Besinin Adı
Türkçe: Hurma
İngilizce: Date
Latince: Phoenix dactylifera
Vatanı ve İklimi:
Hurma, sıcak iklim bitkisi olmasına rağmen dünyanın hemen her ülkesinde bilinmektedir. Ana vatanı Kuzey Afrika veya Orta Doğu olarak kabul edilen hurma; 19. yüzyılın sonuna doğru Meksika, Orta Doğu, Brezilya, Güney Afrika, Arjantin, Avustralya gibi birçok ülkede üretilmeye başlanmıştır. En fazla üretim, Arap topraklarında yapılmaktadır.
Bitkisel Özellikleri:
Botanikte, Arecaceae familyasına ait olan hurma ağacı, bir palmiye türüdür. Ortalama 100 yıl ömrü olan hurma ağacının en verimli olduğu yaşlar 20-80 arasıdır.
Kışın yaprak dökmeyen ve 30 metreye kara uzayabilen, Kuzey Afrika ülkelerinin geniş alanlarında üretilen hurma, ülkemizde süs bitkisi olarak Güney Anadolu ve Batı Anadolu Bölgelerinde dikilmektedir. Fakat, yetersiz sıcaklık nedeni ile meyve verememektedir.
Etli kısmında yaklaşık %0,3 yağ bulunurken, çekirdeğinde %7,6-9,6 aralığında yağ ve 14 adet yağ asidi bulunur. Vitamin ve mineral deposu olan hurma, taze veya kuru şekilde tüketildiği gibi; ilaç, dini motif, inşaat malzemesi, katkı maddesi ve bazen de ticaret malzemesi olarak da kullanılmaktadır.
Faydaları ve/veya Zararları:
Yapısında bulunan 15 çeşit mineralin arasında en fazla potasyumu içeren hurma; kaliteli protein yapısına sahip olup, pektin ve yaklaşık %44-88 oranında şeker içermektedir.
İyi bir antioksidan kaynağı olan hurma, mide ülserini iyileştirici özelliktedir. Sindirime katkı sağlayan hurma, asit ortama sahip midede değil, yüksek pH aralıklarında olan bağırsaklar içerisinde işlev göstermektedir. İçerdiği lif sayesinde bağırsakta uzun süre durabilmektedir.
- Yüksek demir ve mineral içeriği sayesinde, gebelik süreci için iyi bir besin olan hurmanın, doğuma yardımcı olabileceği ve doğumdan sonra da etkisini gösterebileceği yapılan araştırmalarla belirtilmiştir.
Ölüm oranlarının çoğunun kalp damar hastalıklarından olduğu günümüzde; kolesterol yüksekliği, obezite ve diyabet dikkat edilmesi gereken sağlık sorunları arasındadır.
Şeker oranı yüksek olsa da, glisemik indeksi düşük olan hurma; diyabet hastalarının tüketebileceği bir gıda olup, 1 porsiyon miktarı 2 adettir. Ara öğünlerde süt veya kuruyemiş ile birlikte tüketilebilir. Fakat %50’si şeker olan hurmanın yüksek kalori değeri olduğu unutulmamalıdır.
Bilgilendirme:
Hurma günlük hayatta; hurma suyu konsantresi, marmelat, hurma şurubu, sirke, hurma pekmezi yapımında kullanılmasının yanı sıra, üretimde oluşan hurma atıkları da gübre yapımında kullanılmaktadır.
Yüzyıllar boyunca yenilebilir gıda olarak Arap dünyasının çöl vahalarında yetiştirilen hurma; ilkel bir bitki olup, önemli ölçüde mineral, lipit ve protein içermektedir. Ayrıca tıpta da önemli yeri vardır.
Bira hazırlanmasında tatlandırıcı olarak da kullanılan hurma, %70 oranında karbonhidrat içeriğiyle besleyici bir bitkidir. Hurma; yetiştirildiği çoğu ülkede temel besin maddelerinden olup, yerel popülasyon için ana gelir kaynağı olmakta ve ülke ekonomisinde önemli yer edinmektedir.
100 gram Hurma’nın besin değerleri:
CHO (g) | Na (mg) | I | Vit. A (µg) |
65 | 5 | 1 | 6 |
Protein (g) | K (mg) | F (µg) | Vit. C (mg) |
2 | 650 | 20 | 3 |
Yağ (g) | P (mg) | Fe (mg) | Vit. B³ (mg) |
0,5 | 60 | 1,9 | 3,3 |
Kalori (kkal) | Ca (mg) | Mg (mg) | Lif (g) |
280 | 65 | 50 | 8,7 |
Baliga, M. S., Baliga, B. R., Kandathil, S. M., Bhat, H. P., & Vayalil, P. K. (2011). A Review of the Chemistry and Pharmacology of the Date Fruits (Phoenix dactylifera L.) . ELSEVIER, 1812-1822.
Chao, C. T., & Krueger, R. R. (2007). The Date Palm (Phoenix dactylifera L.): Overview of Biology, Uses, and Cultivation . Hort Science, 1077-1082.
Karut, K., & Kazak, C. (2005). Akdeniz Bölgesi’nde Yeni Bir Hurma Ağacı (Phoenyx dactylifera L.) Zararlısı: Rynchophorus Ferrugineus (Olivier, 1790) (Coleoptera: Curculionidae). Türkiye Entomoloji Dergisi , 295-300.