Enteral ve Parenteral Beslenme Nedir? Kimlere Uygulanır? Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Enteral ve parenteral nütrisyonla beslenen hastalar, genellikle yoğun bakım gerektiren kritik gruplardır. Bu tip hastalar, klinik durumları nütrisyonel destek gerektiren ve vücuda alınan enerjinin günlük alınması gereken enerjiden çok daha az besin tüketiminin görüldüğü hastalardır.

Oral alımla enerjinin %60 oranından az alınması, malnutrisyon riski bulunan hastalara önerilen tıbbi amaçlı beslenme ürünlerine enteral ürün, bu şekilde beslenmeye ise enteral beslenme denir. Enteral ürünler genellikle sıvı halde, toz veya tatlı şeklinde olabilir. Ticari olarak hazırlanır.

Enteral beslenme, yoğun bakımda >3 günden fazla kalacak ve beslenme yetersizliği görülen hastalarda başlanır. Gis* fonksiyonel ise enteral beslenmeye 24 saatten daha kısa bir sürede başlanmalıdır. Gis fonksiyonuna özel enteral ürün seçimi yapılmalıdır.

Kısa süreli (4 haftadan az) beslenmede kullanılan veriliş yolları:

• Oro/nazogastrik tüp
• Oro/nazoduodenal tüp
• Oro/nazojejunal tüp

Uzun süreli (4 haftadan fazla) beslenmede kullanılan veriliş yolları:

• Gastrostomi
• Duodenostomi
• Jejunostomi

Enteral Beslenme İle İlgili Önemli Noktalar:

• Enteral beslenmede; kritik hastalarda en başta ilk 48-72 saat hedef enerji ve protein gereksiniminin %55-60 karşılanması beklenir.
• Enteral nütrisyona başlangıçta izokalorik bir ürün tercih edilir.
• Ürün sulandırma yapmadan 20 ml/saat başlanır.
• Rezidüel volümün 4 saatte bir kontrol edilmesi gerekir.
• Gis problemi varsa başlangıç dozuna geri dönülür, sorun düzelmesi ile miktar tekrar artırılır.

• Laktozsuz bir ürün seçilmeli,
• Posalı ürün tercih edilmemeli,
• Artış yavaş yavaş yapılmalı ve devamlı infüzyon tercih edilmeli,
• Emilim bozukluğu varsa oligomerik ürün tercih edilmelidir.

Polimerik Ürünler: Sindirim ve emilim kapasitesinde problem olmayan kişilerde kullanılır.

Monomerik Ürünler: İçindeki besinler monomer şeklinde olup emilmeden çok az sindirime uğrar.

Renal Yetersizlikte; düşük proteinli yüksek kalorili düşük Na, P içeren ürün tercih edilirken, karaciğer yetersizliğinde; lösin, izölösin, valin gibi esansiyel aminoasit içeren, Na düşük ürünler tercih edilmelidir.

Glukoz İntoleransında; CHO oranı düşük, yağ oranı yüksek ürünler tercih edilmelidir. Yoğun bakım ünitesinde metabolik stres durumunda A, C, E vitaminlerinden (antioksidan vitamin) zengin, protein oranı yüksek ürünler tercih edilmelidir.

Beslenme desteği gerekirken GIS komplike bir durumda ise, damar yoluyla besinin bir kısmının kişiye verilmesidir. Bağırsağın 5-7 gün dinlendirilmesi gereken durumlarda, enteral ürünü tolere edememe, ağır pankreatit, ince barsak rezeksiyonu durumlarında parenteral beslenme uygulanır.

• Periferik Damar Yoluyla Beslenme:

10-14 günden daha kısa süreli beslenme öngörüldüğünde bu beslenme yolu tercih edilir. Daha düşük konsantrasyonlu ürünler tercih edilir. Dekstroz ve lipid konsantrasyonları seçiminde dikkatli olunmalıdır.

• Santral Venöz Kateter ile Beslenme:

Subklavian, juguler ve femoral yoldan yerleştirilen bir kateterle beslenme şekli olup, fazla tercih edilmeyen bir yöntemdir.

• Kateter tıkanıklığı,
• Tromboembolizm,
• Eser element eksikliği,
• Asit-baz dengesizliği,
• Venöz kateter enfeksiyonu,
• Sepsis.

• Kan glikozu <200 mg/dl altında tutulmalı,
• Trigliserit düzeyi 885 mg/dl den yüksek ise lipid azaltılmalı,
• Beslenme desteğinin sıkı takibi yapılmalıdır.