BirBesPedi
  • Diğer
    • Aylara Göre Besin Listeleri
    • Mevsimine Göre Balıklar
    • Mevsimine Göre Sebzeler
    • Mevsimine Göre Meyveler

2018 © BirBes - Beslenme ve Diyetetik Biliminin Geleceği. Tüm Hakları Saklıdır.