Besinin Adı
Türkçe: Papatya
İngilizce: Camomile
Latince: Anthemis pseudocotula boiss
Vatanı ve İklimi:
Mayıs papatyası, adi papatya, babunç ve tıbbi papatya olarak da bilinir. Papatya; Papatyagiller (Astreaceae) familyasındaki Anthemis, Matricaria, Bellis, Leucanthemum ve Tripleurospermum gibi farklı cinslerden bitki türlerine verilen ortak isimdir. Binlerce yıldır kullanılan papatyaya “tıbbi bitkilerin yıldızı” denmektedir. Papatya çayı dünya üzerinde günde bir milyon fincan kadar tüketilmektedir.
Anavatanı Batı, Orta ve Kuzey Avrupa’dır. Kuzey Amerika’da da yaygın olarak bulunur. Tıbbi özellikleri ile kayıtlar 16. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Genellikle ormanlık alanlarda yetişir. Mart-Eylül ayları arasında yetişmektedir.
Bitkisel Özellikleri:
Saçak köklü, otsu bir bitkidir. Taç yaprakları renklilik (beyaz, sarı, pembe) göstermektedir. Çiçekleri kokusuzdur. Yaprakları rozet, ters oval ya da bel oyuntusu şeklinde olabilir. Çiçeğin ortası sarı renktedir. Dallanmış sap dik olup, ağır bir şekilde olgunlaşarak 10-80 cm yüksekliğe kadar büyür. Bitkinin kökleri sığ olduğundan, toprağın nemli ufuktan nem çekemez ve bu nedenle optimum nem seviyesini korumak için sık sulamaya ihtiyaç duyar.
Faydaları ve/veya Zararları:
Demleme yoluyla hazırlanan papatya suyunun, soğuk algınlığında ve saç sağlığında önemli bir etkisi vardır. Çiçeğin özütü incelendiği zaman geniş spektrumlu antibakteriyel özellik gösterdiği, ayrıca içeriğindeki fenolik bileşikler ile antiinflamatuar etki gösterdiği gözlemlenmiştir. Yaprak özütleri incelendiğinde ise; akciğer kanseri, kolon kanseri ve meme kanserine karşı antikanser özellik gösterdiği gözlemlenmiştir. Aşırı alımı toksik etki oluşturmaktadır.
Vücuttaki protein ve lökosit adezyonunu engellemektedir. Demleme yoluyla yapılan papatya çayında K, Ca, Mg mineralleri yüksek oranda görülmüştür. Yüksek antioksidan etkilidir. Papatyanın tıbbi serum formu yatıştırıcı, idrar söktürücü, gaz giderici olarak kullanılmaktadır.
Papatyanın içinde bulunan quersetin, glikozit formu yağlı diyetlerin vücuda verdiği zararlı etkilere karşı koruyucu özellik gösterdiği gözlemlenmiştir. Ayrıca, içerisindeki kamazulen maddesi ateş düşürücü, spazm çözücü, terletici, ağrı kesici ve diş eti, bademcik iltihaplarına karşı etki göstermektedir. Antiseptik, karminatif, iyileşme, sedatif aktivite faydalarından diğerleridir. Ağız ile ilişkili mide rahatsızlığı, hafif sindirim sorunları, ishal ve mide bulantısını gidermek için kullanılır. Üriner sistem inflamasyonu ve ağrılı adet kanaması için daha nadiren kullanılsa bile çok etkilidir. Toz halindeki ilaç; iyileşmesi yavaş olan yaralara, deri döküntüsüne, hemoroide, ağız, boğaz ve gözlerin iltihaplanması için zona ve çıban gibi enfeksiyonlara uygulanabilir.
Son yıllarda, papatya gibi cilde iyi gelen bitkilere ilgi artmıştır. Papatya ekstresi ve kaynatılarak elde edilen özütü, iltihaplı cilt yaralarında ve kaşıntılarda kullanılmaktadır.
- Papatya ile ilgili birçok faydalı etki bilinmekteyse de, henüz bilimsel kanıtlar fazla değildir.
Bilgilendirme:
Boyacılık, parfümeri, saç ve vücut ürünleri, eczacılık gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Uluslararası papatya yağı talebi sürekli olarak artmaktadır. Tam çiçeklenme safhasındaki çiçekler ürünün en iyi kalitesini verir, dolayısıyla mümkün olduğunca az tomurcuk, sap, yaprak ve yabancı malzemenin koptuğunu görmek için dikkatli olunmalıdır. Bilinen bir eski zaman ilacı olan papatya, bir dizi isimle bilinir. Baboonig, Babuna, Babuna camornile, Babunj, Alman papatyası, Macarca Papatya, Roma papatyası, İngiliz papatyası, Tek papatya, tatlı sahte papatya, iğne uçları ve kokulu maydanoz, yaygın kullanımını gösterir.
100 mililitre Papatya Çayı’nın besin değerleri:
| CHO (g) | Na (mg) | I | Vit. A (µg) |
| 0,2 | 1 | 5 | 0 |
| Protein (g) | K (mg) | F (µg) | Vit. C (mg) |
| 0 | 9 | 115 | 0 |
| Yağ (g) | P (mg) | Fe (mg) | Vit. B³ (mg) |
| 0 | 0 | 0,1 | 0 |
| Kalori (kkal) | Ca (mg) | Mg (mg) | Lif (g) |
| 0,7 | 2 | 1 | 0 |
Çinkılıç, S. (2009, Eylül 15). Mayıs Papatyasının (Matricaria Chamomilla) Antioksidan Kapasitesinin İncelenmesi Ve Toplam Fenolik Bileşik Tayini. Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Tokat, Tokat, Türkiye: Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Kalankan, G., Özkan, Z. C., & Akbulut, S. (2015). Medicinal and Aromatic Wild Plants and Traditional Usage of Them in Mount Ida. Journal of Applied Biological Sciences , 25-33.
Karakaş, F. P. (2012, July 02). Development Of In Vitro Culture Protocol And Evaluation Of Biological Activities Of Bellis Perennis L. (Common Daisy), A Medicinal Plant. Abant Izzet Baysal University. Bolu, Bolu, Turkey: Abant Izzet Baysal University.
Koca, İ., Hasbay, İ., & Bostancı, Ş. (2015, October 03). Samsun ve Çevresinde Sebze Olarak Kullanılan Bazı Yabani Bitkiler ve Tüketim Şekilleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Kocaeli, Samsun, Türkiye: TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Gıda Enstisüsü.
Singh, O., Khanam, Z., Misra, N., & Srivastava, M. K. (2010, Haziran 01). Chamomile (Matricaria chamomilla L.): An Overview. Aligarh Muslim University. Aligarh , Aligarh , Hindistan: Aligarh Muslim University.
