Stres Nedir? Stres’in Beslenme Üzerine Etkileri Nelerdir?

• Her yaş aralığında etkisini gösterebilen stresin, öncelikle fizyolojisine, sonra da beslenme ile ilişkisine göz atalım.

Stres anında, beyinde hipotalamus etkilenerek, hormonal sistemde bazı değişiklikler ortaya çıkar. Böbrek üstü bezlerinden; adrenalin, noradrenalin ve kortizol hormonları salgılanır. Bu hormonların salgılanmasıyla vücutta; kan şekeri, kalp atışları, metabolik hız, mide, bağırsak faaliyetleri, stres ve kaygı düzeyinde artış gibi değişiklikler meydana gelir. Yapılan araştırmalar, beslenme ile stres arasında bir ilişki olduğunu göstermiştir.

Yeterli ve dengeli beslenme, beyin fonksiyonlarının devamlılığını sağlar. Beynimiz, ihtiyacı olan bazı maddeleri yeteri kadar alamadığında, çeşitli hastalıkların yanı sıra; huzursuzluk, yorgunluk, depresyon, aşırı iştah ve iştahsızlık gibi çeşitli sorunlar ortaya çıkabilir. Özellikle dengeli bir ruh hali için gerekli olan dopamin, serotonin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin sentezi; C vitamini, B6 vitamini, D vitamini, folik asit ve niasin gibi vitaminlerin varlığına ihtiyaç duyar. Stresin yoğun olduğu durumlarda, makro ve mikro besin öğelerinin yeterli düzeylerde tüketilmesine önem verilmelidir.

• Şimdi de stres üzerinde ciddi olumlu etkileri bulunan B Vitamini, Selenyum, Demir ve D vitaminini yakından inceleyelim…

B Vitamini

Özellikle folat eksikliği, stresli bireyler arasında çok sık görülür. Folat ve vitamin B12, sinir sistemi için gerekli olan serotonin gibi çeşitli nörotransmitterlerin, sentez ve metabolizmasında etkili tek karbon metabolizması için gereklidir.

B2 vitamini (riboflavin) eksikliği; anemi, inflamasyon, depresyon, migren gibi hastalıklar sonucunda bilişsel işlevi etkiler.

Vitamin B3 (niasin) eksikliği ise; stres ile beraber uykusuzluk, zihinsel karışıklık, duygusal rahatsızlıklar, anksiyete, depresyon ve halüsinasyonlar ile ilişkili olan Pellagra denilen hastalığa neden olur. Özellikle işlenmiş gıdalarda B2, B3 ve B12 gibi vitaminlerin eksik olabileceği bilinmektedir

Selenyum

Selenyum, sinirleri doku hasarından koruyan, bir antioksidan enzim olan glutatyon peroksidazın ana bileşenidir. Eksikliğinde; beyin, kas, böbrek ve karaciğer gibi organlar selenyum tutar. Düşük selenyumlu diyetler tüketen bireylerde daha fazla depresyon ve stres belirtisi gözlenmiştir. Ayrıca, tiroid hormonlarının sentezi ve metabolizması için selenyum gereklidir. Eksikliği, tiroid hormon metabolizmasını etkileyerek strese ve depresyona neden olabilir.

Demir

• Yapılan bir çalışmada; doğumdan sonraki 10 haftadan 9 aya kadar demir desteğinin, anemili anneler arasında strese bağlı depresif belirtileri iyileştirdiği gözlenmiştir.

D Vitamini

D vitamini reseptörleri, beynin stresle ilişkili olabilecek bölgelerinde bulunmaktadır.

• Eskimolar arasında yapılan bir çalışmada; omega-3 yağ asitleri ve 25-hidroksivitamin D’nin strese bağlı sinir sistemi bozukluklarındaki önemi görülmüştür.

D vitamini; en fazla somon, uskumru, sardalya gibi yağlı balıklar ve yumurta sarısında bulunmaktadır. Vücutta aktifleşebilmesi için de güneş ışığına ihtiyaç vardır.