Rooibos çayı; kızıl çalıdan elde edilen, Güney Afrika’ya özgü bir bitki çayıdır. Kızıl çalı, 2 metre yüksekliğe ulaşabilen bir bitki olup, sarı renkte küçük çiçeklere sahiptir. Parlak yeşil, iğne şeklinde yapraklara sahip olan rooibos, işlendikten sonra kırmızımsı-kahverengi olur. Rooibos çayı; Afrika kırmızımsı çayı, kırmızı çalı, kızıl çay veya dağ çayı olarak da bilinmektedir. Almanya, Hollanda, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya’da da rooibos pazarlanmaktadır.
Rooibos Çayının Faydaları Nelerdir?
Düşük tanen ve yüksek askorbik asit içeren rooibos çayı; içeriğindeki flavonoidler, kalkonlar ve hidroksillenmiş yağ asitleri gibi fenolik bileşikler ve yüksek mineral seviyesi ile güçlü antioksidan ve faydalı etkiler gösterirken, içeriğinde alkoloid bulunmamaktadır. Taze rooibos yaprakları da; flavanoidler, dihidrokalkonlar ve aspalatin gibi polifenoller içermektedir
Rooibos çayında yer alan antioksidanlar, karaciğer dokusunu korumaya yardımcıdır. Karaciğerde yağlanma ve sirozun gerilemesi üzerine etkili olabilmektedir. Malondialdehit, triaçilgliserol ve kolesterolün, karaciğer doku konsantrasyonlarındaki artışının önlenmesinde önemli derecede etki gösterebilmektedir.
- Rooibos çayının karaciğer koruyucu etkisinin araştırılması amacıyla fareler ile yapılan bir çalışmadan elde edilen bulgulara göre; rooibos çayı, karaciğer fonksiyonlarının belirteçlerinden olan; aminotransferazlar (ALT, AST), alkalin fosfataz ve bilirubin konsantrasyonlarının plazmadaki artışını önemli derecede baskıladığı görülmüştür.
Rooibos çayı, geleneksel olarak spazm, uykusuzluk ve baş ağrısı gibi problemlerde kullanılmıştır. Antioksidan özelliği sayesinde, diyabetik vasküler komplikasyonlarının önlenmesi ve tedavisinde, özellikle de oküler membran sistemlerinin reaktif oksijen türleri tarafından peroksidasyona uğramasını önlemede yardımcı olabileceği belirtilmiştir.
Deri tümörü oluşumunu baskılamaya yardımcı olabilen rooibos çayı; alerji, astım, infantil kolik (bebeklerde sancı) ve dermatolojik bozuklukların azaltılmasında olumlu etki gösterebilir.
- Rooibos çayının; siyah çay, yeşil çay, kahve ve kakaodan en büyük farkı, kafein içermemesidir. Merkezi sinir sistemi üzerinde rahatlatıcı bir etkiye sahiptir. Kafeinsiz olması ve yaşlanma karşıtı etki göstermesi, popüler oluşunda büyük rol oynamaktadır.
Rooibos, çay olarak kullanılmasının yanı sıra kozmetikte, diyet ürünlerinde ve aroma verici olarak pişirmede kullanılabilmektedir.
- Demir, potasyum, çinko, manganez, sodyum gibi bol miktarda mineral içeren rooibos çayı; spor ve dayanıklılık içeceği olarak tercih edilebilir. Ayrıca, susuzluk giderci özelliğe sahiptir.
Bosek, P., & Nakano, M. (2003). Hepatoprotective effect of rooibos tea (Aspalathus linearis) on CCl 4-induced liver damage in rats. Physiological Research, 52(4), 461-463.
Morton, J. F. (1983). Rooibos tea, Aspalathus linearis, a caffeineless, low-tannin beverage. Economic Botany, 37(2), 164-173.
Suna, S. (2017). Investigating the physicochemical properties and in vitro bioaccessibility of phenolics and antioxidant capacity of rooibos herbal tea beverage. GIDA/The Journal of FOOD, 682-684.
Ulicna, O., Vancova, O., Bozek, P., Carsky, J., Sebekova, K., Boor, P., … & Greksák, M. (2006). Rooibos tea (Aspalathus linearis) partially prevents oxidative stress in streptozotocin-induced diabetic rats. Physiological Research, 55(2), 157.
