Ankilozan Spondilit Nedir? Beslenme Tedavisi Nasıl Olmalıdır?

Ankilozan Spondilit (AS); nedeni tam olarak bilinmeyen, şiddetli bel ağrısı ile kendisini belli eden ve periferik artritin eşlik ettiği kronik romatizmal bir hastalıktır. Öncelikli olarak kalça kemiği ile omurganın bağlandığı eklemde (sakroiliak eklem ve eksenel iskelet) iltihaplanma yaptığı saptanmıştır. Ancak sadece bu alanı etkilemediği, periferik eklemleri de etkilediği görülmüştür. Ankilozan spondilit hastalarında en sık karşılaşılan bulgular özellikle bel, sakroiliak ve gluteal bölgenin derinlerinde ağrı ve hareket kısıtlılığıdır. Ağrı sabaha karşı artar. Ağrıyan bölgeye sıcak uygulama yapılması ve egzersiz ile ağrı hafifletilebilir. Daha seyrek olarak karşılaşılan bulgular ise; göz problemleri, halsizlik ve kilo kaybıdır. Gözlerdeki problemler; ağrı, bulanık görme ve ışığa karşı duyarlılık gibi sorunların tek gözde tekrarlaması ile ani bir başlangıç ile kendini gösterebilir.

Başlangıçta kadınlarda görülmediği, sadece erkekleri etkilediği düşünülmekteyken, sonrasında yapılan araştırmalar hastalığın etiyolojisinde etnik ve coğrafi çeşitliliğin etkili olduğunu ve kadınlarda da görüldüğünü kanıtlanmıştır. Ancak erkeklerde, kadınlara oranla 2-3 kat daha sık görülmektedir. Hastalığa yakalanma oranı 15-30 yaş aralığında daha yüksektir.

İnsan lökosit antijeni (HLA)-B27, hastalık duyarlılığına güçlü bir şekilde bağlıdır. Bir popülasyonda bu alelin çeşitli alt tiplerinin sıklığı ile AS’nin prevalansı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Fakat HLA-B27’nin pozitif olduğu her bireyde AS görülmeyebilir. Ankilozan spondilitli hastaların %5-10’unda da HLA-B27’nin negatif olduğu görülmüştür. HLA-B27 dışında ankilozan spondilit hastalığı oluşumuna sebep olan birçok gen bölgesi de bulunmaktadır. Ayrıca AS’in, kardiyovasküler hastalıklara yakalanma riskini arttırdığı bildirilmektedir.

Dünya genelinde %0,9 görülme oranına sahip AS genetik temelli bir hastalık olduğundan hiçbir diyet hastalık nedenini ortadan kaldıramaz. Bu sebeple mutlaka bireylerin gerekli olan medikal tedaviyi aksatmamaları gerekmektedir. Ancak bireylerde oluşan iltihaplı durumun şiddetini azaltabilmek için antienflamatuar diyet uygulanabilir. Özellikle vücut merkezinden uzak eklemlerde iltihaplanma durumu olan hastaların antienflamatuar diyetten fayda sağladığı ve semptomlarının azaldığı bildirilmektedir.

Eklemlerdeki iltihaplanma, artan eikozanoid oluşumu ile ilişkilendirilir. Eikozanoid oluşumunun önlenmesi için diyet ile birlikte araşidonik asit alımının azaltılması önerilmektedir. Linoleik asitten araşidonik asit dönüşümünün azaltılması için de diyete omega-3 yağ asitleri ve antioksidan eklenebilir.

• Yapılan bir araştırmada; D vitamini eksikliği bulunan ankilozan spondilit hastalarında hastalık aktivasyon skoru anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur.

AS’de, beslenme tedavisi medikal tedaviye eklenmelidir. Tek başına beslenme tedavisi ya da bazı besin gruplarından kaçınarak uygulanan açlık terapisi tavsiye edilmemektedir. Bu hastalığa sahip olan her bireyin yeterli ve dengeli beslenmesi hastalığın semptomlarını azaltmak için ideal bir seçim olacaktır. AS ile beslenme arasındaki ilişkiye dair bilgiler ve bu konudaki epidemiyolojik çalışmalar oldukça yetersizdir. Daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.