Türk ve Dünya mutfaklarında sosların öneminden daha önceki yazımızda bahsetmiştik.
- Şimdi de gelin hep birlikte Dünya mutfaklarında kullanılan temel soslara ve içeriklerine bakalım…
- Unun kavrulma derecesine bağlı olarak beyaz ya da kahverengi bir görünüm ortaya çıkabilir.
- 50 g tereyağı ya da margarin
- 50 g un (tepeleme bir yemek kaşığı kadar, elenmiş)
- 500 g süt
- 1 küçük boy soğanla hazırlanmış Garnished Onion (defneli karanfilli soğan veya sadece bir defne yaprağı da olabilir)
- Az tuz
- İsteğe bağlı az miktarda beyaz biber veya muskat rendesi kullanılabilir.
Beşamel sos ve beşamel sos türevleri, genellikle çeşitli gratenlerin hazırlanmasında kullanılır.
- Sos Oror (Sauce Aurore): Beşamel sos hazırlanırken, un kavrulduktan sonra sosun miktarına göre 1–2 çorba kaşığı domates salçası eklenir. Diğer işlemler aynı biçimde yapılır.
Kullanıldığı Yerler: Yumurta çeşitleri ve tavuk, hindi gibi yemeklerle kullanılabilir. - Sos Şantili (Sos Chantilly): Koyu kıvamlı hazırlanmış bir ölçek beşamel sosa, 2 ölçek çırpılarak köpürtülmüş krema eklenip karıştırılarak hazırlanır.
Kullanıldığı Yerler: Beyaz etlerle kullanılır. - Sos Nantu (Sos Nantua): Bir su bardağı beşamel sosa, 6-7 damla konyak veya brendi, ½ su bardağı krema eklenip karıştırılır. Karışıma ½ su bardağı ezilmiş kerevit, ince doğranmış karides veya yengeç eti eklenerek hazırlanır.
Kullanıldığı Yerler: Yumurtalar, balıklar ve kabuklu deniz ürünlerinde kullanılır. - 4.Sos Morney (Sos Morney): Beşamel sosun içerisine, 60-70 gram kadar rendelenmiş eski kaşar ya da permasan peyniri, az miktarda acı toz biber eklenip karıştırılarak hazırlanır.
Kullanıldığı Yerler: Beyaz etler ve sebzelerde kullanılır.
- Margarin 30 g
- 40 g soğan (küp küp doğranmış)
- 40 g havuç (küp küp doğranmış)
- 25 g kereviz (küp küp doğranmış)
- 1 adet defne yaprağı
- 1 dal taze veya 1 çay kaşığı kuru kekik
- ½ diş dövülmüş sarımsak
- 1 silme yemek kaşığı un
- 300 g concasse* hazırlanmış veya püre halinde domates
- 30 g domates salçası
- 400 ml (2 su bardağı )et suyu
- 1 çay kaşığı şeker
- Tuz
- Taze çekilmiş karabiber
- Domates olmadığı zaman ¼ ölçüsünde salça kullanılabilir.
- Portuguaz Sosu (Sauce Portugoise)
Kullanıldığı Yerler: Balıklar, kümes hayvanları, yumurtalar ve çeşitli etlerde kullanılır. - Provençal Sos (Sos Provencale)
Kullanıldığı Yerler: Balıklar, yumurtalar ve küçük et parçaları ve süt dana için kullanılır - Düksel Sosu (Sauce Duxelles)
Kullanıldığı Yerler: Balıklar, tavuk, yumurtalar ve diğer etlerde kullanılır.
Oda sıcaklığındaki yarı katı halde bulunan tereyağı, sade haliyle de lezzetli olmasına rağmen, içerisine farklı lezzetler katan ot, baharat ve diğer malzemeler karıştırılarak oluşan bu karışımlar da sos yerine kullanılır. Izgaradan yeni alınmış sıcak bir dilim et parçasının üzerine koyulduğunda, etin sıcaklığında yağ erirken içindeki ot ve baharatların tadı, ete ve yemeğe hem yumuşaklık hem lezzet katar.
Tereyağının kaliteli ve taze olması önemlidir. Oda sıcaklığına getirilen tereyağı, çırpma teli ile 20 dk çırpılarak kabartılır, içerisine malzemeler eklendikten sonra tekrar çırpılır. Yağlı kağıtla sarılıp 4-5 cm’lik rulo yapılır. Dondurulur ve gerektikçe dilimler halinde kesilerek kullanılır.
- Sade Limonlu Bör Kompoze (Beurre Composè): 250 g için malzemeler: 225 g tereyağı, 1 çay bardağı (100 ml) limon suyu, ½ çay kaşığı tuz, ½ çay kaşığı beyaz biber, 1 tabaka yağlı kağıt vb.
Kullanıldığı Yerler: Izgara etler, sebzeler, balıklar, yumurtalar kanepeler
- Ançuezli Bör Dançoaz (Beurre d’anchois): Hazırlanan 250 g’lık Bör Komponze’ye, 150 gr ançuez filetosu ince kıyılarak eklenir. Yukarıdaki gibi hazırlanarak saklanır.
Kullanıldığı Yerler: Izgara balıklarda kullanılır.
- Mayonez ve Karabiberli Bör Metrdötel (Beurre Maitre D’hotel): Hazırlanan 250 g’lık Bör Kompoze’ye, 75 gr çok ince kıyılmış maydanoz ve ½ çay kaşığı beyaz biber eklenerek hazırlanır. En çok bu şekli kullanılır ve bu isimle bilinir.
Kullanıldığı Yerler: Izgara etler, haşlama sebzeler, balıklar, yumurtalar vb. kullanılır.
- Dereotlu Bör Danets (Beurre d’anetis): Hazırlanan 250 g’lık Bör Kompoze’ye, 50 g çok ince kıyılmış dereotu eklenerek hazırlanır.
Kullanıldığı Yerler: Soğuk ordövr tabağında, peynirlerin yanında dilim dilim, kanepelerde vb. yerlerde kullanılır.
- Sarımsaklı Bör Dayal (Beurre d’ail): Hazırlanan 250 g’lık Bör Kompoze’ye, 100 gr çok ince kıyılarak macun haline getirilmiş sarımsak eklenerek hazırlanır.
Kullanıldığı Yerler: Izgara etler, balıklar ve kanepelerde kullanılır.