Halk arasında zengin hastalığı diye de bilinen gut hastalığı, tıbbi tarihe ilişkin en eski hastalıklardan biridir.
Kanda yüksek miktarda ürik asit birikmesi nedeniyle pürin metabolizması sonucu görülür. Genel anlamda ürik asit sentezindeki yükselme veya böbreklerden atılımındaki azalma ile görülen biyokimyasal bir durum olarak nitelendirilir. Ürik asit, proteinlerin vücutta yıkılması ile oluşan son üründür. Gut hastalığı sonucu vücutta ürat ya da ürik asit kristalleri birikir. Oluşan kristaller eklemlerde inflamasyona (enfeksiyon) yol açar. Diğer gözlemlenen bir durum ise kristallerin yumuşak dokuya yerleşerek inflamatuvar olmayan tofus adı verilen yapılar meydana getirmesidir.
Bu hastalık akut olarak ve tekrarlayan ataklarla kendini gösterir. Ataklar sıklıkla gece saatlerinde bir anda başlar. Özellikle ayak başparmağı ekleminde şiddetli ağrı şeklindedir. Ağrı görülen eklemde aynı zamanda hassasiyet, yüksek ısı, kızarıklık ve şişlik görülür. Bu aşamada ateş 39,4 °C’ ye kadar çıkabilmektedir. Şiddetli atak olarak adlandırılan durum birkaç saat içinde ortaya çıkarken hafif ataklar 1-2 gün içinde ortaya çıkar. Bu aşamadan sonra görülebilecek başka atak genellikle aynı eklemi etkiler. Doğru tedavi uygulanmaması halinde atakların periyodu ve atak süresi uzar.
Gut hastalığı diğer romatizmal hastalıklara göre erkeklerde daha fazla görülür. Kadınlara oranla erkeklerdeki hastalığa yakalanma riski 4-9 kat daha fazladır. Bununla birlikte yaşa göre değerlendirmede 45 yaş üzeri erkeklerde daha sık görülmektedir. Kadınlarda ise 65 yaş üzerinde görülme oranı arttığı gözlemlenmiştir. Bu durum menopoz ile ilişkilendirilmektedir.
Kandaki ürik asit düzeyinin abdominal obezite (fazla yağın bel çevresinde toplanması)-metabolik sedrom ile ilgili olduğu saptanmıştır. Aynı şekilde insülin direnci, vücut ağırlığı ve hipertansiyon gibi hastalıkların bu durumu etkilediği belirtilmiştir.
Beslenme açısından bakıldığında kızılcık suyu ve kafeinli içeceklerin; pancar, limon, sarımsak, salatalık besinlerinin ve meyan kökünün ürik asit düzeyini arttırdığı saptanmıştır.
Tüm bunların sonucunda hastalık seyrini iyileştirmek için öncelikli olarak kilo alımına dikkat ederek, bol egzersiz(mümkünse her gün) yapılmalıdır. Ek olarak kırmızı et, alkollü içecek, bakliyat, yağlı tohum tüketimi minimumda tutulmalı az yağlı süt ve süt ürünleri tercih edilmedir.
Şahin, D. D. Gut ve Diyet Tedavisi. P. D. Tüfekçi içinde, Hastalıklarda Beslenme Tedavisi (s. 709-715).