Salmonella Nedir? Klinik Bulguları Nelerdir? Nasıl Bulaşır?

Salmonella; genellikle 2-5 mikron uzunluğunda, 0.5-1.5 mikron genişliğinde, fakültatif anaerobik, gram-negatif bir bakteridir. Enterobacteriaceae ailesine ait olan Salmonella, hem insanlar hem de hayvanlar için tıbbi açıdan önemli bir patojendir. 2 ana türden ve 6 alt türden oluşan karmaşık bir bakteri grubunu oluşturur. Toplamda 2579’dan fazla serovara* sahiptir.

Salmonelloz; gastroenterit*, septisemi* veya enterik* ateş olarak kendini gösterebilmektedir. Enterik ateş, S. enterica serovar Typhi ve Paratyphi’den kaynaklanır. Enfeksiyon şiddeti, her bireyin ve bağışıklık sisteminin direnci ile Salmonella izolatının virülansına* göre değişebilmektedir. Salmonella Typhi, dünya çapında çoğu endemik ve epidemik tifo vakasına yol açan hareketli bir basildir.

• Güneydoğu ve Orta Asya’da en yüksek insidansa sahip olan enterik ateş, yılda 200 bin ölüme ve 22 milyon hastalığa neden olmaktadır.

• Akut gastroenteritin önde gelen bakteriyel nedenleri arasında Salmonella türleri yer almaktadır. Salmonella enfeksiyonlarının insan sağlığı üzerindeki küresel etkisi tahmin edilemese de gastroenterit, dünya genelinde hem 5 yaş altındaki çocuklarda hem de genel popülasyonda morbidite* ve mortalitenin* başlıca nedenini oluşturmaktadır.

Salmonella, kümes hayvanlarının yumurta ve etlerini kirleten, yaygın, gıda kaynaklı bir patojendir.  Salmonella’nın besin ve temas yüzeyleri üzerinde biyofilm* oluşum kapasitesinin yanı sıra kolonizasyonu* da sürekli kontaminasyona* yol açabilmektedir. Biyofilm, hayvan kesimhanelerinde ve işleme tesislerinde olduğu gibi olumsuz çevresel koşullar altında da Salmonellaların hayatta kalmasında önemli rol oynayabilmektedir.

Salmonella Dublin serovarı* buzağılarda ve yetişkin sığırlarda yaygın olarak görülmektedir. Hayvanlar, çiftliklerde veya taşıma esnasında enfekte olabilmektedir. Kontamine yumurtalar, genellikle çevresel ve kalıcı özellikteki Salmonella enfeksiyonları ve Salmonella Enteritidis ile ilişkilidir.

• Kanatlı çiftliklerinde yapılan çalışmalarda Salmonella yaygınlığı, çeşitli çevresel örneklerde ve dışkı örneklerinde %5 ile %100 arasında değişmektedir.

Yumurtanın Salmonella kontaminasyonu, dünya çapında bir halk sağlığı sorunu olarak tanımlanmıştır. Tüketicilerin son zamanlarda artan, ham ve işlenmemiş gıdalara yönelik tercihi, potansiyel olarak Salmonelloz riskini arttırmaktadır.

Yumurta, Salmonella ile iki şekilde kontamine olabilmektedir. Doğrudan kontaminasyon tavukların üreme yolunda meydana gelirken; dolaylı kontaminasyon, yumurtlama işleminden sonra yumurta dışını kirleten Salmonella’nın kabuk zarından geçmesi ile meydana gelir. Yumurta üretim sürecinde, depolamada, işlemede ve gıda hazırlama noktalarında gerekli kurallara uyulması, kontaminasyonu önlemeye yardımcı olacaktır.

Küresel olarak, gıda kaynaklı Salmonelloz’un yıllık insidansı* 80.3 milyon vaka olarak tahmin edilmektedir. Ancak diğer tahminler 200 milyon ile 1.3 milyar arasında değişmektedir.

Antibiyotik tedavisi Salmonella’nın kontrolü için tartışmalı bir yöntemdir.

• 45 farklı Salmonella suşunun* incelendiği bir çalışmada, 45 izolattan 16’sının, test edilen 15 antibiyotiğin en az birine dirençli olduğu bulunmuştur.

1998-2008 yılları arasında, yaklaşık 145 Salmonella salgını kümes hayvanlarıyla, 117 Salmonella salgını ise yumurta ile ilişkilendirilmiştir. Aynı yıllar arasında bitki ürünlerinde Salmonella salgınlarının en yüksek nedenini meyve ve fındık oluşturmuştur. Salmonella’nın özellikle kümes hayvanları, kümes ürünleri ve yumurta ile ilişkili olduğu bildirilmiştir.