İnsanlığın Ortak Sorunu; Çocuk Malnutrisyonu!

Fotoğraftaki çocuk gözünüze nasıl gözüküyor?

Zayıflığından dolayı kemikleri sayılıyor, fakat ilk baktığınızda karın bölgesindeki şişlikten dolayı kafanız karıştı değil mi?

Karın bölgesindeki şişlik ödem kaynaklı olduğundan, bu görüntü çocuğun sağlıklı ya da kilolu olduğu anlamına gelmemektedir.

• Peki bu durumun sebebi ne?

Malnutrisyon, dünyadaki çocuk ölümlerinin başlıca sebeplerinden bir tanesidir. Sıklığı coğrafyadan coğrafyaya değişmekle beraber, oluşum sebebi sadece coğrafya ile kalmayıp; aile yapısı, beslenme durumu gibi birçok faktör ile ilişkilendirilir.

Jigawa, Nijerya

Niyerja’nın Jigawa eyaletinde, şiddetli akut malnutrisyon şikayetiyle gelen ve taburcu olan 494 çocuğun taburcu olduktan 6 ay sonraki hayatta kalma oranlarını ve sağlık durumlarını incelemek amacıyla bir çalışma yapıldı.

Malnutrisyon seviyelerini ölçmek için; ön kol antropometrik ölçümü ve çocukların kilolarına göre boylarının durumunu gözlemlemek için z skoru metodu kullanıldı. Araştırma sonucuna göre; 494 çocuktan 410’u taburcu oldu, 379’u yaşadı 25’i hayatını kaybetti. Kurtulanların %94’ünün ön kol çevre ölçümü yaklaşık olarak 12.5 cm’den daha fazlaydı. Hayatını kaybedenlerin %8.4’ünün, yaşamlarının 6 ila 11. ayları arasında, %64’ünün ise taburcu olduktan sonraki yaşamlarının ilk 3 ay içerisinde olduğu ve baş çevrelerinin antropometrik ölçümünün başlangıca oranla daha düşük değerde olduğu kaydedildi.

Taburcu olup 6 ayı takip edebilen çocukların ise, bağışıklık sistemlerini tamamlamış olanların sayılarının %27.4’ten %35.6 ya yükseldiği ve tamamlayamayanların sayılarının ise %34.8’den %20.6’ya düştüğü kaydedildi.

Sikkim, Hindistan

Hindistan’da PEM (protein enerji malnutrisyonu) çok büyük bir problemdir. PEM, çocukların gelişim süreçlerini olumsuz etkiler ve kalıcı etkiler oluşturabilir. PEM hastalarında; yaşa göre normalden düşük kilo, yaşa göre normalden kısa boy yani bodurluk ve boya göre düşük kilo durumu görülür.

• Sikkim eyaletinde PEM tanılı 5 çocuk ile durumlarının değerlendirilmesi amacıyla bir çalışma yapıldı.

Çalışma sonucuna göre; bu 5 çocukta %48 bodurluk, %19.8 boya göre düşük kilo ve yaşa göre düşük kilolu olma oranı %42.5 bulundu. Bu oranlar dünyada görülen en yüksek oranlardır.

Yetersiz beslenme, çocuklarda enfeksiyon ve çeşitli komplikasyon risklerini arttırır. Bu durum çocuk ölümlerinin artmasında büyük rol oynar. Bu çalışmada PEM oluşumunu etkileyen faktörler; çevresel, fiziksel ve sosyal çevre dahil olmak üzere davranışsal faktörler, sağlık servislerinden faydalanma ve biyolojik faktörler olarak sıralanmıştır. Sosyokültürel faktörler ise, genel olarak çok büyük rol sahibidir. Ailenin sağlık bilgisi, bebeğin emzirilme süreci de çok önemlidir. Özellikle yanlış emzirme, dolayısıyla çocuğun yetersiz beslenmesi durumu çok daha kötü etkiler. Ailenin ekonomik düzeyi sebebiyle annenin yetersiz beslenmesi ise, LBW’e (düşük doğum ağırlığı) yol açan ekonomik faktörlerden olup, bebeğin malnutrisyona karşı olan duyarlılığını arttırır.

Çalışmada beklenmedik olarak; kişi başı gelirin yetersiz beslenme üzerine etkisinin uygun sağlık hizmetleri kadar kötü olmadığı gözlenmiştir. Fakat, bu iki faktörün birbiriyle ilişkisi yadsınamaz bir gerçek olmakla beraber, ikisinin de olumsuz etkisi aşikardır.

Hindistan’da her iki çocuktan birinin yetersiz beslenmiş olmasından dolayı, Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri (Millennium Development Goal) arasında malnutrisyon oranını yarıya indirmek bulunuyor. 2015’de yapılan bu çalışma sonucunda ise maalesef bu hedef oldukça uzak gözüküyor.

Gucerat, Hindistan

Çocuk sağlığı ve üreme üzerine beslenmenin etkisinin incelendiği birçok çalışma mevcuttur. Bu çalışma; çevresel faktörlerin yetersiz beslenme üzerine etkisine ışık tutmak amacıyla yapıldı.

• Çalışma Rajkot’da PDU Tıp Fakültesinde yürütülmüştür. Ölçümler, WHO 2016 yaşa göre kilo ölçüm standartları referans alarak yapılmıştır. Bu standartlardan sapan çocuklarda malnutrisyon görüldüğü varsayılarak, veriler sosyodemografik faktörlere göre; sanitasyon, hijyen, annenin çocuğuna karşı tutumu vb. gibi sınıflara ayrılmıştır.

Çalışma sonucuna göre; 495 çocuktan %24’ünde yetersiz beslenme olduğu, çalışan anne oranının AOR değeri 1.65, içme suyu kalitesinin AOR değeri 1.53, annenin hijyen hassasiyeti AOR değeri 1.91 saptandı. Bu bağlamda; sözü edilen faktörlerin malnutrisyon oranını anlamlı derecede etkilediği görülmüştür.

Uttar Pradeş, HindistanNational Family Health Survey, Hindistan’da yaklaşık 57 milyon çocuğun yetersiz

beslenmeye maruz kaldığını belgelemiştir.

• Kuzey Hindistan’ın kırsal kesiminde, 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklarda şiddetli akut malnutrisyon ve sosyodemografik faktörler arası ilişkinin incelendiği bu çalışmada; 2012-2014 yılları arasında, 70 köyde, her ev gezilip, sosyodemografik faktörler ve antropometrik ölçümlere göre değerlendirilmeler yapılmış ve WHO referans değerlerine göre; yaşa göre kilo, yaşa göre boy ve boya göre kilo oranlarından Z skoru belirlenerek çalışma hayata geçirilmiştir.

19,449 çocuk ile yapılan çalışma sonucuna göre; şiddetli akut malnutrisyon oranı %95 bulunurken, çekirdek aile OR değeri 1.25, düşük gelirli aile OR değeri 1.29, düşük eğitimli aile OR değeri 1.49 olarak saptanmıştır. Malnutrisyon oranı Hindistan genelinde %7.9, Kuzey Hindistan’da ise %2.2 olarak kaydedilmiştir.

Kuzey Sudan

Çocuk malnutrisyonu, gelişen ülkelerin büyük bir problemidir. Bu çalışmanın amacı; Kuzey Sudan’da, Nil nehri çevresindeki 5 yaş ve altı çocuklardaki yetersiz beslenme oranının saptanması olmuştur. 1635 çocuğun katıldığı bu çalışmada; ön aşama olarak anket ve antropometrik ölçümler alınmış ve analizler 2005 WHO değerlerine göre yapılmıştır.

• 1447 çocuk üzerinde yapılan çalışmada; %32.7 yetersiz beslenme, %42.5 bodurluk ve %21 aşırı zayıflık saptanmıştır. Aşırı zayıflık; en çok 48. ve 60. aylar arasında, Berber bölgesinde ve kız çocuklarında görüldüğü kaydedilmiştir. Eksik aşılama ve bulaşıcı hastalıkların, özellikle aşırı zayıflılıkla yakın ilişkili olduğu görülmüştür. Risk faktörleri arasında düşük sosyoekonomik statü, düşük sanitasyon seviyesi, geniş aile ve sütten erken kesilme sayılmıştır.

Çalışma sonucu olarak; Kuzey Sudan’da, Nil nehri çevresindeki çocuk malnutrisyon prevelansı yüksek bulunmuş, bu bölgedeki çocukların yardıma muhtaç oldukları tespit edilmiştir.

Sonuç olarak;

Çocuk malnutrisyonu prevelansı coğrafyadan coğrafyaya değişmektedir. Fakat, sosyodemografik faktörler genel olarak aynıdır.

Bu anlamda yapılan çalışmalar gösteriyor ki;

• sütten erken kesilme,
• az ya da hatalı emzirme,
• hamilelik döneminde annenin yetersiz beslenmesi,
• ekonomik gelir düzeyi düşüklüğü,
• eğitim düzeyinin düşük olması,
• sağlık hizmetlerinden yararlanma imkanının kısıtlı olması,
• ailedeki birey sayısı fazlalığı ve sanitasyon seviyelerinin yetersizliği, genel olarak çocuk malnutrisyonu sıklığını coğrafya gözetmeksizin etkilemektedir.

• Malnutrisyon millet ayırmaksızın gelecek nesiller için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Tespit edilen temel sosyodemografik faktörler üzerine iyileştirici çalışmalar yapılmalıdır.