Besinin Adı
Türkçe: Havuç
İngilizce: Carrot
Latince: Daucus carota
Vatanı ve İklimi:
Havucun ana vatanı Güney Batı Asya ve Avrupa’dır. Türkiye’de genel olarak havuç üretimi; Konya, Ankara ve Hatay illerinde yapılmaktadır. Havuç, genellikle 60-120 cm arası derinliği olan kumlu tınlı topraklarda ve serin iklim tiplerinde yetişir. Ülkemizde ise kış aylarında, daha çok turuncu havuç yetiştirilse de, mor havuç da üretilmektedir. Eskiden Akdeniz bölgesinde çok fazla mor havuç yetiştirildiği ve bu havuçların şalgam adında yerel bir içki elde etmek için kullanıldığı bilinmektedir. Şu anda ise şalgam üretmek için yetiştirilen mor havucun sayısı oldukça kısıtlı durumda olup, sadece Konya ve Hatay illerinde yetiştirilmektedir.
Bitkisel Özellikleri:
Yumrulu bir kök sebze olan havucun; toprağın altında turuncu ve yenen kısmı bulunurken, üstünde yeşil yapraklı ve tüketilmeyen kısmı vardır. Havucun turuncu rengi dışında, kırmızı ve mor renkleri de vardır. Havuca rengini veren, içeriğinde bulunan karoten, likopen ve antosiyanin gibi etken maddelerdir. Karoten, turuncu rengini; likopen, kırmızı rengini; antosiyanin ise mor rengini verir.
Mor havuç, şalgam suyunun ana maddesidir. Yapılan bir araştırmada; taze mor havuçta 1750 mg/kg kadar antosiyanin bulunduğu tespit edilmiştir. Mor havucun antosiyanin seviyesinin çokluğu nedeniyle, Ph’ın düşük olduğu ortamlarda kırmızı rengini verir.
Faydaları ve/veya Zararları:
Birçok bitkide bulunan karotenoidler, sarıdan kırmızıya kadar renk verir. Fakat, bazı sebzelerde karotenoid miktarı fazla olmasına rağmen klorofil rengi baskın gelir ve sebzenin rengi sarı kırmızı tonlarında olmaz. Karotenoidlerin 600’den farklı türü vardır. Bitkilerden aldığımız formu ise a- karotenoid olup, A vitamininin ön maddesidir. Beta karoten ve A vitamininin, özellikle akciğer kanseri ve kardiyovasküler hastalıklar üzerine etkileri vardır.
- Yapılan son çalışmalarda; karotenoidlerin antioksidan aktivitesi gösterdiği, kanser, katarakt ve damar sertliğini azalttığı ve yaşlanmayı önlediği bulmuştur.
Mor havuçta bunulan antosiyaninin; oksidatif stresi azaltma, koroner kalp hastalığı riskini azaltma, inflamasyon (iltihaplanma) ve bazı kanser türlerinden koruma gibi sağlık üzerine birçok etkisi mevcuttur.
Bilgilendirme:
Havuç; genel olarak sevilerek tüketilen, yetiştirilmesi çok zahmetli olmayan, marketlerden kolayca ve uygun fiyata temin edilebilen, bolca vitamin, mineral ve besin öğesi içeren bir sebzedir. Ülkemizde de kolayca yetiştirilebilmesinden dolayı, üretim miktarı ve alanları artmaktadır. Çeşitli yemeklerde salatalarda kullanımının yanı sıra, ilaç sanayisinde de içeriğindeki karoten nedeniyle kullanılmaktadır.
Mor havuç renk verdiği için, gıda endüstrisinde marmelatlara, reçellere, meyve sularına, şekerlemelere eklenir. Gıdalarda sentetik boyalar yerine doğal olarak mor havuç kullanılmaktadır. Yüksek miktarda nutrasötik komponent içeriğinden dolayı, gıdalara eklenmesi sağlığı olumlu etkiler. Sağlığa olumlu etkilerinin yanı sıra, diğer antosiyaninlere göre daha verimlidir. pH değeri yükselse bile, belirli bir süre daha kırmızı rengini muhafaza edebilir, ısı ve ışığa karşı diğerlerine göre daha az hassasiyet gösterir.
100 gram Havuç’un besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 6,8 | 23 | 3,1 | 1637 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 0,8 | 355 | 19 | 3,2 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
| 0,2 | 36 | 0,4 | 0,7 |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
| 32,7 | 21 | 12 | 3,1 |
Ersus, S., & Yurdagel, U. (2007). Microencapsulation of Anthocyanin Pigments of Black Carrot (Daucuscarota L.) by Spray Drier. Journal of Food Engineering ELSEVIER, 805-812.
Gorecka, K., Kıszczak, W., Krzyzanowska, D., Kowalska, U., & Kapuscinska, A. (2014). Effect of Polyamines on in Vitro Anther Cultures of Carrot (Daucus carota L.). Turkish Journal of Biology, 593-600.
İpek, A., Türkmen, Ö., Fidan, S., İpek, M., & Karcı, H. (2016). Genetic Variation Within The Purple Carrot Population Grown in Ereğli District in Turkey . Turkish Journal of Agriculture and Forestry , 570-576.
Kiracı, S., & Padem, H. (2015). Havuç Yetiştiriciliğinde Bitki Aktivatörü ve Mikrobiyal Gübre Uygulamalarının Verim ve Bazı Fizikokimyasal Parametreler Üzerine Etkisi . Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 65-72.
Öztan, T. (2006, Ekim 26). Mor Havuç, Konsantresi, Şalgam Suyu, Nar Suyu Ve Nar Ekşisi Ürünlerinde Antioksidan Aktivitesi Tayini Ve Fenolik Madde Profilinin Belirlenmesi. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ . İstanbul, İstanbul, Türkiye: Fen Bilimleri Enstitüsü.
Parlak, M., Yokuş, S., Palta, Ç., & Çarkacı, D. A. (2015). Konya İlinde Havuç (Daucus carota L.)Yetiştirilen Toprakların Verimlilik Durumlarının Belirlenmesi . ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 63-70.