Stresin beslenme üzerine etkisi var mıdır? Stres, metabolizmamızı nasıl etkiler?
Stres ve beslenme ilişkisi çok önemli bir sorundur. Ben de bu sorunu ele alarak stresin beslenme üzerine etkisinden bahsedeceğim. Günümüz yaşam şartlarında sürekli bir tempo söz konusudur, iş hayatı, aile, arkadaş, sosyal hayat ve yine bunların yanında yer alan; maddi problemler, karamsar kişilik yapısı, çeşitli huzursuzluklar… Bunlar da bu temponun büyük bir kısmını oluşturur. Bunların herhangi birinde yaşanan küçük problemler risk faktörünü tetikler ve bu süreçte insanların bir kısmı kendini ya yemeğe verir ya da yemekten kaçar.
Stres beynimizi büyük oranda etkiler. Stres faktöründen sorumlu olan hipotalamustur. Stres sadece beslenmeyi etkilemez, beraberinde tansiyon, baş ağrısı, yorgunluk, unutkanlık, kararsızlık ve daha birçok olumsuz etkenleri de peşinden sürüklemektedir. Stresli bir durum söz konusu olduğunda vücudumuzda stres hormonları denen en önemlisi ve stresten sorumlu olan hormon olan; kortizol, daha sonra adrenalin ve noradrenalin gibi hormonlar devreye girmektedir. Bu hormonlar kan şekerini ve kalp atım sayısını etkilemektedir. Yani stres durumunda insanlar kaçma yolları arar ve bu kaçma yolları genelde kimi zaman buzdolabı kimi zaman kendini bir yere kapayıp hiçbir şey yememektir.
Stres oluştuğunda vücudumuz nasıl bir yanıt verir?
Stres oluştuğunda vücuttaki sistem ve mekanizmalar devreye girer. Solunum ve kalp atım hızı artar hatta bu sebepten dolayı damar çapı artacağından kalp ve damar rahatsızlıkları stresin getirdiği olumsuzluklar arasındadır. Beden ısısı artış gösterir. Genellikle insanlar stres durumunda fastfood gibi hazır, pratik ve ucuz gıdalara yönelir.
Stres durumunda doğru beslenme nasıl olmalıdır?
Genellikle bu tür durumlarda atıştırmalık olarak yanınıza alabileceğiniz kuruyemişler ve çeşitli meyveleri bulundurmanızda fayda vardır. Stresle başa çıkmanın yolu mutlu olmaktır, bu da serotonin hormonundan geçer. A ve B grubu vitaminlerinin serotonin sentezinde önemli rolü vardır. Vücudumuz stres altındayken metabolizmamız hızlı olur ve sıvı kaybımız ciddi oranda artar bu sebeple günlük sıvı tüketimimizi aksatmamalı, yaklaşık 8-10 bardak su içmeliyiz. Meyve olarak tropik meyveler tercih edilebilir. Tavuk, süt, yoğurt, yeşil yapraklı sebzeler soframızda bulunmalıdır. Yine balık; omega 3 kaynağı olduğundan ve stres üzerine sağlıklı beslenmede önemli bir besindir mutlaka tüketilmelidir. Stres halinde kendini eve kapatan insanlarda D vitaminini yeterince alamama sorunları ortaya çıkmıştır bu yüzden D vitamini besinlerle ve dışarı çıkarak güneş ışınlarıyla alınmalıdır. Stres durumlarında kendinizi çok yormayın bu süreçte dinlenme, bedeninize ve size iyi gelecektir. Aşırı nikotin alımından kaçının. Özellikle cips ve çikolatadan uzak durmaya çalışın. Çikolatadaki yüksek şeker miktarı kilo alma durumunuzu arttırır, cips ise fazla yağ miktarı ile kalp ve damar hastalıklarına yakalanmanızı sağlar.
Fiziksel aktivitenin de stres ve beslenme üzerine büyük ve olumlu etkisi vardır. Hafif tempolu koşma veya yürüyüş şeklinde yapabilirsiniz. Bu hafif egzersiz sizin dinç durmanıza yardımcı olur ve kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlar. Yemek yedikten 1-2 saat sonra hafif egzersiz yapılabilir. Günümüz hastalığı olan stres beslenmemizi ve yaşamımızı büyük oranda etkilemektedir. Stres kronik bir hale dönüşüp sürekli tekrarlanıyorsa ve beslenmeniz olumsuz tarafa doğru kayıyorsa mutlaka diyetisyen ve psikolog desteği alınız.
Nutrition, diet and immunosenescence. Majio, Monica, et al. 2014. s.l. : Mechanisms of Ageing and Development, 2014.
The Relationship Between Body Weight And Stress And Nutritional Status In Turksh Women. Sanlıer, N ve Unusan, N. 2007. 6, s.l. : Pakistan Journal of Nutrition, 2007, Cilt 4.