Sağlıklı olmayan besinleri tüketme alışkanlığı, nüfusun kilolu veya obez olmasına sebep olabilecek önemli bir etkendir. Sağlıksız beslenme alışkanlığını değiştirmek, birçok insan için oldukça zordur. Alışkanlıkları değiştirmeyi zorlaştıran en önemli etken, tüketimin gelişmesiyle birlikte, gıda bakımından oldukça zengin bir ortamın oluşmasıdır. Aşırı beslenme söz konusu olduğu zaman; besinlerdeki enerji, yağ olarak depolanır ve vücudumuzun fiziksel durumu bozulmaya başlar.
- Aşırı ve yanlış beslenme sonucunda; kanser, koroner kalp hastalıkları, diabetes mellitus (diyabet) gibi hastalıklarda artış söz konusu olabilmektedir. Aşırı beslenme kadar, yetersiz beslenmenin de; başta yaşam süresi olmak üzere, sağlık üzerine birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır.
- Yapılan araştırmalara göre; toplumlarda beslenme iyileştikçe, insanların boy uzunluklarında artış olduğu gözlenmiştir. Bu durum, beslenmenin büyüme ve gelişme için ne kadar önemli olduğunu açıklamaktadır.
Sağlıklı beslenme; mutfakla başlayıp, sofra ile devam eden, keyifli bir süreçtir.
Mutfakta yapılan hataların, maalesef ki basit hatalar olmasına rağmen, sağlığa olumsuz etkileri büyük ve korkutucu olabilmektedir.
Beslenmede Dikkat Edilmesi Gereken Püf Noktalar!
- Yemek pişirirken ve yemeği tüketirken tuz kullanımı en az seviyeye indirilmelidir. Tuzlanmış, tütsülenmiş ve yakılmış olan besinlerin fazla tüketimi; mide kanserine yol açabilmektedir.
- Bazı besinlerde nitrit ve nitrat tuzları bulunmaktadır. Bu besinler aşırı tüketildiğinde, sindirim sistemini olumsuz etkileyerek, sindirim sistemi kanserlerine neden olabilmektedir.
- Beslenmede en önemli konulardan biri de pişirme yöntemleridir. Yemek pişirmede yanlış yağ kullanımı, sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Yağlar, yemeğe yakılmadan eklenmelidir. Aynı yağın defalarca kullanılması; bazı yağ asitlerinin parçalanmasına ve çeşitli toksik bileşiklerin oluşmasına neden olmakta ve insan sağlığı için olumsuz etkiler yaratmaktadır.
- Sebzelerin besin değerleri oldukça önemlidir. Sebzeler, yıkanıp doğrandıktan sonra, uzun süre bekletilmeden tüketilmeli ve pişirme suyu dökülmemelidir. Taze sebzeleri çok yüksek sıcaklıklarda pişirme, C vitamini kayıplarına yol açmaktadır.
- Zayıflama diyetlerinde, tüketilen besinleri azaltmak veya kısıtlamak; halsizlik ve hareketsizliğe yol açarak daha az enerji harcanmasına neden olur. Bu durum, vücudun dengesini bozarak olumsuz sonuçlar doğurur. Zayıflama diyetlerinde dört besin grubundan da yararlanmak en doğrusudur.
- Kısa sürede zayıflamak için kullanılan ilaçlar ve diüretikler, bireyin sağlığını olumsuz etkiler. Böyle bir yöntem yerine, dengeli ve düzenli beslenerek aktivite düzeyini arttırmak daha sağlıklıdır.
- Yumurta; yıkanmadan, buzdolabında saklanmalı ve pişirirken; yumurta sarısı katılaşıncaya kadar pişirilmeli, çok fazla kaynatılmamalıdır.
- Kurubaklagil yemeklerinde; kurubaklagiller yıkanıp ıslatıldıktan sonra, basınçlı tencerede pişirilmeli ve pişirme suyu dökülmemelidir.
- Makarnalar piştikten sonra haşlama suyu dökülmemelidir.
- Yoğurdun suyu süzülmemeli, suyu ile tüketilmelidir.
- Et; ızgara olarak pişirilecekse, ateşe çok yakın tutulmamalıdır. Et için sağlıklı pişirme yöntemi, kapalı tencere veya fırında yöntemleridir.
- Patates pişirilirken sıcak suya konulup, kapalı olarak pişirilmeli ve piştikten sonra bekletilmeden tüketilmelidir.
- Besinleri yıkamadan tüketmek; bakterilerin kontaminasyonuna neden olabilmekte ve hastalıklara davetiye çıkarmaktadır. Besin hazırlama ve besinleri saklama işlemlerinde, sağlık kurallarına uyulmadığı takdirde zehirlenmeler görülebilmektedir. Saklama için plastik kaplar kullanılmamalıdır.
- Kuru besinler, kuru ve serin yerlerde saklanmalıdır.
- Yağlar; kapalı, karanlık ve serin yerde saklanmalıdır.
- Sebze ve meyveler; ıslak olmayacak şekilde, delikli naylon torbada ve buzdolabında saklanmalıdır.
Yaptığımız küçük hataların sağlığımıza zararlı etkileri olabildiğini görebiliyoruz. Farketmeden de olsa yapılan hataların düzeltilip, daha dikkatli ve sağlıklı bir şekilde beslenerek; daha sağlıklı ve kaliteli bir hayat sürdürülebileceği unutulmamalıdır.
Saka S, A. W. (2002, July). The capacity of glutathione reductase in cell protection from the toxic effect of heated oils. Biochimie, 84, 661-665.
Shoji, O. (2017, şubat 1). Exposure to diet priming images as cues to reduce the influence of unhealthy eating habits. Appetite, 109, 83-92.