B5 Vitamini (Pantotenik Asit) Nedir? Görevleri Nelerdir? Hangi Gıdalarda Bulunur?

B Grubu Vitaminleri Nedir?

B vitaminleri; hayvanların ve diğer canlı varlıkların büyüme gibi temel yaşam fonksiyonlarını yerine getirebilmesi ve hayatta kalabilmesi için gerekli olan, suda çözünebilen, organik mikro besinlerdir. Vücut için çok az miktarlarda gereksinim duyulan B vitaminleri, enzimatik reaksiyonlarda üretim ya da tüketime gerek duymadan koenzim olarak işlev görmektedir.

Pantotenik Asit (B₅ Vitamini) Nedir?

Pantotenik asit, adını Yunancada ‘’her yerden’’ anlamına gelen ‘’pantothen’’ kelimesinden almaktadır. 1931 yılında Roger J. Williams isimli bilim adamının B vitamini kompleksi üzerine yaptığı çalışmalar sonucu, ‘’B₅ vitamini’’ olarak keşfedilmiştir. Ayrıca Snell isimli bir başka bilim adamı yaptığı deneylerde, B₅ vitamininin büyüme fonksiyonları üzerinde etkili olduğunu da ortaya koymuştur.

• Yapılan pek çok çalışma; pantotenik asitin karaciğer yetmezliği ve radyasyon hasarı sonucu ortaya çıkan birçok hastalığın şiddetini azalttığını ortaya koymaktadır.
• Kalp parametreleri, kan basıncı, vücut ağırlığı ve glikoz düzeyi gibi klinik özelliklerin pantotenik asit ile değiştirilip değiştirilemeyeceğini araştıran bir çalışma; hem sağlıklı hem de diyabetli bireylerde, uzun süreli, yüksek dozda pantotenik asit takviyesinin, koroner damar fonksiyonlarını ve vücut antioksidan durumunu değiştirebileceğini gözlemlemiştir.

B₅ Vitamininin Görevleri Nelerdir?

Vitamin B₅’in insan vücudunda birçok görevi bulunmaktadır. Yağ asitlerinin oksidasyonu ile ilgili enzimatik tepkimelerde taşıyıcı proteinler ve ko-enzim A (CoA) ile birlikte çalışmaktadır. Karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında yer almaktadır. Ayrıca kolesterol, bazı hormonlar, fosfolipitler ve safra asitleri gibi pek çok maddenin sentezinde rol oynamaktadır.

B₅ Vitamininin Besin Kaynakları Nelerdir?

Yaşamsal fonksiyonlar açısından önem taşıyan pantotenik asit, tükettiğimiz gıdaların çoğunda bulunmaktadır. Özellikle de tahıl tüketiminin yeterli ve dengeli miktarlarda olması, vitamin B₅ günlük gereksinimini karşılamaktadır.

B₅ Vitamini İçin Önerilen Günlük Alım Düzeyleri

Bebekler için 1.7-1.8 mg, çocuklar için 2-3 mg, adölesanlar için 4-5 mg, kadın ve erkekler için 5 mg, hamile kadınlar için 6 mg, emziren kadınlar için ise 7 mg şeklindedir.

Vitamin B₅ Kayıpları Nasıl Olmaktadır?

Rafine gıdalara uygulanan işlemler, pantotenik asidin yaklaşık yarısının kaybolmasına neden olmaktadır. Ayrıca yemek pişirirken gıdaların yüksek ısıda uzun süre tutulması, B₅ vitamininin parçalanmasına; pişirme sularının atılması ise, suda erir formlu olduğu için kullanılamamasına neden olmaktadır.

B₅ Vitamin Eksikliği Nedir? Nasıl Ortaya Çıkar?

İnsanlarda doğal olarak ortaya çıkan vitamin B₅ eksikliği, çok nadir görülmekte ve sadece ciddi yetersiz beslenme sonucu ortaya çıkmaktadır. Vitaminin eksikliğinde gözlemlenen belirtiler, diğer B vitamini eksikliklerine benzemektedir. Yaygın olarak görülen ve spesifik olmayan semptomlar ise; yorgunluk, sinirlilik, halsizlik, mide bulantısı ve karın kramplarıdır.

Pantotenik Asidin Tavuklar Üzerindeki Rolü Nedir?

Kanatlı hayvan diyetleri ile ilgili yapılan çalışmalar, pantotenik asit takviyesinin, tavukların sağlığını ve performansını arttırdığını ortaya koymaktadır. Vitamin B₅ eksikliğinde, tavukların vücut ve tüy büyümesi olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca bu eksikliğe bağlı olarak tavuklarda göz kapakları birbirine yapışmakta, dermatit gelişmekte ve ağız çevresinde kabuk şeklinde yaralanmalar görülmektedir. Pantotenik asidin ciddi eksikliği ölüme bile yol açabilmektedir.