Vücudu zararlı bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitlerden koruyan immün sistem; doğal ve sonradan edinilmiş olmak üzere iki grupta incelenir.
Doğal immün sistem de kendi içinde humoral (B lenfositler ve salgıları) ve hücresel (T lenfositler) olmak üzere ikiye ayrılırken, doğal öldürücü hücreler kemik iliğinden salgılanır.
Bağışıklık Sistemi Nelerden Etkilenir?
Yetersiz beslenme, genetik faktörler, alkol ve sigara kullanımı, ağır ve kronik stres, yaş, egzersiz düzeyi, humoral sıvı düzeyleri immün sistem aktivitesini etkileyen faktörlerdendir.
Esansiyel aminoasitler, linoleik asit, A vitamini, folik asit, B6 vitamini, B12 vitamini, C vitamini, E vitamini, çinko, bakır, demir ve selenyum düzeylerindeki azalmalar immün sistemi baskılamakta ve sonucunda bağışıklığın azalmasıyla zararlı mikroorganizmaların vücudumuza girmesine sebep olmaktadır.
Fonksiyonel Besinler Nelerdir?
Kanser ve kardiyovasküler hastalık riskinde azalmaya yardımcı olmasıyla bilinen fonksiyonel besinler; antienflamatuar ve antioksidan etkiler göstermekte ve hastalık riskinde azalmaya yardımcı olmaktadır.
- En çok bilinen fonksiyonel besinlerden biri allil bileşiklerini içeren soğangiller ailesidir. Bu aileden soğan ve sarımsak bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.
- Flavonoid grubu içeren besinler, antibiyotik etki göstererek bağışıklık sistemini etkiler. Bu grupta; çay, kakao, turunçgiller bulunmaktadır.
- Omega-3 yağ asitleri özellikle bağırsak inflamasyonlarının riskini azaltmakta ve iyileştirici etki göstermektedir. En iyi omega-3 kaynağı ise
- Prebiyotikler, kolonda koruyucu bir tabaka oluşturarak zararlı mikroorganizmalardan bağırsağı korur ve immün sistemin gelişmesine katkı sağlar. Baklagiller, sebzeler ve prebiyotik katkılı süt ve ürünleri iyi prebiyotik kaynaklarıdır.
- Proantosiyanidinler, antimikrobiyal özellik gösterirler. Fındık, proantosiyanidinler için iyi bir kaynaktır.
- Kateşinler, antibakteriyel özellik gösterirler ve kırmızı şarap ile bitter çikolatada bolca bulunurlar.
- A, E ve C vitaminleri, antioksidan etkileri sayesinde serbest radikalleri bağlayarak oksidatif madde üretimini ve oksidatif stresi önleyerek dolaylı yoldan bağışıklık sistemine katkıda bulunurlar. Havuç, yağlı tohumlar, turunçgiller ve maydanoz en iyi kaynaklarıdır.
- Selenyum eksikliğinde, B ve T lenfositleri fonksiyonlarını düzgün yerine getiremez. Selenyum eksikliği özellikle yaşlılarda B ve T lenfositlerinin çoğalma sürecinde farklılaşmasına sebep olur.
- Maitake mantarında bulunan D-fraksiyon isimli bileşen bağışıklık sistemini güçlendirici etki gösterir.
- Anne sütü içerdiği; antikorlar, antienflamatuar maddeler, prebiyotikler ve probiyotikler, vitamin ve mineraller ile bağışıklık güçlendirici besinlerin başında gelmektedir. Anne sütü bir bebeğin en önemli besinidir. Bağışıklık sisteminin gelişmesi ve güçlenmesi için her bebek anne sütü tüketmelidir.
Özetlemek gerekirse; fonksiyonel besinler ve bileşenlerini içeren bir beslenme planı, bağışıklık sistemini güçlendirir ve korur. Düzenli ve sağlıklı beslenmek canlıları zararlı mikroorganizmalardan ve hastalıklardan korur.
Can, Ö. P. (2007). Probiyotik Mikroorganizmaların İmmün Sistem Üzerine Etkisi. Elazığ.
Coşkun, T. (2005). Fonksiyonel Besinlerin Sağlığımız Üzerine Etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 69-84.
Kasnak, C., & Palamutoğlu, R. (2015). Doğal Antioksidanların Sınıflandırılması ve İnsan Sağlığına Etkileri. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 226-234.
Lo´pez-Varela, S., Gonza´lez-Gross, M., & Marcos, A. (2002).
Functional Foods and The Immune System: a Review. European Journal of Clinical Nutrition, 29-33.
Öztürk, A., & Çopur, U. Ö. (2009). Mantar Bileşenlerinin Terapötik Etkileri. Bahçe, 19-24.
Samur, G. (2008). Anne Sütü. T.C. Sağlık Bakanlığı.