Besinin Adı
Türkçe: Kurt Üzümü
İngilizce: Goji Berry, Wolfbery
Latince: Lycium barbarum
Vatanı ve İklimi:
Kurt üzümünün ana vatanı Doğu Asya’dır. Özellikle Güney Çin, Kore ve Japonya’da yetişir. Ticari olarak üretilen Lycium barbarumun çoğunluğu, Kuzey Çin’in merkezindeki Ningxia Hui Özerk Bölgesi’nden ve Çin’in batısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nden gelmektedir. Türkiye’de de yetiştirilmeye başlanmıştır.
Doğu Asya’da, 2000 yılı aşkın süredir geleneksel şifalı bitki ve gıda takviyesi olarak kullanılır. Çin’de goji olarak, Kore’de gujija ve Japonya’da kuko olarak bilinir. Diğer isimleri arasında; boxthorn, wolfberry ve çin wolfberry bulunmaktadır.
Bitkisel Özellikleri:
Kurt üzümü, Solanaceae familyasına aittir. Yaygın olarak goji meyveleri (Çin’deki gou qi zi) olarak adlandırılır. Goji meyveleri, 6-20 mm ve 3-10 mm çap aralığında, su damlası veya dikdörtgen şeklindedir. Turuncu veya koyu kırmızı renkli olup, tepesinden çıkıntı yapan küçük bir yıldız izi görünümündedir. Yaban mersini ve kiraz gibi bir tadı vardır. Yaprak ve saplarından çay yapılmaktadır. Goji berry meyvesi kurutulduktan sonra kuru üzüm gibi tüketilmektedir.
Faydaları ve/veya Zararları:
Yüzyıllardır Güneydoğu Asya’da güvenli bir şekilde tüketilen bu işlevsel meyvenin özü, doğal aktif maddeler içerir. Lycium barbarum; fenolik maddeler, flavonoidler ve özellikle riboflavin, tiamin ve askorbik asit gibi vitaminlerden zengindir.
Goji berry meyvesi, içerdiği polisakkaritler ve güçlü antioksidanlar sayesinde serbest radikallerin uğratacağı zararlara ve erken yaşlanmaya karşı vücudu korur. Tıbbi ve yenilebilir bir besin olan Lycium barbarum, oksidatif stres reaksiyonunu azaltabilir ve antioksidan enzimlerin aktivitesini arttırabilir.
- Yapılan çalışmalarda; Lycium barbarum alımının, insanlar üzerinde serum antioksidan kapasitelerinde yaklaşık % 10’luk bir artış sağladığı bildirilmiştir. Bu fonksiyonel besinin anti-aging etki gösterdiğine dair bilimsel kanıtlar mevcuttur. Ancak, yaşlanma karşıtı özelliklere aracılık ettiği mekanizmaları anlayabilmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Geleneksel Çin tıbbında; zatürre, gece terlemeleri, öksürük, kan kusma, hiperlipidemi, tromboz*, immün yetmezlik ve kanser gibi çeşitli hastalıkları tedavi etmek ve oküler sağlığı korumak amacıyla kullanılmaktadır.
- Modern farmakolojik çalışmalar; goji berry kök kabuğunun, kan basıncı, serum glikozu ve lipit düzeylerini düşürme aktivitesi gösterdiğini bildirmiştir.
Lycium barbarum polisakkaritinin; pulmoner endotelyal hücrelerde apoptoz*, oksidatif stres ve inflamasyonu baskılayarak, Akut Respiratuvar Distres Sendromu’na karşı koruyucu özellik gösterdiği ve hafıza kayıplarını önlediği, önemli derecede; antioksidan, anti-inflamatuar, antitümör, karaciğer ve böbrek koruyucu etkisi olduğu bilinmektedir.
- Yapılan bir çalışmada; karaciğer kanserinden korunmada oldukça etkili olduğu bulunmuştur.
Retinal iskemi hasarını ve katarakt riskini azalttığı, yaşlı insanlarda geri dönüşümsüz merkezi görme kaybını önlediği, diyabetik retinopatiyi iyileştirdiği ve hücre canlılığını arttırdığı bilinmektedir.
- Yapılan çalışmalarda; in vitro ve in vivo modellerde nöroprotektif etkiler gösterdiği doğrulanmıştır. Bu sebeple, alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların önlenmesinde yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
Goji meyvelerinin, bağışıklık geliştirme dahil olmak üzere; hipoglisemi, hipolipidemi ve metabolik sendrom riskini azaltan çeşitli farmasötik özelliklere sahip olduğu, kemoterapi ve radyoterapinin yan etkilerini ve kanser hastalarının genel durumunu iyileştirdiği bilinmektedir.
Bilgilendirme:
Kurt üzümü, Asya ülkelerinde, yüzlerce yıldır geleneksel besin ve ilaç olarak kullanılmaktadır. Geleneksel Çin tıbbında; bulanık görme, karın ağrısı, kısırlık, kuru öksürük, yorgunluk, baş dönmesi ve baş ağrısı gibi çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanıldığı gibi, erken saç beyazlamalarına engel olma özelliği ile güçlü bir yaşlanma karşıtı ajan olarak Oriental tıbbında kullanılmaktadır. Anti-aging ve antioksidan etkileri nedeniyle, genellikle tentür* haline getirilerek kullanılır. Goji berry tüketimi, yaşa bağlı oksidatif strese karşı koymak için yararlı bir alternatiftir. Ayrıca; nutrasötik, farmasötik veya kozmetik ürünlerde bir antioksidan kaynağı olarak da kullanılmaktadır.
Özetle; goji berry gelecek vaat eden yaşlanma karşıtı bir besindir. Taze ve kurutulmuş olarak tüketilebildiği gibi, çay veya şaraba da eklenebilir. Kurutulmuş meyvelerinin önerilen dozajı, 5 ila 12 g arasında değişmektedir.
100 gram Kurt Üzümü’nün besin değerleri:
| CHO (g) | Na (mg) | I | Vit. A (µg) |
| 55,5 | 333 | – | 1944 |
| Protein (g) | K (mg) | F (µg) | Vit. C (mg) |
| 11,1 | 5022 | – | 66,7 |
| Yağ (g) | P (mg) | Fe (mg) | Vit. B³ (mg) |
| 0 | 162 | 8 | – |
| Kalori (kkal) | Ca (mg) | Mg (mg) | Lif (g) |
| 333 | 0 | – | 5,2 |
Apoptoz: Programlanmış hücre ölümü.
Tentür: Alkolün bir veya birden çok bitki üstündeki eritici etkisi sonucu elde edilen sıvı ilaç.
Chen, H., Yu-Jie Lic, Y.-J. S., Gong, J.-H., Du, K., Zhanga, Y.-L., Su, C.-F., . . . Fenga, W.-S. (2017). Lignanamides with potent antihyperlipidemic activities from the root bark of Lycium chinense. Fitoterapia, 119-125.
Chen, L., Li, W., Qi, D., & Wang, D. (2018). Lycium barbarum polysaccharide protects against LPS-induced ARDS by inhibiting apoptosis, oxidative stress, and inflammation in pulmonary endothelial cells. Free Radical Research, 480-490.
CHIEN, K. J., HORNG, C. T., HUANG, Y. S., HSIEH, Y. H., WANG, C. J., YANG, J. S., . . . CHEN, F. A. (2018). Effects of Lycium barbarum (goji berry) on dry eye disease in rats. Molecular Medicine Reports, 809-818.
Gao, Y., Wei, Y., Wang, Y., Gao, F., & Chen, Z. (2017). Lycium Barbarum: A Traditional Chinese Herb and A Promising Anti-Aging Agent. Aging and Disease, 778-791.
HU, X., QU, Y., CHU, Q., LI, W., & HE, J. (2018). Investigation of the neuroprotective effects of Lycium barbarum water extract in apoptotic cells and Alzheimer’s disease mice. Moleculer Medicine Reports, 3599-3606.
MD, D. Y., So, K.-F., & Lo, A. C. (2017). Lycium barbarum polysaccharide extracts preserve retinal function and attenuate inner retinal neuronal damage in a mouse model of transient retinal ischaemia. Clinical and Experimental Ophthalmology, 717-729.
Tarakçı, Z., & Demirkol, M. (2016). Yoğurdun Fizikokimyasal Özelliklerine Kurutulmuş Goji Berry Meyvesinin (Lycium barbarum) Etkisi. Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., 136-145.
Yao, R., Heinrichb, M., Wangc, Z., & Weckerlea, C. S. (2018). Quality control of goji (fruits of Lycium barbarum L. and L. chinense Mill.): A value chain analysis perspective. Journal of Ethnopharmacology, 349-358.
Zhang, X., Yang, X., Lin, Y., Suo, M., Gong, L., Chen, J., & Hui, R. (2015). Anti-hypertensive effect of Lycium barbarum L. with down-regulated expression of renal endothelial lncRNA sONE in a rat model of salt-sensitive hypertension . Int J Clin Exp Pathol, 6981-6987.
