Şarbon Nedir? Nasıl Bulaşır? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıldır?

Son günlerde gündemden düşmeyen Şarbon; koyun, keçi, sığır gibi hayvanlarda görülebilen, Bacillus anthracis etkeniyle meydana gelen tehlikeli bir enfeksiyondur. İnfekte hayvanlara temas ile doğrudan bulaşabilirken, infekte etlerin yenmesi sonucu da bulaşmaktadır. Veterinerler, hayvancılıkla uğraşanlar ve kasaplar risk altındaki gruplardır.

Şarbon Çeşitleri

Şarbon, vücuda; deri, solunum veya gastrointestinal sistemden girer. 3 klinik formda bulunabilen şarbon, bulaşma yoluna göre isim almaktadır.

Toprakta yıllarca canlı kalabilen B. Anthracis sporlarının, insan vücuduna; kesi, sıyrık veya kaşınma ile deriden girmesi ile deri şarbonu, kontamine etlerin yenilmesi ile bağırsak şarbonu, sporların solunmasıyla bulaşmasıyla ise akciğer şarbonu görülmektedir.

• Şarbon hastalığında insandan insana bulaşma yoktur.

Şarbon Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıldır?

Kan, doku gibi ortamlara yerleşerek çoğalan bu sporlar, toksin üreterek kişiye zarar vermeye başlar.

• Hastalığın bazı belirtileri; vücut sıcaklığının artması, kanın pıhtılaşmayarak koyu bir renk alması, deri altında infiltrasyon oluşumudur.
• Şarbon hastalığı farkedilmeyen hayvanlardan elde edilen ürünlerin tüketilmesiyle de görülebildiği, dolayısıyla riskli ürünler içerisine, et ve et ürünleri ile süt ve süt ürünlerinin de dahil olduğu; gerek satın alırken, gerekse pişirme yöntemlerinde, en doğru ve sağlıklı yöntemlerin tercih edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Şarbona maruz kalan bireylere ilaç tedavisi olarak; siprofloksasin, 60 gün boyunca devam edilir. Bazı bilimsel çalışmalara göre; 30 gün boyunca, günde 2 kez siprofloksasin 500 mg ve 2 doz şarbon aşısının da etkili olduğu düşünülmektedir.

Hasta sayısının çok olmadığı durumlarda antibiyotik tedavisi parenteral, hasta sayısının fazla olduğu durumlarda ise oral olarak yapılması tavsiye edilmektedir.

• Yapılan çalışmalarda; şarbon enfeksiyonu olan deney hayvanlarının, antibiyotik tedavisi sonucunda immun sistemlerinin zayıfladığı bildirilmiştir.

• Herhangi bir şüpheli belirti farkedildiğinde, teşhis ve tedavi için hekiminize danışmanız oldukça önemlidir.

Korunmak İçin “Şarbon Aşısı”

Hayvanlara yönelik üretilen ve ismini Türkçe şarbon kelimesinden alan Anthrax, hücreden arındırılmış bir filtrat (süzüntü) aşıdır. Yani üründe; gerek canlı, gerekse ölü bakteri bulunmamaktadır. Hayvanlara yönelik hazırlanmış antraks aşısının, insanlarda kullanılmasının sakıncalı olduğunu bildiren bilimsel çalışmalar mevcuttur.

Aşılama Uygulamaları Danışma Komitesi;

• Laboratuvarda doğrudan mikroorganizmanın kendisi ile çalışanlar,
• İthal hayvan derisi veya tüyleri ile temas edilmesi muhtemel yerlerde çalışan kişiler,
• Yüksek şarbon sıklığının gözlendiği bölgelerde, potansiyel infekte hayvan ürünleri ile uğraşan kişiler,
• Organizmaya maruz kalma riski yüksek olan bölgelerde görevlendirilecek askeri personel (biyolojik silah olarak kullanılması durumunda) vb. gruplar için aşılama önermektedir.

Şarbon’dan Nasıl Korunabilirim?

• Şarbonlu olduğundan şüphelenilen veya şarbondan ölen hayvanlara; direk temas edilmemeli, asla kesilmemeli ve derisi yüzülmemelidir.
• Şarbondan ölen hayvanlar, 2 metre derinliğinde çukurlar açılarak üzerine sönmemiş kireç dökülüp gömülmeli veya mümkünse yakılarak imha edilmelidir.
• Hasta hayvanların bulundukları yer ve taşındıkları nakil vasıtaları dikkatlice temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
• Hasta hayvanların temas ettiği; yem maddeleri, altlıklar ve gübre gibi bulaşık materyaller yakılarak imha edilmelidir.
• Hastalık şüphesiyle yetkili birimler tarafından konulan müşahede ve karantina süresi sona ermeden hayvanlar kesilmemeli ve etleri tüketilmemelidir.
• Riskli bölgelerde, hayvanlar şarbona karşı aşılanmalıdır.

Şüpheli Durumlarda Ne Yapmalıyım?

Şarbon için risk teşkil eden, geçmiş yıllarda sıkça görülen şüpheli paket durumunda;

• Açmaya çalışılmamalı, çalkalanmamalı,
• Paketteki tozun temizlenmesine çalışılmamalı,
• Plastik bir poşete konup, resmi makamlara haber verilmeli, beklenmeli,
• Poşet benzeri bir şey yok ise herhangi bir şey ile üstü örtülmeli,
• Oda terk edilmeli ve görevliler gelene kadar kimsenin girmesine izin verilmemeli,
• Tozun dağılmasını önlemek için eller su ve sabun ile yıkanmalı,
• Giysiler kontamine olmuş ise çıkarılmalı,
• Sadece su ve sabun ile banyo yapılmalıdır.

Ayrıca;

• Özellikle et ve süt ürünleri satın alınan; kasap, market gibi yerlerin güvenilirliğine dikkat ediniz.
• Gıdanın parmak izi olan etiketleri; okuma alışkanlığı edinmeli ve uygulamalısınız. Türk Gıda Kodeksi‘ne göre; satın aldığınız et, süt ve işlenmiş gıdaların etiketlerinde; zorunlu olarak menşei ülke bilgilerinin de yer alması zorunludur. Küresel ticari ürün numarası (GTIN) ile satın aldığınız ürünün, geçtiği tüm üretim sürecine ulaşabilirsiniz.