Besinin Adı
Türkçe: Yeşil Çay
İngilizce: Green Tea
Latince: Camellia sinensis
Vatanı ve İklimi:
Günümüzde dünya nüfusunun üçte ikisinin tükettiği çay; genellikle Çin, Japonya, Türkiye, Rusya, Hindistan’da üretilmektedir. Yeşil çay, eski çağlardan beri geleneksel Çin tıbbında sağlıklı bir içecek olarak kabul edilmiştir. Çay bitkisi, bol yağış alan sıcak ve nemli iklimlerde yetişir. Sürgün oluşma döneminde çay bitkisinde sürgünlerin sürekli oluşabilmesi için bol yağmur ve yeterli sıcaklık olması gerekmektedir.
Bitkisel Özellikleri:
Yeşil çay, Camelllia Sinensis bitkisinin yapraklarının hasat edildikten sonra, kıvırma ve bir ısıl uygulama (genelde buhar uygulaması) yapılarak kurutulmasıyla elde edilir. Fermente edilmemiş bir çay çeşididir. Tüm çay çeşitleri genellikle Camellia Sinensisten üretilir. Çay bitkisi; çok yıllık, yapraklı, yaprağını dökmeyen, her zaman yeşil olan bir bitkidir. Genelde çay üretimi yapılırken, sürgün ucundan koparılan bir tomurcuk ve iki yaprağın kullanılması önerilir. Çünkü, çayda kaliteyi olumlu yönde etkileyen maddelerin genç yapraklarda ve tomurcukta toplanmasıdır.
Faydaları ve/veya Zararları:
Yeşil çay, kateşin ve kateşin türevleri olan flavonoidlerce zengindir. Kateşinler; renksiz, suda çözünür bileşikler olup, yeşil çay demine acılık verir. Yeşil çayda bulunan başlıca kateşinler; EGCG, ECG, EGC, EC’dir. EGCG; antioksidan, antimutajenik ve kemopreventif özelliklere sahiptir. Yeşil çay kateşinlerinin çok güçlü antioksidan içerdiği ve antioksidan içeren kateşinlerin hücreyi serbest radikallerin hasarlarından E ve C vitaminlerinden çok daha iyi koruduğu araştırmalarda gösterilmiştir.
İçerdiği kateşinler sayesinde plazma kolesterol seviyesini ve kolesterol emilimini azaltır. Yeşil çay düzenli tüketildiğinde ateroskleroz, diyabet riskini azaltırken, UV ışınlarının zararlı etkilerini ve cilt tahrişini de engeller.
Yeşil çay Mn açısından zengin olup, Ca, P, F, Mg, Se gibi mineralleri de içerir. Antibakteriyel özelliği sayesinde; diş minesinde tartar oluşmasını, çürük oluşmasını ve ağız kokusunu engeller. Yeşil çay antioksidan ve antiradikal özellikleri sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Yapılan son çalışmalarda; yeşil çayın Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkların riskini azaltabileceği görülmüştür.
Yeşil çay, siyah çaya göre daha iyi antioksidandır. Yeşil çay kolon, cilt, meme, akciğer, mide, karaciğer gibi kanser türlerinin riskini azaltır. Günde 3 fincan yeşil çay tüketimi, kadınlarda meme kanserinin tekrar ortaya çıkma riskini azaltır.
- Yeşil çayı fazla miktarda tüketen Asyalılarda prostat kanseri görülme sıklığının, diğer yörelere göre daha az olduğu görülmektedir.
- Yeşil çayın faydalı özelliklerinin yanı sıra, fazla tüketildiğinde içerdiği kafeinin yapabileceği toksik etki unutulmamalıdır. Ayrıca, yeşil çay kateşinleri demirle çözünmeyen kompleksler oluşturarak, demir emilimini azaltabilir. Kafein fazla alındığında; uyku bozuklukları, baş ağrısı, taşikardi, kusma gibi olumsuz etkileri vardır.
Bilgilendirme:
Yeşil çay, kilo kaybından kansere kadar çeşitli hastalıklara karşı yararlarıyla, hem bilim adamlarının, hem de toplumların ilgisini çekmiştir. Yeşil çayın kimyasal bileşimi; iklim, mevsim, tarımsal uygulamalar, çeşitlilik, yaş ve yaprağın pozisyonu gibi etkenlere göre değişir. Yeşil çayın sağlığa yararlı etkilerinin birçoğu içerdiği kateşin bileşiklerinden kaynaklanmaktadır. Yeşil çaydaki kateşin seviyesi, işleme farklılıklarından dolayı siyah çaydan daha yüksek oranlarda bulunur.
Antiinflamatuvar etkisi ve kanamayı durdurma özelliğinden dolayı böcek sokmalarında etkili olan yeşil çay, şekersiz içilirse kalori alımı önemsiz olup, günlük sıvı alımına katkıda bulunmaktadır.
Kafeinin olumsuz etkilerinden dolayı yeşil çay, kalp hastaları tarafından fazla tüketilmemelidir.
Hamile ve emzikli kadınlarda kalp ritminde artışa sebep olabileceğinden, günde 1-2 fincandan fazla tüketilmemelidir. Ayrıca, yeşil çayın demir ile etkileşimi; çaya limon ilavesiyle ve yemeklerden yaklaşık 1 saat sonra çay tüketerek azaltılabilir.
100 ml Yeşil Çay’ın besin değerleri:
| CHO (g) | Na (mg) | I | Vit. A (µg) |
| 0 | 1 | 1 | 0 |
| Protein (g) | K (mg) | F (µg) | Vit. C (mg) |
| 0,1 | 17 | 115 | 0 |
| Yağ (g) | P (mg) | Fe (mg) | Vit. B³ (mg) |
| 0 | 1 | 0 | 0,2 |
| Kalori (kkal) | Ca (mg) | Mg (mg) | Lif (g) |
| 0,5 | 8 | 3 | 0 |
CABRERA, C., ARTACHO, R., & GİMENEZ, R. (2006). Beneficial Effects of Green Tea—A Review. Journal of the American College of Nutrition, 79-99.
ÇELİK, F. (2006). Çay (Camellia sinensis); İçeriği,Sağlık Üzerindeki Koruyucu Etkisi ve Önerilen Tüketimi. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 642-648.
ŞAHİN, H., & ÖZDEMİR, F. (2006, Mayıs 24-26). Yeşil Çayın Sağlık Üzerine Etkisi. Türkiye 9.Gıda Kongresi. Bolu.
WAN, X., Lİ, D., & ZHANG, Z. (2009). Green Tea and Black Tea. Tea and Tea Products (s. 1).
