Demans Nedir? Belirtileri Nelerdir? Beslenme Tedavisi Nasıl Olmalıdır?

Herhangi bir hastalığa özgü olmayan demans; bellek, düşünme, dil, yargı ve davranış gibi bilişsel alanlarda, beyin fonksiyonlarının kaybı ile karakterizedir. Alzheimer, çoğunlukla 60 yaş ve üzeri kişilerde demansın başlıca nedenidir. En sık görülen ikinci neden ise; inme, felç sonrası görülen vasküler* demanstır.

• Demans, çoğu zaman geri döndürülemez olsa da, bazı formların seyri; eğer yeterince erken teşhis edildiyse, durdurulabilir veya tersine çevrilebilir. Vitamin eksikliği, beyin tümörleri, kronik alkol kullanımı ve ilaç kullanımından kaynaklanan demanslar, bu duruma örnek verilebilir.

Beyin Sağlığı ve Beslenme

Hücre zarının yapısında, moleküler sinyallerin iletiminde ve enerji depolamada görev alan lipitler; beyin sağlığında çok önemli bir yere sahiptir. Doymuş, trans, tekli doymamış ve çoklu doymamış yağ asitleri diye ayrılan diyet yağları; çoğunlukla insan vücudunda sentezlenirken, iki önemli yağ asidi vücutta sentezlenemez. Bu iki önemli yağ asidinden a-linoleik asit bitkisel yağlarda bulunurken, a-linolenik asit ise keten tohumu, kabuklu yemişler, yağlı tohumlar ve deniz ürünlerinde bulunur. İnsan vücudunda sentezlenemeyen, fizyolojik fonksiyonlar için gerekli olan bu iki yağ asidi de, mutlaka besinler yoluyla diyete eklenmelidir.

Kolesterol de beyin sağlığı açısından dikkate alınması gereken bir bileşendir. Yapılan çalışmalarda; yüksek yağlı ve kolesterollü bir diyetin, bilişsel performansta düşüşe ve beyin membranının akışkanlığında azalmaya sebep olduğu görülmüştür. Buna karşılık bitkisel yağları içeren diyetin; bellek performansını arttırdığı belirtilmiştir.

Diyetteki yağlar; antioksidan etkileri ile de bilinen A, D, E ve K vitaminlerinin ve karotenoidlerin yeterli emilimi için gereklidir. Antioksidan vitaminler; diğer organlara göre beyin sağlığını daha fazla etkilemektedir. Özellikle E vitaminin, beyin gelişiminde rol aldığı kanıtlanmıştır.

Demansın Önlenmesi

Oldukça yıkıcı bir durum olan demans, görülme sıklığı gittikçe artan ve belirtiler görülmeye başlandığında mutlaka önlem alınması gereken bir hastalıktır.

• 65 yaş ve üstü, 815 kişilik bir grubun incelendiği bir çalışmada; doymuş ve trans yağ alımı ile demans riski arasında pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Birçok çalışma; artan doymuş yağ alımının, demans riskinde artışa sebep olduğunu desteklemektedir.
• Yapılan çalışmalarda; özellikle balıkta bolca bulunan omega-3 yağ asitlerinden biri olan DHA*’nın, beyin fonksiyonlarını korumada son derece önemli olduğu kanıtlanmıştır.

Beyin sağlığı denilince, B grubu vitaminlerinden bahsetmemek olmaz. Özellikle B9 (folat) ve B12 vitaminleri, nörobilişsel gelişimi sağlama ve nörodejenerasyonu* engelleme özellikleriyle dikkat çeker. B9 ve B12 vitaminlerinin yetersiz alımının, demans gibi bilişsel hastalıkların gelişimini hızlandırdığını bildiren bilimsel çalışmalar mevcuttur.

Özetlemek gerekirse;

• Yapılan araştırmaların sonuçları da değerlendirildiğinde; beyin gelişimi ve bilişsel fonksiyonların beslenme ile doğrudan ilişkili olduğu görülmüştür.
• Beyin sağlığı için diyette mutlaka; balık, antioksidan vitaminler ve esansiyel yağ asitleri yer almalıdır.