Gebelik, kadının normal metabolik düzeninin ve hormon dengesinin değişmesi ile birlikte fetal (fetüse ait) büyüme ve gelişmeyi kapsayan fizyolojik bir durumdur. Annenin bu süreçte geçirdiği değişimler hem kendi hem de bebeğin gelişimini birebir etkilemektedir. Bu sebepledir ki annenin sağlığına normal süreçten çok daha fazla dikkat etmesi gerekmektedir.
Diyabet: metabolik, kronik seyirli; genetik olarak insülinin yetersiz salınımı veya yeterli kullanılamaması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalık kişinin yaşam kalitesinin düşmesine sebep olur. Gebelikte görülen diyabet ise iki farklı şekilde ortaya çıkar. Bunlardan gebelik öncesinde görülen diyabete Pregestasyonel Diabetus Mellitus denilmektedir. İlk kez gebelik sırasında ortaya çıkan glikoz intoleransı ise Gestasyonel Diabetus Mellitus (GDM) olarak adlandırılır.
Gebeliğin 24-28. haftaları arasında anneye 50 gr glikoz içeren bir sıvı verilerek bir saat bekletilir. Bir saatin sonunda kandaki glikoz seviyesi ölçülerek tanı konulur. Ölçülen değer 185mg/dl’nin üzerinde bulunması GDM tanısı koymak için yeterli görülür. Sonuç 140 mg/dl üzerinde çıktığı takdirde başka testlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bundan sonraki işlemler 8-14 saatlik bir açlık sonrası 100 gr glikozlu 400 ml su içirilerek uygulanır. Test öncesi anne için herhangi bir diyet kısıtlamasına gerek duyulmamaktadır. 3 saatlik dönemde saat başı annenin kanı alınır ve kan glikoz seviyesi ölçülür.
Ölçümler sonucunda iki ya da daha fazla sonucun yüksek çıkması halinde test pozitif kabul edilir. Anneye GDM tanısı konulur. Sadece bir sonucun yüksek çıkması durumunda ölçümlerin yinelenmesi gerekmektedir.
Gestasyonel diyabette önemli olan uygun beslenme tedavisidir. Bununla birlikte anneye bol egzersiz yapması gerektiğinin bilgisi verilmelidir. Diyabetle ilgili gerekli bilgilerin verilmesi ve gerekli görülürse insülin tedavisinin başlanması önemlidir.
Gebelik boyunca sağlıklı ve dengeli beslenmenin iki önemli amacı vardır. Birincisi annenin sağlığını korumak, ikinci ve en önemlisi bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesini tamamlamaktır. GDM annelerin kan glikozu, enerji alımı ve ağırlık kazanımı sıkı takibe alınmalıdır. Yetersiz enerji alımının fetal gelişimi olumsuz etkileyeceği unutulmamalıdır.
Gebe bir kadının hamilelik boyunca günlük ek enerji alımı ortalama 300 kkal (kilokalori)’dir. Buna karşılık ilk trimesterda (ilk 3 ay) 150 kkal/gün ek enerji alımı yeterli görülmektedir. Aynı şekilde ek protein ihtiyacı ise günlük 1,5 gr olarak yeterli olacaktır. GDM’lu annelerin doymuş yağ ve kolesterol alımları sınırlandırılmalıdır. Çocukluk ve adölesan dönemde görülen obezite, gestasyonel diyabetli annelerin çocuklarında yaygın olarak görülen bir durumdur. Bu sebeple annelerin gebelik boyunca düzenli ve dengeli beslenmeleri, bol bol egzersiz yapmaları son derece önem taşımaktadır. Çünkü her annenin en büyük dileği sağlıklı bir çocuk dünyaya getirmektir.
Şen, E., Dönmez, S., Dağ, H., & Sevil, Ü. (2008). Gestasyonel Diyabet ve Hemşirelik Bakım Yönetimi.
Wu, L., Cui, L., Tam1, W. H., Ma, R. C., & Wang, C. C. (2016). Genetic variants associated with gestational diabetes mellitus:a meta-analysis and subgroup. SCIENTIFIC REPORTS.