Besinin Adı
Türkçe: Sakız Kabağı
İngilizce: Summer squash/zucchini
Latince: Cucurbita Pepo
Vatanı ve İklimi:
Cucurbita cinsi, Avrupa, Asya ve Amerika’da yaygın birçok tür içerir. Ana vatanı Amerika’dır. Hem genç hem de olgun olan Cucurbita meyvelerinin 16. yüzyılın ortalarında İtalyan mutfaklarına girdiği bilinmektedir. Yarım yüzyıl sonra, C. pepo’nun yuvarlak ve uzun boylu genç meyveleri, ayrı yemek pişirme ürünleri olarak ele alınmış ve genç, uzun şişe su kabakları, Lagenaria siceraria’nın yüzyıllar süren mutfak kullanımının yerini almıştır. Anadolu’da ise çok eski zamanlardan beri kabak yetiştirilmekte ve tüketilmektedir.
Yazlık sebzelerden olan kabak, yetiştirme mevsimleri ve değerlendirilme şekillerine göre özellikleri bakımından diğer sebzelerden farklıdır. Kabaklar sert iklimden pek hoşlanmamaktadır. Soğuktan hemen etkilenip, zarar görür. -1°C’nin altındaki sıcaklıklarda hızla donarak ölmektedir. 10 °C’nin üzerindeki sıcaklıklarda ise daha iyi gelişmektedir. İdeal gelişme sıcaklığı 20-25 °C olmakla birlikte sıcaklık dalgalanmaları büyümeyi yavaşlatmaktadır.
Bitkisel Özellikleri:
Cucurbita, dünya çapında yüzyıllardan beri kullanılan geleneksel bir bitkisel ilaç ürünüdür. Cucurbita pepo, ekonomik olarak Cucurbitaceae’nin önemli bir üyesidir. C. pepo’nun türlerinin, meyve büyüklüğü, şekli ve rengi oldukça değişken olup, hemen hemen diğer türlerine göre daha kalın, daha çok renkli, daha az lifli ve acı olmayan bir tadı vardır.
Yazlık kabak çeşitlerinde gövde yarı yatık ve dik olarak büyümektedir. Kabak bitkisi 50-100 cm’lik bir çap içinde toplu bir görünüme sahiptir. Meyvelerin renk, şekil, irilik, dilimlik ve et yapısı açısından çeşitli farklılıkları bulunmaktadır. Sakız ve Girit kabakları hasat zamanında, 10-25 cm uzunluğunda ve yaklaşık olarak 3-10 cm çapındadır.
Faydaları ve/veya Zararları:
Sakız kabağı ( Cucurbita pepo ), mineraller, karotenoidler, C vitamini, fenolik bileşikler vb. gibi yararlı mikrobesinleri içeren mevsimsel bir sebzedir. Cucurbita’nın mineral içeriği oldukça yoğun olmakla birlikte başlıca bulunan elementler K, Cu, P, Mg, Mn, Fe ve Zn’dir.
Antioksidan/anti-radikal, anti-karsinojenik, anti-inflamatuar, antiviral, antimikrobiyal ve analjezik aktiviteleri nedeniyle soğuk algınlığı ve ağrıları hafifletmek için geleneksel halk tıbbında kullanılmıştır. C. pepo’nun sitotoksik aktivitesinin kontrol edildiği birkaç çalışma vardır.
Cucurbita pepo (Cucurbitaceae), soğuk algınlığında, ağrıları hafifletmede ve iyi huylu prostat hipertrofisi tedavisinde halk hekimliğinde kullanılmaktadır.
Cucurbitanın, birçok ders kitaplarında ve geleneksel tıbbi makalelerde tıbbi ve terapötik kullanımı ve önemi açıklanmıştır. Avrupa’da, yumuşak özü kullanılarak etanolik kabak çekirdeği şeklinde C. pepo yaygın olarak kullanılmıştır. Bu durum, özellikle geniş bir prostat bezi ve aşırı aktif mesane sendromu ile ilişkili idrar problemleri başta olmak üzere, çeşitli ürolojik rahatsızlıklar için bir çare olarak kaydedilmiştir.
Bilgilendirme:
Sakız kabağı besinsel olarak yoğun bir yapıya sahip olduğundan, yemeklerde sıklıkla kullanılması önerilebilir. Fakat yemeği yaparken uygulanan işlemlerin besinsel kayba neden olmamasına özen gösterilmelidir. Çiğ olarak da tüketilen kabağın çiçekleri de kullanılarak ülkemizin çeşitli yörelerinde yemekler yapılmakta ve bu sebzenin içeriğinden yararlanılmaktadır. Mevsimde taze olarak tüketmek sağlığımız açısından önem arz etmektedir.
100 gram Sakız Kabağı’nın besin değerleri:
| CHO (g) | Na (mg) | I | Vit. A (µg) |
| 2,3 | 3 | 2,3 | 30 |
| Protein (g) | K (mg) | F (µg) | Vit. C (mg) |
| 2 | 177 | 20 | 17,6 |
| Yağ (g) | P (mg) | Fe (mg) | Vit. B³ (mg) |
| 0,3 | 29 | 1 | 0,9 |
| Kalori (kkal) | Ca (mg) | Mg (mg) | Lif (g) |
| 20,8 | 25 | 18 | 1,1 |
Lust, T. A., & Paris, H. S. (2016). Italian Horticultural And Culinary Records Of Summer Squash (Cucurbita Pepo, Cucurbitaceae) And Emergence Of The Zucchini İn 19th-Century Milan. Annals Of Botany , 1-17.
Martínez‑Valdivieso, D., Del Río‑Celestino, M., Gomez, P., & Fond, R. (2015). Mineral Composition And Potential Nutritional Contribution Of 34 Genotypes From Different Summer Squash Morphotypes. Eur Food Res Technol , 71-75.
Martínez-Valdivieso, D., Fond, R., Fernández-Bedmar, Z., Merinas-Amo, T., Gomez, P., Alonso-Moraga, A., Et Al. (2017). Role Of Zucchini And Its Distinctive Components İn The Modulation Of Degenerative Processes: Genotoxicity, Anti-Genotoxicity, Cytotoxicity And Apoptotic Effects. Nutrient , 2-22.
Paris, H., Yonash, N., Mozes-Daube, N., Portnoy, V., Tzuri, G., & Katzir, N. (2003). Assessment Of Genetic Relationships İn Cucurbita Pepo (Cucurbitaceae) Using Dna Markers. Theor Appl Genet , 971-972.
Shokrzadeh, M., Azadbakht, M., Ahangar, N., Hashemi, A., & Saeedi Saravi, S. (2010). Cytotoxicity Of Hydro-Alcoholic Extracts Of Cucurbita Pepo And Solanum Nigrum On Hepg2 And Ct26 Cancer Cell Lines. Pharmacognosy Magazine , 6, 176-178.
Tantawy, S. A., Elgohary, H. M., & Kamel, D. M. (2018). Trans-Perineal Pumpkin Seed Oil Phonophoresis As An Adjunctive Treatment For Chronic Nonbacterial Prostatitis. Research And Reports İn Urology , 95-97.
