- Diyare Nedir?
Dışkının miktar, kıvam, sıklık bakımından artması ile ortaya çıkan, yaygın bir gastrointestinal sistem hastalığı olup, tüm yaş gruplarında görülebilmektedir. Özellikle yaz mevsiminde görülme sıklığı artan bir hastalık olarak karşımıza çıkmaktadır. Halk arasında yaygın olarak bilinen ismi ishaldir.
- Diyarenin Nedenleri Nelerdir?
Çeşitli psikolojik durumlar, viral ve bakteriyel enfeksiyonlar, bakteriyel toksinler, parazitik enfeksiyonlar, çeşitli karsinomalar, antibiyotikler, ağır maden zehirlenmeleri, hepatit, safra kanalı tıkanmaları, pankreas hastalıkları, nörolojik hastalıklar, metabolik hastalıklar, immün yetmezliği hastalıkları, malnütrisyon, gizli laksatif kullanımı, çeşitli diyet faktörleri, çölyak, kısa bağırsak sendromu, laktoz intoleransı gibi nedenler diyarede etken olabilmektedir.
- Diyare Sonucu Ortaya Çıkan Durumlar Nelerdir?
Diyarenin durumu ve sıklığına göre kişide su ve elektrolit kaybı görülmektedir. Diyare görülme zamanı uzadıkça hastada zayıflık, kansızlık, deri elastikiyetinde azalma, su kaybı, halsizlik ortaya çıkabilmektedir. Zamanla kan hacmi azalabilmekte dolayısı ile kandaki atık maddelerin miktarı ve yoğunluğu da artabilmektedir.
- Diyarede Medikal Tedavi
İlk olarak yapılması gereken, diyareye neden olan etkenin belirlenmesi olup, bu etkenin tedavi edilmesidir. Takiben gerçekleştirilmesi gereken adım, sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanmasına yönelik düzenleme yapılmasıdır.
Diyarede Tıbbi Beslenme Tedavisi Nasıl Olmalıdır?
- Tedavide ilk sırada uygulanması gereken, su ve elektrolit kaybını önlemek için; çeşitli çorbaların, sebze sularının, elektrolit solüsyonlarının, diğer izotonik sıvıların diyete eklenmesidir. Bu noktada, su ve elektrolit kaybını önlemek için; eğer kişide tansiyon, gaz sorunu vb. gibi anormal bir durum söz konusu değil ise, kararında tuz ile yapılmış bir ayran, çeşitli meyve suları, açık taze demlenmiş çay tüketilmesi değişik alternatifleri oluşturabilmektedir. Bir kayıp söz konusu olması nedeni ile, artan besin öğesi gereksinimleri karşılanmalı, enerji ve besin depolarının boşalması engellenmelidir.
- Bağırsak hareketlerini arttıran posalı besinlerden (>20g/gün aşmayacak şekilde) sakınılmalıdır.
- Yağdan sınırlı bir diyet uygulanmalıdır. Bu nedenle kızartmalar, yağ oranı yüksek yiyecekler, kremalar vb. tüketilmemelidir.
- Acı ve rahatsızlık verici baharatlar, tatlandırıcılar (>10g/gün aşmayacak şekilde), şekerli besinler, gaz yapıcı yiyecekler, koyu çay, kahve, kakao, yağlı etler, işlenmiş et ürünleri, hamur işleri, pastörize olmayan çiğ süt ve süt ürünleri, asitli içecekler, alkollü içecekler vb. yenmemesi ve içilmemesi gereken besinler arasında yer almaktadır.
- Kişiye haşlanmış patates, pirinç lapası, yağsız tost vb. besinler tükettirilebilir.
- Hasta azar azar ve sık sık beslenmelidir.
- Hastanın bol sıvı alması, dinlenmesi önerilmelidir. Kişinin tüketeceği sıvıların oda ısısında olmasına özen gösterilmelidir.
- Özellikle diyareden en olumsuz etkilenen ve en önemli risk grubu olan bebek ve çocukların özenle tedavi edilmesi gerekmektedir.
- Yoğun bir şekilde sıvı kaybı yaşayan bu gruba, acilen uygulanması gereken ilk müdahale ORS verilmesidir. Bu tedavi yöntemi, DSÖ ve APA tarafından onaylanan ve önerilen bir tedavi yöntemidir. Çocuğun ve bebeğin klinik durumu ve iyileşme seyrine göre uygulama yöntemi değişiklik gösterebilmektedir.
- Asla çocuklara su içirmeme gibi bir hata yapılmamalıdır!
- Unutulmamalıdır ki, her hastalık ve hasta özel olup ve asla ihmal edilmemesi gerekmektedir.
DSÖ: Dünya Sağlık Örgütü
APA: Amerikan Pediatri Akademisi
Doç. Dr. Mendane SAKA, Ö. G. (2017). Gastrointestinal Sistem Hastalıkları ve Beslenme Tedavisi. P. D. ALPHAN içinde, Hastalıklarda Beslenme Tedavisi (s. 585-588). Ankara: Hatiboğlu Yayınları.