Bezelye Nedir? Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Besinin Adı
Türkçe: Bezelye
İngilizce: Pea
Latince: Pisum sativum L.

Vatanı ve İklimi:
Bezelye, dünyanın birçok bölgesinde geleneksel olarak yetiştirilmekte olan, tarih öncesi çağlardan beri bilinen ve besin olarak tüketilen bir baklagildir. Bezelye, serin ve ılıman iklimde yetişmektedir. Ana vatanı Batı Asya olmakla beraber, en geniş ekim alanı ve üretimi Asya kıtasında yapılmaktadır. Buna rağmen, en fazla verim Avrupa kıtasından sağlanmaktadır.

Dünya’da bezelye üretimi 2009 yılında 10 milyon tondan fazla olarak kaydedilmiştir. En büyük üreticileri ise; Kanada, Rusya, Çin, Amerika ve Hindistan’dır. Bezelye, yemeklik tane baklagiller arasında, fasulyeden sonra ikinci sırada yer almasına rağmen, ülkemizde 2500 tonluk üretimi ile; nohut, mercimek, fasulye ve bakladan sonra beşinci sırada yer almaktadır.

Bitkisel Özellikleri:
Bezelye köklerinin %70-80’i 20 cm’lik toprak derinliğinde, 50-80 cm yanlara doğru yayılmış şekildedir. Toprak yapısına ve rutubet durumuna göre 150 cm’e kadar inebilmektedir. Gövdenin içi boş ve dayanıksız olup, boyu 15-200 cm arasında değişmektedir. Bezelye yaprağı bileşik yaprak yapısındadır. Yaprak ekseni (sapı), kulakçıklar, yaprakçıklar ve sülüklerden oluşur. Yaprak uzunlukları 4-6 cm, genişlikleri ise 2-5 cm arasında değişir. Bezelyede çiçekler tek tek oluşabileceği gibi, salkım şeklinde de oluşabilmektedir. Salkımdaki çiçek sayısı, kalıtsal özelliklere veya çevresel faktörlere göre çeşitlilik göstermektedir. Bezelye meyveleri, bakla şeklinde olup, boyu 3-15 cm, eni ise 0,5-2,5 cm arasında değişir. Bezelye meyvesinde tohumlar 1-10 adet arasında değişir. Tohumlar, meyve içerisindeki dizilişlerine göre ve olgunlaşma düzeylerine göre çeşitlilik gösterir.

Faydaları ve/veya Zararları:
Bezelyenin de dâhil olduğu bakliyatların insan beslenmesinde önemli bir rolü vardır.

• Son yıllarda birçok çalışma; temel besin gereksinimlerini karşılamaktan öte; baklagillerin potansiyel sağlık yararlarını vurgulamaktadır.

Bezelye, %20-30 gibi yüksek oranda protein içermesi, karbonhidrat bakımından yeterli, kalsiyum, demir ve özellikle fosfor bakımından zengin olması, ayrıca çeşitli vitaminleri de bulundurmasından dolayı iyi bir bitkisel protein kaynağıdır. Bezelye, içerisindeki nişasta ve liflerin özelliklerinden dolayı düşük glisemik indekse sahiptir.

• Sarı bezelye unu ve kepekli un karşılaştırıldığı bir çalışmada; sarı bezelye unu ile yapılan gıdaların bireylerde postprandiyal glukoz yanıtlarını azalttığı ve bu nedenle tip 2 diyabetin yönetiminde rol oynayabileceği gösterilmiştir.
• Yapılan başka bir çalışmada ise; bezelye lifiyle zenginleştirilmiş ekmeğin, düzenli ekmek alımıyla karşılaştırıldığında, tokluk süresini arttırdığı gözlenmiştir.

Ayrıca, bezelye diğer baklagiller gibi prebiyotik etkilere de sahiptir. Kanser ve çeşitli inflamatuar ilişkili hastalıklarda; hastalıklara karşı korunmaya yardımcı olabilecek, doğal antioksidanlar olarak kabul edilen fenolik bileşikler bakımından da zengindir. Fenolik bileşikler, bezelye de en iyi karakterize edilen fitokimyasallardır.

Bilgilendirme:
Bezelye çeşitleri, yer ve sırık bezelyeleri olmak üzere iki büyük grupta toplanmaktadır. Sırık bezelyeleri daha uzun ömürlü ve daha verimlidir. Yer bezelyeleri; bodur ve erkenci olup, daha az ürün verir. Genellikle konserve yapımında kullanılır.

• Bezelyeler 0-1°C’de %85-90 nemde, baklalı olarak 4-6 hafta muhafaza edilebilir. Kuru tanelerin süresi ise daha uzundur.

100 gram Bezelye’nin besin değerleri: