Vitaminler, vücutta birçok biyokimyasal olayda görev alan ve çoğunlukla vücutta sentezlenmeyen mikro besin ögeleridir. Genel olarak, yağda çözünenler ve suda eriyenler olmak üzere iki grupta sınıflandırılır. Suda eriyen yapıya sahip vitaminlerden biri olan folik asidin, diğer ismi B9 vitaminidir. Emilimi ince bağırsakta gerçekleşir. En etkin hali tetrahidrofolik asittir. Aktif forma dönüşebilmesi için C vitaminine ihtiyaç duymaktadır.
Folik asit ısıdan çabuk etkilenmektedir. Bu sebeple, besinlerin aşırı ısıtılması ve pişirildikleri suyun dökülmesi durumlarında kayıpları artmaktadır.
Folik asidin görevleri arasında; nükleik asit sentezinde rol oynamak, eritrositlerin (kan hücrelerinin) olgunlaşmasını sağlamak bulunmaktadır. En zengin kaynakları arasında ise; yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer ve kurubaklagiller bulunmaktadır.
Günlük Folik Asit Alım Miktarı
Folatın yetişkinler için önerilen günlük alım miktarı 400 µg’dır. Fakat, gebelikte folat gereksinimleri; maternal eritropoezi (annede alyuvar yapımı), DNA sentezini, fetal ve plasental büyümeyi desteklemek için artmaktadır. Düşük folat seviyeleri; düşük doğum ağırlığına sahip bebeklere, düşüklere ve erken doğum gibi durumlara yol açabilir. Erken maternal dönemde görülen folat eksikliği, nöral tüp defektleri (spina bifida ve anensefali dahil olmak üzere), ağızda yarıklar ve doğumsal anormalliklerin görülme sıklığının artması ile ilişkilidir.
Folik asit yetersizliğinde; nöral tüp defekti, megolablastik anemi gibi problemler görülebileceği gibi, yükselen homosistein seviyesi sonucu kardiyovasküler hastalık riski artmaktadır. Bunlara ek olarak; uykulu olma, hafıza problemleri, tedirginlik ve deride renk değişikliği gözlenebilmektedir. Folik asit yetersizliği ve buna bağlı hastalıklar; folik asit kaynaklarından yetersiz beslenme, ince bağırsak bozuklukları ve hastalıkları, alkol tüketimi, oral kontraseptif (doğum kontrol hapı) kullanımı, yiyeceklerin yanlış uygulamalara tabii olması (uzun süre ısıya ya da suya maruz bırakma) ve artan ihtiyacın giderilmemesi gibi durumlarda görülebilmektedir.
Megaloblastik Anemi Nedir?
Folik asit, eritrositlerin olgunlaşmasında B12 vitamini ile birlikte görev alır. Bu iki faktörden herhangi biri eksik olduğunda, kırmızı kan hücrelerinin proliferasyonu (çoğalması) ve matürasyonu (olgunlaşması) geniş eritroblastlar ile sonuçlanmaktadır. Eritroblastlar, geniş ve oval yapıda olup, olgunlaşmamış çekirdeğe sahiptir. Bu duruma megaloblastik anemi adı verilir.
Aslinia, F., Mazza, J. J., & Yale, S. H. (2006). Megaloblastic Anemia and Other Causes of Macrocytosis. Clinical Medicine & Research.
BAYSAL, A. (2015). A. BAYSAL içinde, BESLENME. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
Cox, J., & Carney, V. (2017). Nutrition in the Life Cycle. K. L. Mahan, & J. L. Raymond içinde, Krause’s Food & The Nutrition Care Process (s. 256). Canada: Elsevier Inc.
Çiftçi, H. (2000). Çeşitli Sebzelerde Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC) İle Folik Asit Tayini. Elazığ: Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
