Coumadin Diyeti Nedir? Neden Uygulanır? Coumadinle Etkileşen Besinler Nelerdir?

Damarlardaki kan pıhtıları bazı kimyasal reaksiyonlar sonucu oluşur. K vitamini, vücudumuzda kan pıhtılaşma faktörünün (protrombin) yapımında kullanılır ve vücudun pıhtı üretebilmesi için gerekli olan bir vitamindir. Damarlardaki kanın pıhtılaşmasını önlemek amacıyla kullanılan antikoagülan ilaçlar (coumadin vb.) ile beslenmemizde yer alan K vitaminden zengin besinler arasında önemli bir besin-ilaç etkileşimi vardır. Antikoagülan (kan sulandırıcı) ilaçlar, K vitaminine bağlı pıhtılaşma faktörlerinin aktivasyonunu engelleyerek kanın pıhtılaşmasını önler. Antikoagülan ilaç tedavisinin takibi PT (protrombin zamanı) testi ile yapılır. Bu test kanın pıhtılaşma süresini gösterir ve test sonucunda elde edilen INR düzeyine göre bireye yarar sağlayacak olan ilaç dozu ayarlanır. Beslenmede yer alan ve düzensiz tüketilen K vitamininden zengin besinler, ilacın pıhtılaşma zamanına engel olup ilacın etkisini değiştirebilmektedir. Böylelikle kanın pıhtılaşmaya olan eğilimi, artarak oluşabilecek pıhtılar ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir.

Coumadin, diğer bir adıyla warfarin kanın daha uzun sürede pıhtılaşmasını sağlayan, damar içinde zararlı pıhtıların oluşmasını önleyen (antikoagülan) bir ilaçtır. K vitamininin kullanılabilir bir forma dönüştürülmesini inhibe eder, karaciğerde K vitaminine bağımlı pıhtılaşma faktörlerinin yapımını engelleyerek etki gösterir ve kanın pıhtılaşmasını geciktirir. Antikoagülan ilaçlar pıhtı veya emboli oluşma riski olan klinik durumların tedavisinde (protez kalp kapağı, atriyalfibrilasyon, akut miyokardinfarktüs, periferikarteriyel hastalığı vb.) kullanılmaktadır.

Oral antikoagülan (Coumadin, warfarin) tedavi alan hastalarda, ilacın metabolizması ve etki mekanizmasının sağlıklı olabilmesi için diyetle alınan K vitamini önemlidir. Diyetle alınan K vitaminindeki büyük değişikler, ilacın etki mekanizmasını olumsuz etkilemektedir. K vitamini oranına bağlı olarak INR seviyelerinde dalgalanmalar olmakta ve buna bağlı olarak hastalarda hayatı tehdit edici kanamalar veya trombozlar görülebilmektedir. Optimal bir antikoagülasyon seviyesi elde etmek, yani ilaçtan maksimum yararlanabilmek için ilacın dozu ile K vitamini arasında bir denge sağlanmalıdır. Diyetle alınan K vitamini içeriği ve ilaç dozu arasındaki bu dengeyi sağlamak amacıyla uygulanan beslenme programları Coumadin Diyeti olarak bilinmektedir. Bu diyet çeşidi yiyeceklerle alınan K vitamininin sınırlı ve sabit miktarlarda olmasını sağlamaktadır.

K vitamini, bitkisel ve hayvansal yiyeceklerin bir çoğunda bulunmakla birlikte en zengin temel kaynağı koyu yeşil yapraklı sebzelerdir. Karalahana, brokoli, ıspanak, roka, tere, dereotu, maydanoz, asma yaprağı, pazı, semizotu vb. sebzeler K vitamininden zengindir. Kanola, zeytinyağı, soya fasulyesi K vitaminin diğer zengin kaynaklarıdır. K vitamininden zengin olan bu besinlerin tüketimi yasak değildir. Yalnızca bu besinlerin tüketim miktarlarına dikkat edilmelidir. İlaç tedavisi öncesinde bu besinler ne kadar tüketiliyorsa, ilaç tedavisi sırasında da sabit miktarlarda ve aşırıya kaçınılmadan tüketilmesi gerekir. Bu besinlerden fazla miktarlarda tüketmek ya da bu sebzelerin tüketiminde ani değişiklikler yapmak, coumadin tedavisini etkinliğini ve güvenliğini etkileyebilmekte ilaç dozunun yetersiz kalmasına neden olabilmektedir.

Alkol: Tüketimin fazla olması, antikoagülan ilaçların etkisini arttırarak kanamalara neden olabilmektedir. Fazla tüketimden kaçınılmalı, alkol alımının tehlikeli olabileceği unutulmamalıdır.

Sarımsak: Miktara bağlı olarak antitrombotik etki gösterip kanama riskini artırabilir. Antikoagülan ilaç kullanan hastalar dikkatli olmalıdır.

Zencefil: Antikoagülan ilaçlarla etkileşime girerek ilacın etkisini inhibe etmektedir. Fazla miktarda tüketimden kaçınılmalıdır.

Omega 3 Yağ Asidi: Omega 3 yağ asitleri (EPA, DHA) balık yağı takviyelerinde bulunur. K vitaminine bağlı pıhtılaşma faktörlerini etkileyerek kanama riskini artırır. Takviye alınırken mutlaka doktora danışılmalıdır.

Yeşil Çay: Yeşil çay ve bazı yeşil çay türevleri kardiyovasküler ilaçlar ile etkileşime girebilir ve ilaç etkinliğinin azalmasına ya da ilaç toksisitesinin artmasına neden olabilmektedir. Coumadin (warfarin), bu ilaçların arasında yer almaktadır. Yeşil çayın coumadin (warfarin) ile etkileşimi, içerisinde bulunan K vitamininden kaynaklanmaktadır. Coumadin (warfarin), tedavisi alan hastalar yeşil çay tüketimine dikkat etmelidir.

Kızılcık: Kızılcık suyunun bir anda fazla miktarlarda (240-250 ml) tüketilmesi INR değerinin yükselmesine neden olarak kanamalara yol açabilmektedir. Antikoagülan ilaç kullanan hastalar, bir anda fazla miktarlarda kızılcık suyu tüketmemelidir. Eğer düzenli olarak kızılcık suyu tüketiliyorsa sık olarak INR takibi yapılmalıdır ve kanama riskinin olabileceği unutulmamalıdır.

Greyfurt: Yapılan çalışmalarda greyfurt ile antikoagülan ilaçlar arasındaki etkileşimine kadar tartışılsa da, antikoagülan ilaçlar ile makul de olsa mutlaka etkileşime girer. İlaç tedavisi alan ve greyfurt, greyfurt suyu tüketmek isteyen hastalar mutlaka yakından takip edilmelidir. INR değerinde yükselme görülürse kesinlikle greyfurttan uzak durulmalıdır.

• Coumadin (warfarin) tedavisi süresince diyetle alınan K vitamini sabit ve sınırlı miktarlarda olmalıdır. İlaç tedavisi öncesinde K vitamininden zengin kaynaklar ne kadar tüketiliyorsa, ilaç tedavisi süresince gün içerisinde aşırıya kaçınılmadan ve aynı miktarlarda tüketilmelidir.
• Dondurma, kaynatma, pişirme gibi işlemler besinlerde ki K vitamini içeriğini değiştirmemektedir. Bazı sebze ve meyvelerde (elma, armut, kabak, salatalık gibi) K vitamini iç kısımlara oranla daha fazla dış kısımlarda kabukta yer almakta olup, soyma işlemi ile K vitamini miktarı bir miktar azaltılabilmektedir. Bu nedenle elma, ayva, armut, kabak, salatalık gibi besinler soyularak tercih edilebilir.
• Soya fasulyesi, soya yağı vb. soya ürünleri K vitaminden zengindir. Soya yağı yerine diğer bitkisel sıvı yağlar tercih edilmeli ve soya ürünlerinin tüketim miktarlarına dikkat edilmelidir.
• Papatya, melek otu, solucan otu, at kestanesi, tekesakalı, kavak tomurcuğu, zerdeçal, aslan kuyruğu gibi içeriği bilinmeyen bitkisel ürünler ve bunların çayları antikoagülan ilaçlarla etkileşime girerek kanamalara neden olabilir. Bu nedenle bitkisel ürünlerin tüketiminde dikkatli olunmalıdır.
• Yeşil çay ilaç etkinliğini bozabileceğinden sınırlı miktarlarda tüketilmelidir. Siyah çayda herhangi bir kısıtlama yoktur.
• Coumadin kullanan hastalar greyfurt, greyfurt suyu, kızılcık suyu tüketmemelidir. Eğer tüketiliyorsa mutlaka takip edilmeli ve kanama riskinin olabileceği unutulmamalıdır.
• Antikoagülan ilaç kullanırken aşırı alkol tüketiminin de tehlikeli olabileceği unutulmamalıdır.