Yeni Nesil İçecekler Nelerdir? Etkileri Nelerdir?

Beslenme biliminde, yediklerimiz kadar içtiklerimizde önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle son 10 yıldır market raflarında yer almaya başlayan ve tüketiciler tarafından pek fazla bilinmeyen yeni nesil içeceklerin, tüketim sıklığı oldukça artmıştır.

Toplumda sağlıklı beslenme algısı gün geçtikçe artmaktadır. Ancak bireylerin kendileri için sağlıklı zannettikleri içecekler, aslında onlar için sanıldığı kadar sağlıklı olmayabilmektedir. Bu sağlıklı tüketim algısı, özellikle bitkisel içeriğe sahip içeceklere yönelimi arttırmaktadır.

İçecekler genel hatlarıyla; gazsız içecekler, gazlı içecekler, kahve ve türevleri, çay ve türevleri, maden suyu-soda-tonik, alkollü içecekler ile süt ve süt ürünleri şeklinde sınıflandırılabilmektedir.

Alkolsüz İçecekler

İçerisinde alkol bulundurmayan veya çok az alkol içeriyor olsa bile, içerdiği alkol miktarı içeceğin toplam hacminin %0,5’inden daha düşük miktarlarda olan içecekler olarak tanımlanmaktadır.

Alkolsüz içecekler olarak adlandırılan içecek grubunda; çay, kahve, süt ve süt ürünleri, soda, gazlı içecekler, sebze-meyve suları, tonik, mineralli su, vitaminli su ve akla gelebilecek birçok alkol içermeyen ürün yer almaktadır.

• Alkolsüz içeceklerin, alkol içermemelerinin dışında; kafein, şeker, diyet ürünler için tatlandırıcı, fruktoz şurubu, koruyucu ve renklendiriciler gibi maddeleri içerebileceğini unutmamak gerekir.

Süt ve Süt Ürünleri

Süt ve süt ürünlerinin kullanıldığı yeni nesil içeceklere çok sık rastlamaktayız. Süt ve süt ürünleri olarak; taze sütler, fermente sütler ve yoğurt içecekleri piyasadaki en yaygın ürünlerdir. Özellikle probiyotik içeriklerinden dolayı bireyler için daha tercih edilir olmalarının yanı sıra, lezzet ve içerik açısından çeşitlendirilebilme imkanları sayesinde vazgeçilmez ürünler arasında yer almaktadır.

Süt üreticileri, birçok üründe probiyotik olarak; B. bifidum, L. acidophilus, L. rhamnosus ve L. casei’yi tercih etmektedir. Bu ürünlerin yağ kompozisyonları da sağlık açısından oldukça faydalıdır.

Omega-3 yağ asitleri ile zenginleştirilmiş süt ürünleri, sıklıkla içecek piyasasında yerini almaktadır. Yağ asidi kompozisyonu arasında; a-linoleik asit (C18:3 n-3, ALA), eikosapentaenoik asit (C20: 5 n- 3, EPA) ve dokosahekzanoik asit yer almaktadır.

Yapılan çalışmalara göre; omega-3 yağ asitlerinin kalp damar hastalıklarındaki olumlu sonuçlarının yanı sıra, epilepsinin önlenmesi ve tedavisinde de oldukça önemli bir yere sahiptir.

Meyve Suları

Ticari olarak hazırlanan meyve sularının içerdiği bazı meyveler arasında; kızılcık, yaban mersini, nar, elma, frenk üzümü, açai, acerola, guarana, mango, üzüm, kiraz, kivi, çilek, feijoa, şeftali ve erik bulunmaktadır. Süt ve ürünlerine alerjisi olan bireyler için ise probiyotik içerikleri yüksek olan; karpuz, sapodilla ve portakal suları tercih edilmektedir.

Soya Fasulyesi

Gerek protein ve amino asitlerin kalitesi ve düşük üretim maliyeti, gerekse lif içeriği, magnezyum, fosfor, K vitamini, riboflavin, tiamin, folik asit gibi bazı temel vitamin ve mineral içeriklerinden dolayı tercih edilebilir bir alternatiftir. Çok sayıda kanser türü gibi kronik dejeneratif hastalıkların önlenmesinde etkili olan izoflavonlar ve diğer flavonoidler gibi güçlü antioksidanları içermektedir.

Sporcu İçecekleri

Su kaybını önlemek, karbonhidrat tedarik etmek, elektrolitler (sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum gibi), vitamin veya diğer besinleri sağlamak için egzersiz öncesinde, sırasında veya sonrasında tüketilmek üzere üretilmiş, genellikle kafein içermeyen aromalar ile zenginleştirilmiş içeceklerdir. Sporcu içeceklerinin güvenliği ve etkinliği kapsamlı araştırmalarca desteklenmektedir.

Enerji İçecekleri

21-35 yaş arasındaki üniversite öğrencileri, sporcular ve gün içinde sürekli aktivite halinde olan genç bireyler için tasarlanan ve fonksiyonel içecek olarak adlandırılan ürünlerdir.

Günümüzde enerji içecekleri ve etken maddelerinin (kafein, ginseng ve guarana) sağlık açısından güvenilir olup olmadığı düşüncesiyle ciddi endişeler ortaya çıkmıştır. Kafeinin, dayanıklılığı artırarak ve yorgunluğu gidererek bireylerde performansı artırdığı saptanmıştır.

• Bu etkilerin, değişken ve doza bağımlı olduğu bilindiği gibi, çocuklarda ve ergenlik dönemindeki bireylerde oluşturduğu etkiler bilinmemektedir.

Türkiye’de İçecek Sektörü

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2014-2015 yılı verilerine göre; gıda ve alkolsüz içeceklere yapılan harcamalar, ikinci sırada yer almaktadır. 2014-2015 yılları kıyaslandığında, gıda ve alkolsüz içecek tüketimi %19.7’den %20.2’ye yükselmiştir. Ancak, aynı durum alkollü içecekler için söz konusu değildir. %4.2 oranıyla her iki yılda da aynı harcama değerine sahiptir.

2014-2015 yıllarındaki istatistik çalışmasında, alkolsüz içeceklerde yıllar arasında artış gözlenmesine karşın; 2015-2016 yılları arasındaki istatistik çalışmalarında, alkolsüz içecek tüketiminde %20.2’den %19.5’e gerileme söz konusudur. Alkollü içeceklerde de %4.2’den %4.4’e yükseliş görülmektedir.

Türkiye’de İçecek Satış Oranları

Türkiye’de 2005-2014 yılları arasında elde edilen veriler doğrultusunda; çay, alkollü ve alkolsüz içecek satış oranları yıllara göre belirlenmiştir. Türkiye, kuru çay üretiminde 5 ve kişi başına çay tüketiminde ise 4. sırada yer almaktadır.

Türkiye’nin içecek endüstrisinin kapasitesi 13.236 milyon litredir. 2009 yılındaki çalışmaya göre alkolsüz içecekler bu oranın %37 sini oluşturmaktadır. Alkollü içecek sektöründe 2009 yılında en fazla tüketilen alkollü içecek biradır. 2009 yılında alkollü içecek endüstrisinin %90’lık kısmını bira oluşturmuştur.