Alıç Nedir? Faydaları Nelerdir? Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

Besinin Adı
Türkçe: Alıç
İngilizce: Hawthorn
Latince: Crataegus monogyna

Vatanı ve İklimi:
Bir Crataegus türü olan alıç; Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yetişen, ılıman bölgelere özgü doğal dikenli çalıya benzer bir ağaççıktır. Biyolojik sınıflandırmaya bağlı olarak, 200 ila 1000 Crataegus türü tanımlanmıştır. Deniz rüzgarlarına karşı dayanıklı olan Crataegus monogyna, aşırı sıcağı sevmez ve -18 °C soğuğa dayanıklıdır. Alıç, Avrupa tıbbında bilinen en eski şifalı bitki olup kalp üzerindeki etkileri ilk olarak 1. yüzyılda tanımlanmıştır. Günümüzde ise ABD pazarında yaygın olarak yer almaktadır.

Bitkisel Özellikleri:
Kuzey yarım kürede 200 farklı tür alıç yetişirken, ülkemizde toplam 17 tür ve çok sayıda taksonu bulunmaktadır. Ülkemizde en yaygın bulunan Crataegus monogyna türü kışın yaprağını dökmektedir. Bu tür bir çalı halinde bulunabilirken, 5-6 metre kadar uzayabilen bir ağaç olarak da karşımıza çıkabilmektedir. C. monogyna türünün yanında C. azarolus ve C. orientalis türleri de ülkemizde bolca bulunmaktadır. Son yıllarda iri meyveli genotipleri sebebiyle C. azarolus türünün yetiştiriciliği artmaya başlamıştır.

Yapılan araştırmalara göre alıç türlerinin meyve, çiçek ve yaprak kısımları; bitkisel ilaçların bileşiminde bulunan başlıca droglardandır. Crataegus Monogyna türü özellikle tıbbi amaçlı olarak kullanılmaktadır. İnsanlar için oldıkça faydalı meyvelere sahip olan alıç aynı zamanda süs bitkisi olarak da kullanılmakta ve yaban hayvanlarına yem olmaktadır.

Faydaları ve/veya Zararları:
Alıç’ın, ilk olarak 1800’lerin sonlarında Avrupa’da çeşitli kardiyovasküler hastalıkların tedavisi için kullannıldığı belgelenmiştir. Geleneksel olarak anksiyete, astım, hipertansiyon, dislipidemi, hipotansiyon, anjina, aritmi, kalp yetmezliği ve hazımsızlık tedavisinde kullanılmaktadır.

Araştırmalar alıç meyvelerinin, çiçeklerinin ve yapraklarının özütlerinin geniş farmakolojik özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Alıç meyvesinin farmakolojik özellikleri çoğunlukla flavonoidler dahil olmak üzere çeşitli fenolik bileşikler içermesiyle ilgilidir. Çiçek ve meyve kısımlarında bulunan flavonoidler, vitaminler, saponin, organik asit ve eterik yağlar gibi bileşikler antioksidan özellik göstermektedir. Alıçta bulunan polifenoller, yapıdaki diğer antioksidanlar ve metallerle işbirliği yaparak serbest radikalleri temizlemektedir. Serbest radikal oluşumunun önlenmesi, kalbin düzenli çalışmasını sağlamaktadır. Bu bileşikler kalp ve beyne kan akışını arttırmakta ve kalpte ritim bozukluğu oluşmasını önlemektedir. Bununla birlikte kalbe kasılma gücü sağlamakta ve kalp basıncını düzenleyerek yüksek tansiyonun önüne geçmektedir. Koroner arterleri (kalbe kan sağlayan damarlar) genişletici etkiye sahip olan alıç, kalp kasına daha fazla oksijen ulaşmasını sağlamaktadır.

• Bazı çalışmalar alıç ekstresi ile tedavi edilen miyokard enfarktüslü hastaların kan basıncında azalma ve kalp kasılmasında artış olduğunu göstermiştir.
• Yapılan bir pilot çalışmada; alıç ekstresi, 10 haftalık tedaviden sonra hafif hipertansif hastalarda tansiyon düşürücü etkiler göstermiştir.
• Başka bir çalışmada, alıç ekstresinin ilaç kullanan tip 2 diyabetik hastalarda kan basıncını olumlu yönde etkilediği gösterilmiştir.

Alıç, kan damarlarının tahrişini ve şişmesini hafifletmeye yardımcı olmakta, kandaki kötü yağların ve kolesterolün yoğunluğunu azaltmaktadır. Bununla birlikte dolaşım sorunları, varisli damarlar, ateroskleroz ve göğüs ağrıları gibi ağır durumların tedavisinde de rol oynamaktadır. Tüm bu faydalı etkilerinin yanında alıcın kurutulmuş çiçek ve meyveleri çay olarak hazırlanmakta ve çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Bu hastalıklar; boğaz iltihabı, kalp çarpıntısı, böbrek hastalıkları, damar sertliği ve karaciğer ağrıları/rahatsızlıklarıdır.

Bilgilendirme:
Ülkemizde çoğunlukla taze meyve olarak tüketilen alıç, reçel, marmelat ve sirke olarak da tüketilebilmektedir. Bitkinin çiçek, yaprak ve meyveleri tıbbi amaçlı kullanılmakta ve yabani hayvanların besini olduğu için ormanlık alanlarda daha çok bulunmaktadır. Bununla birlikte sağlam odunlara sahip olduğundan baston yapımında da kullanılmaktadır.

100 gram Alıç’ın besin değerleri: