Karadut Nedir? Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Besinin Adı
Türkçe: Karadut
İngilizce: Black Mulberry
Latince: Morus nigra

Vatanı ve İklimi:
Çok uzun yıllardır var olan dut meyvesi; İran orjinli olarak bilinse de, bazı araştırmalar, dutun ana vatanı olarak farklı noktaları göstermektedir. Bu noktalar, ülkemizin de içinde bulunduğu Anadolu başta olmak üzere; Uzak Doğu’da Çin ve Hindistan, Kuzey’de Rusya’nın güney kesimleri ve  Orta Doğu ülkeleridir. Dut, genel olarak subtropik ve ılıman ortamları sevse de, ülkemizde; Kahramanmaraş, Erzurum, Ankara, Ordu ve Malatya gibi birbirinden farklı iklimlere sahip illerde yetiştirilebilmektedir. 2017 TÜİK verilerine göre: 11.844 tonu Diyarbakır ilimizde olmak üzere, ülkemiz toplam 74.383 ton dut üretmiştir.

Bitkisel Özellikleri:
Moraceae ailesinin yaklaşık 100 kadar türü olan Morus cinsine dahil olan karadut meyvesi; ağustos ve temmuz aylarında hasat edilir. Yaklaşık olarak 2,5 cm boyutunda olan karadut ağacının uzunluğu, türüne göre 3 metre ile 15 metre arasında değişiklik göstermektedir. Bu ağaç, tuzluluğa oldukça duyarlı olup %0,2’den daha az tuz yoğunluğu olan topraklarda yetişebilir.

Sıcağı seven bir bitki olan karadutun en ideal yetişme sıcaklığı 24-28°C olsa da, 5-36°C sıcaklık aralığında da yetiştirilebilir. Fazla yağış almayan ve yapay sulama gereken bölgelerde, 10-15 günde bir sulama yapılmalıdır. Yağışla birlikte yıllık 600-2500 mm su, dut ağacının yetişmesi için idealdir. 1400 metre rakıma kadar yetişebilen bu ağaç için, en uygun nem oranı %65-80 arasındadır. Ağacın ana dalları hafif sarıya kaçan kahverengidir. Yeni çıkan 1-2 senelik dalların renginin ise griye kaçan kahverengi olduğu görülmektedir.

Faydaları ve/veya Zararları:
Gün geçtikçe artmakta olan kanser vakaları, insanları kanser önleyici besin arayışı içine sokmuştur. Buna paralel olarak, antioksidan kapasitesi yüksek olan besinlerin önemi daha da artmıştır. Bilimsel çalışmalar tarafından üzümsü meyvelerin, antioksidan kapasitelerinin çok yüksek olduğunun kanıtlanması sonucunda, kansere karşı savaş açan insanlar, bu meyveleri adeta bir silah olarak kullanmaya başlamıştır. 6000 yıllık tarihe sahip olan karadut meyvesi de, bu silahlardan biridir.

Karadut meyvesi, yüksek antosiyanin* ve flavonol* içeriği sayesinde; proinflamatuar sitokinleri*, iNOS* ve NF-κB yolakları* üzerindeki proteinleri inhibe ederek, kansere karşı mücadele etmektedir.  Ayrıca, S. aureus, E. coli ve P. aeruginosa üzerinde yapılan çalışmalarda; karadutun, bu bakterilere karşı antibakteriyel özellik gösterdiği ortaya konmuştur.

• Hiperlipidemik özellikteki ratlarla yapılan bir çalışmada; karadutun, serum kolesterolü ve trigliseritleri normalize ettiği gösterilmiştir.

• Çalışmalar derinleştirildiğinde karadutun mide koruyucu etkisinin olduğu, antidepresan özellikler gösterdiği, düşük dozlarda laksatif*, yüksek dozlarla antidiyareik* özellik gösterdiği, antidiyabetik, kalp ve damar koruyucu, idrar söktürücü ve tenya düşürücü etkilerinin olduğu görülmektedir.

Bilgilendirme:
Karadut meyvesi; şurup, pekmez, reçel, pestil, kuru gıda ve meyve suyu üretiminde kullanılabildiği gibi taze meyve olarak da tüketilebilmektedir. Özellikle Çin’de, yaprağı ipek böceği üreticiliğinde kullanılan karadutun, ağacı da mobilya ve müzik aleti üretiminde kullanılmaktadır.

Karadut, rengini içinde bulundurduğu fenolik bileşiklerden (özellikle antosiyanin) alır. 100 gr karadut meyvesinin içerdiği fenolik madde* miktarı 1422 mg olarak ölçülmüştür. Meyve ham halindeyken daha düşük olan bu miktar, olgunlaştıkça artmaktadır. Karadut meyvesinden elde edilen antosiyaninler; mavi, mor ve kırmızı renk verici olarak gıda, kozmetik ve ilaç sektörlerinde kullanılmaktadır.

• Yapılan çalışmalar, karadutun birçok yararı olduğunu gösterse de, “ne kadar tüketilirse o kadar yararlı olur” demek değildir.

Her besinde olduğu gibi, karadut için de ölçü korunmalı, diyetisyen tavsiyesi kadar tüketilmelidir. İlaçla zehri birbirinden ayıran şeyin, “doz” olduğu unutmamalıdır.

100 gram Karadut’un besin değerleri: