Işkın Nedir? Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Besinin Adı
Türkçe: Işkın
İngilizce: Rhubarb
Latince: Rheum Ribes L.

Vatanı ve İklimi:
Işkın, İran, Lübnan ve Irak gibi ülkelerin yanı sıra, ülkemizin doğu bölgelerinde yetişmektedir. Erzurum, Van, Tunceli, Muş, Bitlis, Hakkâri, Kars ve Sivas ışkının yetiştiği yerlerden olup; ışkın, uşkun, uçkun, revas gibi adlarla anılmaktadır. Ayrıca, Arapça’da ravent olarak da bilinmektedir. Polygonacea familyasının bir üyesi olup çok yıllık otsu bir bitkidir. İlkbaharda karların erimesiyle birlikte kendiliğinden yetişmektedir. Genellikle kayalık, çakıl yamaçlar ve yüksek dağlarda yetişir.

Bitkisel Özellikleri:
Boyları 40 cm’ye kadar uzayabilmektedir.Alt kısımlarında yere yapışık ve paralel olan yaprakları ile, bunların ortasında çubuk şeklinde uzayan, yapraksız gövdesi bulunmaktadır. Yeni çıkmış genç sürgünleri yenilebildiği gibi, toprak altında kalan kök kısmı da çıkarıldıktan sonra, iyice yıkanıp kaynatılıp, süzüldükten sonra çay olarak yöre halkı tarafından içilmektedir.

Faydaları ve/veya Zararları:
Işkının kök ve kök ekstraktının yüksek antioksidan özelliğe sahip olduğu birçok çalışmayla ispatlanmıştır. Özellikle flavonoidler, stilbenler ve antrakinonlar göz önüne alındığında, potansiyel bir antioksidan kaynağı olarak görülmektedir. Işkının; potasyum, demir, çinko, selenyum, flavonoid, fenol, kuarsetin, vitamin C, A ve E’den zengin olduğu bildirilmiştir. Aynı zamanda, chrysophanol, rhein ve bazı glikozitler de yapısında bulunmaktadır.

• Yapılan araştırmalar sonucunda; ışkının bir yan etkisinin görülmediği, aksine birçok yararı olduğu artık bilinmektedir.

Alternatif tıpta; karaciğer hastalıkları, anemi, anoreksiya, halsizlik, zihinsel yorgunluk, diyabet, enfeksiyöz apsesi, kangren, hipertansiyon, ülser, obezite ve yara tedavisi için, haşlanmış veya kurutulmuş kökleri kullanılır. Işkının hidro-alkolik ekstresinin, depresyon ve obsesif kompulsif bozuklukların tedavisinde etkili olduğu da belirtilmektedir. İran geleneksel tıbbında, merkezi sinir sistemi üzerindeki etkisiyle, sedatif ve duygu durum arttırıcı olarak kullanılmaktadır. Geleneksel Çin tıbbı ise, ışkının hastalarda belleği arttırdığını ileri sürmektedir.

Epidemiyolojik ve laboratuvar bulguları; antioksidan içeren yiyeceklerin, muhtemel serbest radikallerin zararlı etkilerinin önlenmesi veya nötralizasyonu nedeniyle alzheimer hastalığının ilerlemesini geciktirdiğini ortaya koymaktadır. Işkının da antioksidan özelliğinin yüksek olması dolayısıyla, alzheimer hastalığında geciktirici ve önleyici etkilerinin olabileceği düşünüldüğünden birçok araştırma yapılmış ve hala yapılmaya devam etmektedir.

Işkının bir diğer özelliği ise, yüksek miktarlarda müshil etkisi gösterip, düşük dozlarda ishali kesmesidir. Yani, düşük miktarda tüketildiğinde, peklik verici ve hazmı kolaylaştırıcı etki, çok tüketildiğinde ise, bağırsakta su emilimini azaltıp, dışkıyı yumuşatarak bu kez müshil etkisi göstermektedir. Tüketildikten sonraki 5-10 saatte etkisi görülür. Tahriş edici etkisi olmadığı için küçük çocuklara ve yaşlılara tüketim için önerilebilir. Müshil etkisi gösteren bitkiler karın ağrısı yapabilirken, ışkın bu etkiyi yaratmamaktadır. Ayrıca, balgam söktürücü olarak da tüketildiği bilinmektedir.

• Bir araştırma; Türkiye’de, özellikle doğu yöremizde, doğal olarak yetişen ışkının kanserli hücrelerin gelişmesini önlediğini ortaya koymuştur. Yine başka bir araştırmaya göre, ışkında diğer kırmızı sebzelerde olduğu gibi, kanseri önlemeye yardımcı olan kimyasal maddelerin bulunduğu belirtilmiştir. Polifenol adlı bu maddenin, özellikle lösemi gibi, birçok kanser türünün önlenmesinde etkili olduğu söylenmektedir. Işkının, özellikle pişirildiğinde polifenol içeriğinin arttığını; elde edilecek polifenollerle oluşturulacak bir ilacın, kanserle mücadelede büyük adımlara yol açacağı vurgulanmaktadır.

Işkının faydalarından bir diğeri ise, diyabet hastalarında yüksek seyreden şekerin düşmesinde oldukça etkili olmasıdır. Sabahları aç karnına içilen ışkın çayının, yüksek olan şekerin düşmesini ve dengelenmesini sağladığı bilinmektedir. Yüksek olan şekeri düşürücü etki gösterirken, sağlıklı bireylerde hipoglisemiye neden olmaması da olumlu özellikleri arasında sayılır.

Tüm bu özelliklerinin yanı sıra; iştah açıcı, mide ve bağırsaktaki gazları giderici ve vücudu güçlendirme etkileri de vardır. Sarılık ve çocuk havalesi gibi durumlarda da kullanılmaktadır. Ayrıca, ışkın ile tedavi edilen bir grup hastada, çalışma sonunda; kan glukoz, LDL, trigliserit ve total kolesterol düzeylerinin çalışmanın başlangıcına göre anlamlı olarak azaldığı görülmüştür.

Bilgilendirme:
Birçok hastalığa iyi gelen ışkını, yetiştiği yörelerden elde ederek mevsiminde tüketmek, sağlığımız açısından birçok fayda sağlayacaktır. Mevsiminde toplanılan ışkını, temizledikten sonra dondurucuda muhafaza edip, diğer mevsimlerde de yemekler içerisinde tüketebilirsiniz. İçerdiği vitamin, mineral ve antioksidan içeriği sayesinde, her yaş grubu için faydalı bir bitkidir.

100 gram Işkın’ın besin değerleri: