Besinin Adı
Türkçe: Kinoa
İngilizce: Quinoa
Latince: Chenopodium quinoa
Vatanı ve İklimi:
Güney Amerika kıtası, Ekvator, Peru ve Şili’de üretilen kinoanın ana vatanı, yine aynı kıtada bulunan And bölgesidir. Kuraklığa ve soğuğa dayanıklı bir bitkidir. Yaklaşık 7000 yıl önce keşfedilip tarımına başlanmıştır. İlk defa İngiltere’de yetiştirilen kinoa, Avrupa’ya 1970 yıllarında gelmiştir. Son yıllarda ülkemizde de yetiştirilmeye başlanmıştır.
Bitkisel Özellikleri:
Kazayağıgiller (Chenopodiaceae) yani ıspanakgiller familyasına ait otsu bir bitkidir. Boyu 2 metreye kadar uzayabilen, kış aylarında her türlü koşulda yetişebilen, kısa gün bitkisidir. Tat ve görüntüsü bakımından tahıla benzediği gibi, fiziksel olarak hem mercimeğe, hem de bulgura benzer. Besleyici etli yapraklara ve salkım çiçeklere sahiptir. Kinoa’nın en çok tercih edilen kısmı, çiçeklerinde oluşan ve besin değeri fazla olan tohumlarıdır. Yaprak halindeyken de tüketilebilir.
1000’den fazla kinoa çeşidi olup, bunun yalnızca 120 çeşidi toplum tarafından bilinmektedir. En fazla bilinen kinoa çeşitleri ise; kırmızı, siyah ve beyaz kinoadır.
Faydaları ve/veya Zararları:
Son zamanlarda önemi artan yalancı tahıllardan (Pseudograin) biri olan kinoa; protein, polisakkaritler ve yağlar gibi makro besin öğelerinden zengin olmasının yanı sıra, polifenoller, vitaminler ve mineraller gibi mikro besin öğelerinden de zengindir.
Arpa, mısır, yulaf, pirinç, çavdar ve buğday gibi tahıllarla karşılaştırıldığında, en yüksek protein ve yağ içerine sahip olan kinoadır. Özellikle doymamış yağ asitlerinden, linoleik asit ve alfa linolenik asidi içermektedir. Kinoa’nın protein kalitesi süt proteinine çok yakındır. Esansiyel amino asit olan lizin, tahıllara göre kinoada daha yüksek bulunur. Baklagillerle birlikte tüketilen kinoa, sistein ve metionin esansiyel amino asitlerinin yeterince alınmasını sağlayacaktır.
Yüksek lif kapasiteli kinoa; kan şekeri ve kolesterolü düşürüp, doyum hissiyatını artırıcı etkiye sahiptir. Düşük kalorili olduğundan kilo kaybına yardımcı olur. Kronik kalp yetmezliği, obezite, tip 2 diyabet gibi kronik hastalıklar üzerine olumlu etkisi vardır. Aynı zamanda, gluten içermediğinden dolayı çölyak hastaları için uygun bir besindir. Vitamin içeriğine baktığımızda ise, E vitamini ve özellikle de folik asit açısından oldukça zengindir. İçeriğinde bulunan flavonoid bileşiklerinden “Quercetin” ve ”Kaempherol” sayesinde anti-enflamatuar, antiviral ve antidepresan etkiler oluşturabilir.
Bilgilendirme:
Kinoa kan sulandırıcı özellikte bir bitkidir. Dolayısıyla, aşırı ya da kontrolsüz tüketimi kanamalara neden olabilir. Aynı zamanda, içerdiği saponin ve fitik asit nedeniyle, bazı vitamin ve minerallerin emilimlerini azaltabileceğinden, tüketilmeden önce titizlikle temizlenmesi gerekir.
Birleşmiş Milletler Konseyi’nin 2013 yılını “Uluslararası Kinoa Yılı” olarak ilan etmesinden sonra, kinoa kullanımı tüm dünyada yaygınlaşmaya başlamıştır.
100 gram Kinoa’nın besin değerleri:
| CHO (g) | Na (mg) | I | Vit. A (µg) |
| 62,4 | 3 | 1,6 | 0 |
| Protein (g) | K (mg) | F (µg) | Vit. C (mg) |
| 12,2 | 562 | 23 | 4,2 |
| Yağ (g) | P (mg) | Fe (mg) | Vit. B³ (mg) |
| 5,9 | 592 | 2,9 | 3,2 |
| Kalori (kkal) | Ca (mg) | Mg (mg) | Lif (g) |
| 355,6 | 25 | 198 | 6,9 |
Gawlik-Dziki, U., Swieca, M., Sułkowski, M., Dziki, D., Baraniak, B., & Czyz, J. (2013). Antioxidant and anticancer activities of Chenopodium quinoa leaves extracts – In vitro study. Food and Chemical Toxicology, 154-160.
Graf, B. L., Poulev, A., Kuhn, P., Grace, M. H., Lila, M. A., & Raskin, I. (2014). Quinoa seeds leach phytoecdysteroids and other compounds with anti-diabetic properties. Food Chemistry.
James, L. E. (2009). Quinoa: Composition, Chemistry, Nutritional, and Functional Properties. Advances in Food and Nutrition Research, 1-31.
Park, J. H., Lee, Y. J., Kim, Y. H., & Yoon, K. S. (2017). Antioxidant and Antimicrobial Activities of Quinoa Seeds Cultivated in Korea. Department of Food and Nutrition, 195-202.
Simnadis, T. G., Tapsell, L. C., & Beck, E. J. (2015). Physiological Effects Associated with Quinoa Consumption and Implications for Research Involving Humans. Plant Foods Hum Nutr, 238-249.
