Gebelikte Anemi
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 2001 yılında yaptığı ve hala geçerliliğini koruyan tanıma göre; gebelikte anemi, her 3 trimesterde hemoglobin düzeyinin 11 g/dl’nin altında olması durumudur.
- Dünya Sağlık Örgütü’nün istatistiklerine göre dünya nüfusunun %30’u, gebe kadınların ise %50’sinden fazlasının anemik olduğu görülmektedir. Dünya üzerindeki kadınların ise 1/3’ünden fazlasında anemi vardır ve dünya geneline bakıldığında 56 milyondan fazla kadını kapsamaktadır.
Gebelikte sık karşılaşılan anemilerden biri olan demir eksikliği anemisi, annenin genel sağlığını bozmasının yanı sıra, anne ölümlerinde de artışa yol açabilmektedir. Ayrıca bebekte düşük doğum ağırlığı, erken doğum, bebek kayıpları, annede kalp yetmezliği, postpartum kanama gibi durumların altında yatan sebep olabilmektedir. Anemik bir anneden doğan çocukların, ileri yaşlarda; zayıf fiziksel ve mental beceri gösterdiği, motor becerilerde yaşıtlarına göre geride kaldığı ve öğrenmede zorluklar yaşadıkları bilinmektedir. Bu yüzden anemi, hem gebe hem de kadın sağlığı açısından göz ardı edilmemesi gereken bir rahatsızlıktır.
Gebelikte Anemi Oluşmasının Nedenleri Nelerdir?
- Bireyin demir gereksiniminin artması: Fetüsün gereksinimi ve kan hacmi arttığı için, demir ihtiyacı da artmaktadır. 2. ve 3. trimesterde gereksinim artışı tüketilen besinlerle karşılanamaz ise demir yetersizliği meydana gelebilir.
- Annenin demir depolarının yetersiz olması: Annenin yetersiz beslenmesi, sık doğum yapması, bağırsaklarında emilim bozukluğu olması, sık enfeksiyon geçirmiş olması ve bu gibi nedenlerden dolayı demir depoları boşalmış veya yetersiz düzeyde olabilir.
Gebelikte Demir Eksikliğinin Tanısı
Gebelikte demir eksikliği anemisinin tanısı, inflamatuar ve fizyolojik durumlara bağlı olarak her zaman kolay olmamaktadır. Hafif ve orta düzeyde anemiye sahip bireyler, asemptomatik olarak kabul edilmektedir. Aneminin en iyi bilinen semptomları; yorgunluk, halsizlik, çabuk yorulma ve mental performansta azalmadır. Aynı zamanda göz kapaklarının içi, avuç içi ve tırnak yataklarında gözlenebilen solukluk sık rastlanan bulgular arasındadır. Ciddi anemisi olan bireylerin dilinde ve ağzında iltihap, ayak bileklerinde ödem ve konjestif kalp yetmezliği gözlemlenebilmektedir.
- Gebelerde demir düzeylerinin gün içinde dalgalanmalar göstermesi, aneminin demir düzeylerine bakarak saptanmasını zorlaştırmaktadır. Bu yüzden WHO başta olmak üzere, birçok kılavuz tanı kriteri olarak serum ferritinin <15 μg/L olmasını sıklıkla kullanır. Demir düzeylerine bakılmadan bu yöntemle tanı konulabilir.
Aneminin Önlenmesi Ve Tedavisi Nasıl Olmalıdır?
Gebelik başlamadan önce bireyin demir depolarını kontrol etmek, eğer eksiklik varsa tamamlamak gerekir.
- WHO, gebelik sürecinde günlük 60 mg demir ve 400 μg folik asit alımını önermektedir. Bu takviye gebelik boyunca ve doğumdan sonraki 6 ay devam etmelidir.
Gebelikte anemi teşhis edilmişse altta yatan sebep bulunmalı ve buna uygun şekilde tedavi edilmelidir. Altın standart, oral demir takviyesidir.
Yaş gruplarına göre demirin önerilen günlük alım miktarı tablodaki gibidir:
| Yaş | Erkek | Kadın | Hamilelik Dönemi | Emzirme Dönemi |
| İlk 6 ay | 0.27 mg | 0.27 mg | – | – |
| 7-12 ay | 11 mg | 11 mg | – | – |
| 1-3 yaş | 7 mg | 7 mg | – | – |
| 4-8 yaş | 10 mg | 10 mg | – | – |
| 9-13 yaş | 8 mg | 8 mg | – | – |
| 14-18 yaş | 11 mg | 15 mg | 27 mg | 10 mg |
| 19-50 yaş | 8 mg | 18 mg | 27 mg | 9 mg |
| 51+ yaş | 8 mg | 8 mg | – | – |
Goonewardene, Malik, Mishkat Shehata ve Asma Hamad. Anaemia in pregnancy. Best Practice & Research Clinical Obstetrics and Gynaecology 26 (2012): 3-24.
Office of Dietary Supplements. Fact Sheet for Health Professionals. 2 Mart 2018. .
Vural, Tayfun, Aykut Özcan ve Muzaffer Sancı. Güncel Bilgiler Işığında Gebelikte Demir Eksikliği Anemisi: Demir Desteği Kime? Ne Zaman? Ne Kadar?. Van Tıp Dergisi 23.4 (2016): 369-376.
