Çocukluk Çağında Konstipasyon (Kabızlık) Neden Oluşur? Nasıl Tedavi Edilir?

Çocukluk çağında sıkça görülen bir rahatsızlık olan konstipasyon; dışkılamanın azalması veya sert dışkılama halidir. Dışkının sıklığı, kıvamındaki değişim, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması, çocuğun ve ailesinin rahatını bozarak, yaşam kalitesinde önemli bir sorun oluşturur.

Konstipasyonun birden fazla nedeni bulunmaktadır. Bunlar; genetik nedenler, yanlış beslenme alışkanlıkları, bağırsak fonksiyon bozuklukları, beslenme alışkanlıkları, hijyenik koşullar, tuvalet (oturma) eğitimi gibi nedenler olabilir.

Karında görülen ağrı, dışkılama sırasındaki ağrı, kanlı dışkılama gibi belirtilerle kendini gösteren konstipasyon, okul çağındaki çocuklarda tuvalet kullanımının reddedilmesi sonucunda da oluşabilir. Dışkılama reddedildikçe dışkı sertleşip daha zor atılacağından ağrıya neden olacaktır.

Fiziksel aktivite yetersizliği, sosyoekonomik durumun düşük olması, düşük eğitim seviyesi, cinsel istismara maruz kalınması, depresyon belirtilerinin artışı ve ilaçlar, konstipasyon için risk faktörleridir. Yanlış uygulanan diyetler, anoreksiya nevroza, diyette yetersiz posa ve sıvı alımı da beslenmeyle alakalı risk faktörleri arasındadır.

Bazı psikososyal problemler, aşırı kilo artışı, obezite ve çocukların inek sütüne karşı alerjisi de risk faktörleri arasındadır.

Konstipasyonda, kişiye yüksek dışkı hacmini arttırmak amacıyla posalı bir beslenme tedavisi uygulanır. Tahıl ürünlerinin, kepekli ekmeğin ve kurubaklagillerin sık tüketimi önerilir. Günlük posa alımının 25-30 gram olması beklenir ancak bu orana yavaş yavaş ulaşmak daha doğru olacaktır. Posanın birden arttırılması halinde; karında ağrı, şişlik, kramplar hatta ishal dahi olabileceğinden, posanın yavaş yavaş artırılması sağlık açısından daha uygundur. Hastanın günlük diyetinden alacağı posa, aynı zamanda günlük vitamin ve mineral ihtiyacının da önemli oranda karşılanmasını sağlar.

Posa tüketimi sağlanırken tek tip değil, farklı farklı besinlerden faydalanmak gerekir. Tahıllar, meyve ve sebzeler, yağlı tohumlar ve kurubaklagillerden gelecek posalar birbirinden farklıdır.

Meyve ve sebzelerin hücre duvarlarında bulunan selüloz, su tutma kapasitesi sebebiyle bağırsakların daha sağlıklı çalışmasını sağlar. Hemiselülozlar ise tahıllardaki kepekte yaygın şekilde bulunur. Bir diğer posa çeşidi olan pektin de, yine meyveler ve sebzelerde bulunurken tahıllarda daha düşük orandadır. Özellikle elma, pektin açısından oldukça zengindir.

Konstipasyon durumunda hastanın, günlük 1,5-2 litre sıvı alması önerilmektedir. Yeterli düzeyde sıvı alınmaması sonucu, bağırsak hareketlerinde yavaşlama olacağından gerekli tedavi sağlanamamış olur.

• Yapılan çalışmalarda; konstipasyonun erkeklere göre kadınlarda, erişkin ve gençlere göre yaşlılarda, beyazlara göre ise zencilerde daha yüksek oranda görüldüğü gözlemlenmiştir.
• Bir çalışmada; tek yumurta ikizlerinin, çift yumurta ikizlerine göre daha yüksek konstipasyon riskine sahip olduğu görülmüştür.
• Çocuklarda konstipasyonun değerlendirildiği bir çalışmada; protein ve yağ alımının kabızlığı etkilemediği, karbonhidrat alımının fazla oluşunun kabızlık riskini arttırdığı, posa ve su alımının fazla olmasının ise kabızlığı kontrol altına aldığı görülmüştür.
• Bir çalışmada; düzensiz öğün alışkanlığı olan kişilerin, öğünleri dengeli ve düzenli hale geldiğinde kabızlık durumlarının azaldığı gözlemlenmiştir.

Kabızlığın tedavisinde probiyotiklerin yeri çok büyüktür. Kronik kabızlığı olan çocukların normal bağırsak florasının bozulduğu, bağırsaklarında; Clostiridia, Enterobacteriacea ve Bifidobacterium türlerinin arttığı gözlemlenmiştir.

Lactobacillus ailesine ait olan Lactobacillus reuteri; günümüzde özellikle çocuklarda, GİS* bozukluklarının tedavisinde en çok araştırılan probiyotik türlerinden biridir. İnsan bağırsak florasında normal olarak bulunan L. reuteri’nin; infantil* kabızlık, ülseratif kolit gibi GİS hastalıklarının tedavisinde etkin olup, immün yanıtı kuvvetlendirdiğini destekleyen çalışmalar bulunmaktadır.