Kekik Nedir? Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Besinin Adı
Türkçe: Kekik
İngilizce: Thyme
Latince: Thymus vulgaris

Vatanı ve İklimi:
Kekiğin anavatanı her ne kadar Akdeniz çevresi olsa da, güneş gören ve sıcak olan her türlü ortamda yetişebilir. Ormanda yürüyüş yaparken, bahçenizde dolaşırken, çayırlarda otururken, kısacası yeşilin olduğu her yerde size gelen hoş kokuyu takip ederseniz kekiğe ulaşabilirsiniz.

Bitkisel Özellikleri:
Yeşil ve pembenin mükemmel uyumunu, 20-40 cm arasındaki boyuyla bize gösteren kekik; tek yıllık ve çok yıllık olmak üzere iki kısımda incelenebilir. Tek yıllık olanı Fransız kekiği veya yazlık kekik olarak adlandırılırken, çok yıllık olanı kışlık kekik veya Alman kekiği olarak adlandırılır.

Yarı çalımsı diyebileceğimiz kekik bitkisinin, sayıca fazla olan dalları yukarı kalkık bir şekilde durmaktadır. Bu dallarının üst kısımlarını kaplayan tüyler ise, gri-kadife renktedir. Yuvarlağımsı bir şekle sahip olan iki dudaklı bir çiçeğe sahiptir. 0.7-1 mm boyutunda olan meyvesi, şekil olarak yumurtaya benzer. Açık kahverengi meyveleri olan türleri olduğu gibi, koyu kahverengi olan meyve türleri de mevcuttur.

• Thymus vulgaris’in, capitatus ve verticillatus olmak üzere iki formu vardır.

Kekik yağının yapısını incelediğimizde ise, bizi 86 farklı bileşik karşılamaktadır. Bu bileşiklerin özelliklerini yitirmemeleri için; kurutma işlemi dikkatli bir şekilde yapılmalı, 40°C’nin üzerindeki sıcaklıklarda kurutma yapılmamalıdır.

Faydaları ve/veya Zararları:
Ülkemizde genel olarak baharat formunda, özellikle ete lezzet vermek için kullanılan kekik; eczacılık, kozmetik, gıda ve yağ üretimi olmak üzere birçok alanda kullanılmaktadır.

Teknolojinin ilerlemesiyle, önemi daha da anlaşılan kekik hakkında yapılan çalışmalar da artmıştır. 2000 yılında Pubmed’de kekik hakkında 38 çalışma varken, 2016’ya geldiğimizde çalışma sayısını 187 olarak görmekteyiz. Bu çalışmaları incelediğimizde, kekiğin; antimikrobiyal, antibiyotik, antifungal, antienflamatuar, antispazmodik, antikarsinojen, antileishmanial etkilerinin yanında, immünomodülatör ve büyüme arttırıcı etkilerini de bulabilmekteyiz. Çalışmaları derinleştirdiğimizde, kekiğin NF-KB’ı regüle edip, IL-1β ve IL-8’i azaltarak; cAMP ve Ca2⁺ seviyelerini arttırıp CBF’ı uyardığı, bunun sonunda KOAH hastalığını olumlu yönde etkilediğini görmekteyiz.

• Kekik yağı kullanılarak yapılan bir çalışmada; kekik yağının 86 bileşiğinden biri olan p-simenin, antileishmanial etki gösterdiği ve halk arasında şark çıbanı olarak bilinen hastalığa iyi geldiği vurgulanmıştır.

Hastalıklar üzerinde birçok olumlu etkisi olan kekiğin, faydaları sadece bunlarla sınırlı değildir. Prag Yaşam Bilimleri Üniversitesi’nde, etlerin raf ömrünü uzatmak için yapılan bir çalışmada; etlere kurutulurken kekik yağı eklenmiş ve kekik yağının etin mikrobiyal yükünü azaltarak raf ömrünü uzattığı bildirilmiştir.

• Yılan balıkları üzerine yapılan başka bir çalışmada ise; kitosan ile kombine olarak kullanılan kekik yağının, mezofilik bakterilerin gelişmesini engelleyerek, ürünün raf ömrünü uzattığı sonucuna varılmıştır.

Bilgilendirme:
Yapılan araştırmalarda kekiğin ve kekik yağının birçok faydasının olduğunu görmekteyiz. Ama bu demek değildir ki, kekiği sınırsız bir şekilde tüketelim. Her besinde olduğu gibi, kekik için de ölçümüzü bilelim, diyetisyenimizin tavsiye ettiği kadar tüketelim. Unutulmamalıdır ki, ilaçla zehri birbirinden ayıran şey dozdur.

• 2017 TÜİK verilerine göre 12.487 tonu Denizli ilimizde olmak üzere, ülkemiz toplam 14.477 ton kekik üretmiştir.

100 gram Kuru Kekik’in besin değerleri: