Karanfilin Faydaları Nelerdir?

Karanfil, Myrtaceae ailesinin içerisindeki 75 cinsten biri olan, Syzygium cinsine ait olup; bilimsel adı Syzygium aromaticum’dur. Endonezyanın Molluk (Malluca) adalarında bulunan, yaklaşık 8-12 metrelik karanfil ağaçlarında yetişmektedir. Brezilya, Hindistan, Sri Lanka, Madagaskar Tanzanya’nın Zengibar adası gibi birçok bölgede yetiştiriciliği önem kazanmıştır. Ülkemizde ise, Antalya ilimizde ve çevresinde yetiştirilmektedir. Tropik ülkelerin kıyı bölgelerinde yetiştiği için yaprakları geniş olup, ağsı damarlanma gösterir ve dört mevsim yeşil kalır. Deniz seviyesinden maksimum 200 m yüksekliklere kadar yetiştirilebilir.

Karanfil çiçekleri pembe renkli olup, hoş bir kokuya sahiptir. Öğütüldükten sonra baharat olarak da kullanılmaktadır. Acımsı ve ekşi bir tada sahip olan bu baharat, çiçek tohumlarından elde edilmektedir. Çiçek tohumlarının yeşile dönmeden ve çiçeklenmeden olgunlaşma aşamasında toplanması, baharat olarak kullanılan karanfilin; odunumsu, siyah renkli ve güzel kokulu olmasını sağlar.

Karanfilin Tarihçesi

Çin imparatorları, misafirlerine ağız kokusundan dolayı karanfil dağıtmış ve halk arasında, diş ağrıları için karanfil kullanımı günümüze kadar devam etmiştir. Avrupa’da, kolera ve veba gibi salgın hastalıklarının görüldüğü dönemde hekimler; karanfilden yapılmış kolyeler takmış ve karanfilin antimikrobiyal özelliğinden faydalanılmıştır. 17 ve 18. yüzyıllarda İngilterede karanfilin maliyeti, altın ile eşdeğer görülmüştür.

• Milattan önce 1. yüzyıldan günümüze kadar gelen, gıda koruyucu ve birçok tıbbi amaçlı kullanılan karanfili önemli ölçüde değerli kılan nedir?

Karanfildeki Kimyasal Bileşikler

Karanfil; birçok flavonoid, hidroksibenzoik asit, hidroksisinnamik asit gibi fenolik bileşiklerin bulunduğu, yüzyıllardır antioksidan ve antimikrobiyal özellikleri açısından diğer tıbbi bitkilerin önüne geçmiştir. Ancak yapılan araştırmalarda, karanfilin bu özelliklerini ortaya çıkaran asıl biyoaktif bileşiklerin öjenol ve öjenil asetat olduğu bildirilmiştir.

Biyolojik Aktiviteleri

• Antioksidan Aktivite

Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı, birçok üniversite ve özel şirket dahilinde, gıdalar üzerine yapılan araştırmalarda; polifenol içeriği (öjenol ve öjenil asetat) ile antioksidan aktivite arasında bağlantı olduğu bulunmuş ve antioksidan aktivite içeriği açısından, baharatların ilk sırada yer aldığını, sonra meyve, tohum ve sebze şeklinde devam ettiği sonucuna varılmıştır.

Baharatlara bakıldığında, karanfil ilk sırada yer almaktadır. Hatta, karanfilin antioksidan özelliği bakımından nerdeyse a-tokoferol, BHA ve BHT kadar etkili olması dikkatlerden kaçmamıştır. Dolayısıyla, raf ömrünü uzatmak ve dayanıklılığını arttırmak için gıdalarda kullanılabilmektedir.

Oksidatif stres, beyinde hafıza ve öğrenme işlevlerini bozmaktadır. Antioksidanların en önemli görevlerinden biri oksidatif stresi azaltmasıdır. Deney hayvanlarında uygulanan çalışmalarda; antioksidanların öğrenme işlevlerini ve hafızadaki açıkların, tedavisinde katkıları olduğu görülmüştür.

• Antimikrobiyal Aktivite

Öjenol ve öjenil asetat; Escherichia coli, Bacillus cereus ve Staphylococcus aureus gibi patojen bakterilerine karşı bakterisidal etki göstermektedir. Gıdaya bulaşabilecek patojenlere karşı koruyucu özelliğe sahip olan Öjenol; spor ve misellere karşı ise antifungal aktivite göstermektedir.

Tüm bunların yanı sıra;

• Kas, eklem ağrılarında ağrı iletiminin aksamasında ve ağrıyı uyuşturmada soğuk kompres olarak,
• Diş enfeksiyonları, diş ağrıları için macunlarda,
• Viral enfeksiyonlarda antiviral olarak uçuk tedavisinde,
• Tarımda insektisit olarak,
• Öjenolün histamin salınımının inhibe etmesiyle astım ve alerjik rahatsızlıklarda,
• Antiseptik özelliğinden faydalanılarak cilt bakımında, akne tedavisinde ve yara iyileştirmede,
• Böcek kovucu olarak,
• Bulantı, kusma gibi şikayetlerde kullanılmaktadır.

Dünya mutfaklarında ise çoğu zaman, turşulara, reçellere ve tatlılara aroma vermek amacıyla kullanılmaktadır.

• Fazla alınan öjenolün, toksik etki ve prooksidan özellik göstermesinden dolayı; ishal, bulantı etkisini arttırmakta ve baş dönmesi, kısa süreli bilinç kaybı, düşük veya yüksek tansiyona neden olabildiği bildirilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), günlük 2.5 mg/kg karanfil kullanımının yeterli olduğunu belirtmiştir.