Balığın Adı
Türkçe: Sardalya
İngilizce: Sardine
Latince: Sardina pilchardus
Vatanı ve İklimi:
Sardalya balığı genellikle ılık ve tropikal iklime kıyısı olan deniz ve okyanuslarda bulunmaktadır. Ülkemize de kıyısı olan Akdeniz’de, sıklıkla Ege denizi’nde, nadiren de olsa Karadeniz’de görülmektedir. Akdeniz kıyılarında yer alan Filistin ve İsrail’de sardalya ekonomik bir öneme sahiptir.
Tür Özellikleri:
Sardalya, dış görünüş olarak incelendiğinde, 15-20 cm civarında boyu olan, gövde kısmı gri pullarla kaplı bir balıktır. Türkiye’de 200’den fazla balık türüne ev sahipliği ve yumurtlama imkanı sağlayan İzmir körfezinde, sardalya balığı da yerini almaktadır. Kasım ve mayıs arasındaki aylar, sardalya için yumurtlama dönemleridir. Çoğu balık gibi, yumurtlama dönemlerinde kıyı kısımlarını tercih eder. Sardalya larvaları yaklaşık 16 °C’de yumurtadan çıkmaktadır.
Faydaları ve/veya Zararları:
Sardalya balığında birçok balıkta olduğu gibi omega yağ asitleri bol miktarda bulunmaktadır. Omega yağ asitlerinin vücutta bilinen en önemli işlevi; beyin gelişimi ve fonksiyonları üzerine olan etkileridir.
- Ratlarda yapılan bir çalışmada; sardalya yağı diyeti uygulanan ratların, diğerlerine göre labirentten daha kolay ve kısa sürede çıktığı yani beyin faaliyetlerini daha etkili kullandıkları gözlemlenmiştir.
Balıkta bulunan besin ögeleri omega-3 yağ asidi ile sınırlı kalmayıp, bunun yanında omega-6 yağ asidi, EPA ve DHA içeği de yüksektir. Sardalya balığı iyi bir protein kaynağı olup, birçok aminoasit içermektedir. Bunlar; histidin, arginin, lisin, tirozin ve metionindir.
Bilgilendirme:
Her balık belirli mevsimlerde ve aylarda diğer zamanlara göre daha lezzetli, iri veya yağlı olur. Sardalya’nın en lezzetli olduğu zamanlar ise temmuz-ekim ayları arasıdır. Ülkemizde severek tüketilen sardalya, avlanma yoluyla yakalanan balıklar listesinde 4. sırada yer almaktadır. Ege bölgesinde avlanan sardalya ise 7068 ton civarındadır.
Genellikle sardalya denildiği zaman tüketim şekli olarak ilk konserve hali akla gelmektedir; bunun yanında tütsülenerek, fırında kağıt kebabı şeklinde, buğlaması ve pilakisi yapılarak da tüketilmektedir. Sardalya tuzlanarak da saklanabilmektedir. Yeni yakalanmış sardalyalarda bakteri oranı daha fazlayken, tuzlanmışta %8 oranında bakteri oranı daha azdır.
- Diyetisyenler, haftada en az iki kez balık tüketilmesini önermektedir.
100 gram Sardalya Balığı’nın besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 0 | 100 | 32 | 20 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 19,4 | 420 | 350 | 0,4 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
w-3 (g) |
| 4,5 | 258 | 2,4 | 1,4 |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Vit. B³ (mg) |
w-6 (g) |
| 119 | 85 | 13,7 | 0,1 |
Akalın, S., Özaydın, O., Uçkun, D., & Toğulga, M. (2006). İzmir Körfezi’nde Sardalya (Sardina pilchardus Walbaum, 1792) Larvalarının Günlük Büyümesi Üzerine Bir Ön Çalışma. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 357-360.
Bandarra, N., I. Batista, M. N., Empis, J., & Chrilstie, W. (1997). Seasonal Changes in Lipid Composition of Sardine (Sardina pilchardus). Journal Of Food Science, 41-42.
Kara, A. (2003). İzmir Körfezi’nde İri Sardalya (Sardinella aurita Valenciennes, 1847) Balığı Avcılığında Kullanılan Multiflament Galsama Ağların Seçiciliği . Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 155-164.
Suzuki, H., Park, S. J., Tamura, M., & Ando, S. (1998). Effect Of The Long-Term Feeding Of Dietary Lipids On The Learning Ability, Fatty Acid Composition Of Brain Stem Phospholipids And Synaptic Membrane Fluidity İn Adult Mice: A Comparison Of Sardine Oil Diet With Palm Oil Diet. Mechanisms of Ageing and Development, 119-128.
Takasuka, A., Oozeki, Y., & Aoki, I. (2007). Optimal Growth Temperature Hypothesis: Why Do Anchovy Flourish And Sardine Collapse Or Vice Versa Under The Same Ocean Regime? Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 768-776.