Besinin Adı
Türkçe: Susam
İngilizce: Sesame
Latince: Sesamum indicum L.
Vatanı ve İklimi:
Susam (Sesamum indicum L.), dünyanın birçok farklı bölgesinde çeşitli isimlerle anılmaktadır. Benniseed (Afrika), benne (Güney Amerika), gingelly (Hindistan), gengelin (Brezilya), sim-sim, semsem (İbranice) ve tila (Sanskritçe) gibi farklı isimlerle bilinen susam, dünyanın bilinen en eski yağlı tohumudur.
Susamın en vahşi türleri Afrika’da bulunduğu için kökeninin orası olduğu düşünülse de, Hindistan ve Ortadoğu da bazı vahşi susam türlerinin çok eski zamanlardan beridir bulunduğu yerlerdir. Susam, ilk olarak Harrapan ve Anadolu dönemlerinde, Hint Yarımadası’nda yetiştirilip evcilleştirilmeye başlanmıştır. Bu sav, Hint Yarımadası’ndaki Harappa Vadisi’nde M.Ö 5500 yıllarına kadar uzanan, arkeolojik kalıntıların ortaya çıkarılmasıyla kanıtlanmıştır. Ayrıca, bazı arkeolojik kazılarda ortaya çıkan Asur tabletlerinde, Tanrıların ekmekle birlikte susam şarabı içtiklerini tasvir eden tabletler ortaya çıkmıştır.
Bitkisel Özellikleri:
Susam; 16 cins ve 60 tür içeren Pedaliaceae ailesinin bir üyesidir. Susam türlerinin sayısı tam olarak belli değilse de, yaklaşık 40 tür tanımlanmıştır. Birçoğu Afrika’da ve Hindistan’ın Ceylon bölgesinde bulunmaktadır. Tohum kabuğunun farklı renkleri temel alınarak, susam tohumu; beyaz susam, siyah susam ve sarı susam olarak üçe ayrılır. Bunların arasında, beyaz susam ve siyah susam tohumları en yaygın olanıdır. Susam tohumlarının, önemli bir yağ kaynağı (%44-58) olmasının yanı sıra, protein (%18-25) ve karbonhidrat (%13,5) gibi makro besin öğelerini de içerir.
Faydaları ve/veya Zararları:
Siyah susamın kardiyovasküler fonksiyonların korunmasında önemli rol oynadığı, ateroskleroz oluşumunu ve gelişimini önleyebileceği gösterilmiştir. (Total kolesterolü ve düşük yoğunluklu lipoproteini (LDL) azaltır.)
Geleneksel olarak doğrudan tüketilen susam, içerdiği sesamin ve sesamolin gibi antioksidanlar sayesinde; antiseptik*, bakterisit*, virüsit*, dezenfektan, güve itici ve anti-tüberküloz ajanlar olarak kullanılır. Birincil yenilebilir yağlar arasında susam yağı en yüksek antioksidan içeriğe sahiptir. Oleik asit (%43), linoleik asit (%35), palmitik asit (%11) ve stearik asit gibi asitleri içerir (%7).
Susam, içerdiği tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri ile kardiyovasküler rahatsızlıkları olan bireylerde bozulmuş lipid seviyelerini düzeltmede faydalı olabileceği bilinmektedir.
- Antioksidan*, anti-inflamatuar*, anti-tümör, antikarsinojenik* ve yaşlanma karşıtı özellik sergileyen susamın, nörodejenerasyona* karşı koruma sağladığı gösterilmiştir. Çalışmalar, ayrıca siyah susamın antioksidatif stresi önemli ölçüde azaltmasının böbreklerde koruyucu etki sergilediğini ve osteoporozu önlediğini bildirmiştir.
- Susamın; sesamol, sesamolin sesamin, sesaminol triglukozit ve sesaminol diglukozit gibi birçok farklı antioksidan bileşikleri içerdiği için doğurganlığı teşvik ettiğine dair çalışmalar da vardır.
- Ratlar üzerinde yapılan bir çalışmada; susam yağı kullanımının romatoid artrit* rahatsızlığında ortaya çıkan klinik belirtilerin ve artritin yol açtığı karaciğer hasarının hafifletilmesinde ve tedavisinin klinik kullanımında ümit verici etkileri olduğu bildirilmiştir.
Susam, lif açısından zengin bir besin olduğundan, hem iştah kontrolünde hem de kolesterol emilimini azaltmak için günlük lif alımını yükseltmek amacıyla uygun miktarlarda tüketilebilir.
Bilgilendirme:
Susam proteini, bazı bitkisel proteinlerde (soya gibi) sınırlı olarak bulunan esansiyel amino asitleri (metionin, sistein ve triptofan gibi) yeterli miktarda içerir. Bu nedenle susam protein izolatı, belirli gıdaların protein kalitesini arttırmak için kullanılabilmektedir. Buna ek olarak, susam yağı, farklı lezzetinden dolayı gıda endüstrisinde önemlidir.
100 gramSusam’ın besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 10,2 | 45 | 10 | 7 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 20,9 | 458 | 60 | 0 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
| 50,4 | 607 | 10 | 9,4 |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
| 571,9 | 783 | 347 | 11,2 |
Anti inflamatuar: Vücuttaki iltihabi oluşumları engelleyen etki anlamına gelir.
Nörodejenerasyon: Beyin nöronlarında meydana gelen bozulmalara verilen isimdir.
Romatoid artrit; özellikle el ve ayakların küçük eklemlerini tutan iltihaplı bir eklem romatizmasıdır.
Fasuan, T. O., Gbadamosi, S. O., & Omobuwajo , T. O. (2018). Characterization of protein isolate from Sesamum indicum seed: In vitro protein digestibility, amino acid profile, and some functional properties. Food Science Nutrition, 1715-1723.
Hassan, M. A. (2012). Studies on Egyptian Sesame Seeds (Sesamum indicum L.) and Its Products 1- Physicochemical Analysis and Phenolic Acids of Roasted Egyptian Sesame seeds (Sesamum indicum L.). World Journal of Dairy & Food Sciences , 195-201.
Kafiriti, E., & Mponda , O. (tarih yok). GROWTH AND PRODUCTION OF SESAME. Naliendele Agricultural Research Institute, Ministry of Agriculture Food Security and Co-operatives.
Morouj Ismail, H. H., El-Orfali, Y., Ismail, H., & Khawaja, G. (2018). Anti-Inflammatory, Antioxidative, and Hepatoprotective Effects of Trans Δ9-Tetrahydrocannabinol/Sesame Oil on Adjuvant-Induced Arthritis in Rats. lübnan: Department of Biological Sciences, Faculty of Science, Beirut Arab University.
Wang, D., Zhang, L., Huang, X., Wang, X., Yang, R., & Zhang, Q. (2018). Identification of Nutritional Components in Black Sesame Determined by Widely Targeted Metabolomics and Traditional Chinese Medicines. Molecules.
Wei, W., Qi, X., Wang, L., Zhang, Y., Hua, W., Li, D., . . . Zhang, X. (2011). Characterization of the sesame (Sesamum indicum) global transcriptome using Illumina paired-end and development of EST-SSR markers. BMC Genomics, 1-13.