Hipertiroidi Nedir? Belirtileri Nelerdir? Beslenme Tedavisi Nasıl Olmalıdır?

Tiroid hormonları, vücudun her bir parçasının metabolizma hızını ayarlar. Tiroid bezi olması gerektiği gibi çalışıyorsa metabolizma sabit hızda kalır. Tiroid bezi, hipofiz bezi tarafından kontrol edilir. Hipofiz bezi; TSH olarak bilinen tiroid uyarıcı hormonu üretir. Tiroid bezi ise, T4 (tiroksin) ve T3 (triiyodotironin) olmak üzere iki hormon üretir. Bazı durumlarda tiroid bezi az çalışarak hipotiroidiye veya çok hormon üreterek hipertiroidiye yol açabilir. Kişide tiroid hastalığının olup olmadığı; klinik belirtiler, muayene, kan testleri, ultrasonografi ve radyoaktif iyot yardımıyla tiroid taraması sonucunda belirlenmektedir.

Hipertiroidi Nedir?

Hipertiroidi; tiroid bezinin çok fazla tiroid hormonu üretip salgılamasıyla oluşan bir hastalıktır. Bazal metabolizma hızı (BMH) yükselir, dokuların ısı üretimi artar, serum kolesterol seviyeleri düşer ve sistemik vasküler direnç azalır. Hastalığın tanısında TSH’ın baskılanmış, T3 ve T4 değerlerinin ise yüksek olması beklenmektedir. Olası başlangıç yaşı 20-50 yaş arası iken, özellikle Graves hastalığının kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır. Toksik nodüler guatr veya toksik adenomlu hastalar ise genellikle 50 yaş üstündedir.

Tirotoksikoz: Hipertiroidi hastalığını araştırırken tanımlar arasında “tirotoksikoz” terimi sıklıkla karşımıza çıkar. Nedeni fark etmeksizin tiroid hormonunun fazlalığı genel olarak tirotoksikoz olarak ifade edilir.

Subklinik Hipertiroidi: TSH değerinin düşük, ancak T3 ve T4 değerlerinin normal olduğu, asemptomatik bir durumdur.

Graves Hastalığı: Hipertiroidinin en sık nedenidir. Toksik diffüz guatr olarak da bilinir. Otoimmun bir hastalık olup tiroid stimülan immunoglobülinler hipertiroidiye sebep olur.

Hipertiroidi Belirtileri Nelerdir?

Hipertiroidi Nedenleri Nelerdir?

Hipertiroidi Tedavisinin Önemi
Hipertiroidi semptomları ciddi komplikasyonlara neden olabileceğinden hastalık mutlaka tedavi edilmelidir. Tedavi edilmemesi durumunda; kalp ritim bozukluğu, kalp yetmezliği, kan basıncında yükselme ve inme görülmesi muhtemeldir. Eğer hipertiroidi hastasının menopoz döneminde olan bir kadın olduğu varsayıldığı durumda; osteoporoz ve kemiklerde kırılma riski daha yüksektir. Hipertiroidizm; tirotoksikoza, membran lipit değişikliklerine, TSH azalmasına, nöropsikiyatrik ve nörolojik sendromlara ve miyopatiye neden olur. Yenidoğan hipertirodizminde kalp semptomları ve anormal nörolojik davranışlar görülür. Fetal tirotoksikozun nedeni Graves hastası anneden fetüse tiroid uyarıcı antikor transferinin olmasıdır. Bebekte; şiddetli ödem, ölüm, büyüme geriliği ve guatr görülebilmektedir. Hipertiroidizmli gebede plasentanın TSH transferini kontrol etmede yetersiz kaldığı belirtilmektedir.

Kimlerde hipertiroidi taraması yapılmalıdır?

Hipertiroidizm Hastaları Beslenmede Nelere Dikkat Etmelidir?

Tiroid bezi hastalıklarında beslenme tedavisini içeren herhangi bir rehber bulunmamaktadır. Beslenme programı komplikasyonlar göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır (çarpıntı varlığında kalp hızını daha da arttırabilecek besinlerin kısıtlanması gibi). Bunların yanında dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

Deniz tuzundan uzak durulmalı, deniz ürünleri tüketilmemelidir.
İyot içeren maddelerden uzak durulmalıdır.
Ekspektoranlar (Balgam söktürücüler) ve iyottan zengin multivitaminlerin kullanımı durumunda hekim mutlaka hastalıktan haberdar olmalıdır.
Sigara içilmemelidir. Avrupa’yı kapsayan bir araştırmada (2015) hipertiroidi tedavisine ek olarak sigara içme oranının düşmesiyle tiroidle ilgili göz hastalıklarının görülme oranının azalmasının ilişkili olabileceği belirlenmiştir.
Selenyum, çinko, demir ve A vitamini eksiklikleri iyot dengesini etkilemekte, selenyum ve iyot miktarlarının dengede olması tiroid sağlığı için önem taşımaktadır.

Besin tüketimi metabolik hızın artmasına neden olur. Yukarıda bahsedildiği gibi hipertiroidide de metabolik hız yüksektir.

Seçilmiş Besinlerin İyot İçerikleri

Besin Miktar (g)

İyot Miktarı (µg)

İyotlu sofra tuzu 1 25
Yumurta 50 4.7
İnek sütü 200 23.4
Soya sütü 200 4
Hindistan cevizi sütü 200 0.8
Yoğurt 100 3.5
Sardalya 100 32
Uskumru 100 49.8
Beyaz ekmek 100 5.8
Kepekli ekmek 100 1
Tam buğday ekmeği 100 1.4
Taze fasulye 100 3
Mercimek 100 0.7

Son olarak:
Hipertiroidizm genellikle iştahı açan, aynı zamanda kilo kaybına neden olan bir hastalıktır. Kulağa belki hoş geliyor olsa da, aslında can sıkıcı olan bu durum, hipertiroidi hastalarını sağlıksız beslenmeye yönlendirmemelidir. Tiroid hormonları tedaviyle normal seviyelere gelmediği sürece, besin tüketiminiz artsa bile büyük olasılıkla kilo vermeye devam edeceksiniz. Tedavinin etkisini görmeye başladığınızda verdiğiniz kilolar zaten kendiliğinden geri gelmeye başlayacaktır. Açlığı basit şekerlerle bastırmaya çalışmak yerine, hastalıkla ilgili dikkat edilmesi gereken noktaların mutlaka yer aldığı, enerji ihtiyacını karşılayacak, yeterli ve dengeli bir beslenme düzeni uygulanmalıdır. Bu konuda bir diyetisyene başvurmanız faydalı olacaktır.


Ahmed, R. (2017). Hyperthyroidism and Developmental Dysfunction Archieves of Medicine. iMedPub Journals, 1.

American College of Obstetricians and Gynecologists. (2019, June). Thyroid Disease.

Dirikli, N. B. (2015). Hipertiroidili ve Hipotiroidili Kadınlarda Metabolik Sendrom Belirteçleri Üzerine Tıbbi Beslenme Tedavisinin Etkilerinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Ankara.

Ferrari, S. M., Ruffilli, I., Elia, G., Ragusa, F., Paparo, S. R., Patrizio, A., . . . Fallahi, P. (2019). Chemokines in Hyperthyroidism. Journal of Clinical & Translational Endocrinology, 1.

Kahaly, G. J., Bartalena, L., Hegedüs, L., Leenhardt, L., Poppe, K., & Pearce, S. H. (2018). 2018 European Thyroid Association Guideline for the Management of Graves’ Hyperthyroidism. European Thyroid Journal, 168.

Newson, L., & Knott, L. (2015, December 10). Hyperthyroidism. Patient, Endocrin Disorders.

Özçelik, F. (2018). Türk Cerrahi Derneği Yeterlilik Okulu Ders Notları. Ankara.

Sağlam, F., & Çakır, B. (2012). Birinci Basamakta Tiroid Hastalıklarına Klinik Yaklaşım. Ankara Medical Journal, 138, 139.

Somasundaram, N. P., Wijeyaratne, C. N., Fernando, R., & Siribaddana, S. H. (2012, October). Thyroid Diseases. Sri Lanka.

Taylor, P. N., Albrecht, D., Scholz, A., Buey, G. G., Lazarus, J. H., Dayan, C. M., & Okosieme, O. E. (2018). Global Epidemiology of Hyperthyroidism and Hypothyroidism . Nature Review Endocrinology, 302,303.

Türker, T. (2005). Tiroid Hastalıkları ve Metabolik Sendrom. Uzmanlık Tezi. İstanbul.

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Tiroid Çalışma Grubu. (2019, Nisan). Hipertiroidi ve Tirotoksikoz. Ankara.


Exit mobile version