Romatoid Artrit Nedir? Beslenme Tedavisi Nasıldır?

Romatoid artritin tedavisinde, ilaçların yanı sıra beslenme değişikliği konusu yıllardır gündemde olan ve tartışmalı bir konudur. Akdeniz tipi beslenme, vejetaryen diyet, omega-3 yağ asitlerinden hep bahsedilmiştir. Akdeniz diyeti büyük ölçüde, sınırlı et tüketimi olan bitki kaynaklarından elde edilen gıdaların tüketimine dayanmaktadır. Akdeniz diyeti, omega-3 çoklu doymamış yağ asitleri ve vitaminlerden zengindir. Dolayısıyla antiinflamatuar ve hastalıktan koruyucu özellikleri vardır. Aynı zamanda, akdeniz diyetinde bol miktarda yer alan zeytinyağının, oleik asit ve olekanthal gibi bileşenleri doğal antiinflamatuar özelliklere sahiptir.

• Romatoid artritli 51 hastada yapılan randomize bir çalışmada; Akdeniz diyetinin hastalık semptomlarını azalttığı, hastaya canlılık kazandırdığı görülmüştür. Bu çalışmanın sonucu, akdeniz diyetinin antioksidanlardan zengin besinler içermesine dayandırılmıştır.

Balıkların ve diğer uzun zincirli ω-3 çoklu doymamış yağ asitlerinin (ω-3 PUFA), uzun süreli alımının romatoid artrit gelişimi için koruyucu olduğu bildirilmiştir. Bazı çalışmalarda da; semptomları, hassas eklem sayısını, sabah tutukluğunun süresini ve NSAID’lerin (non-streoit antiinflamatuvar ilaç) yan etkilerini iyileştirmek için değerli bir tedavi seçeneği olarak, ω-3 PUFA desteğinin rolünü desteklemektedir. Ancak, hangi omega-3 yağ asidinin kullanıldığı, hangi dozda verildiği tespit edilmelidir. Çünkü, omega-3 yağ asitlerinin uzun süre ve yüksek dozda kullanımda kanamayı artırıcı yan etkileri vardır.

• Yakın zamandaki 20 randomize kontrol çalışmasının (n = 717) meta-analizinde, ω-3 çoklu doymamış yağ asitleri, lökotrien B4 seviyesini azaltmıştır.

Romatoid artrit (RA) hastalarında, sağlıklı bireylere göre metabolik sendrom riski daha yüksek olup, aynı zamanda ‘romatoid kaşeksi’ de görülebilmektedir. Yani, vücut ağırlığı azalmasının yanında, kas kaybı (sarkopeni) ve adipoz dokuda da kayıpların artması muhtemeldir. Ayrıca, bireylerin hastalık sebebiyle eklem hareketlerinde kısıtlamalar olması, diyet alımını etkileyebilmektedir. Tüm bunlar göz önünde buludurulduğunda, romatoid artitli bireylerin beslenme desteğine gereksinim duyduğu görülmektedir.

• Romatoid artrit hastası bireylerin beslenmesinin düzenlenmesi, hastalığı iyileştirici etki yapmasa da, semptomların azaltılmasına yardımcı olacağını bildiren bilimsel çalışmalar mevcuttur.

Bazı çalışmalarda; romatoid artritte vegan diyetinin faydaları gösterilmiştir. Vegan diyetinin faydaları; antioksidan bileşenler, laktobasil ve diyet liflerinin bağırsak florasında yaptığı değişiklik ile açıklanabilir.

• Yapılan bir çalışmada; orta şiddetli romatoid artritli 24 hastaya, 4 hafta boyunca çok düşük yağlı (yaklaşık %10) vegan diyeti uygulanmış ve semptomlarda anlamlı azalma olduğu bildirilmiştir.

Mevcut kanıtlar yetersiz olsa da, glutensiz diyetler RA hastalarında yararlı olarak görülmektedir.

• 1 yıl boyunca uygulanan glutensiz vegan diyetinin; RA’lı hastalarda β-laktoglobulin ve gliadin ve hastalık aktivitesine karşı antikor düzeylerini önemli ölçüde azalttığı bildirilmiştir.

• RA’lı 66 hastada yapılan randomize bir çalışmada; glutensiz vegan bir diyette potansiyel olarak ateroprotektif ve anti-inflamatuvar değişiklikler olduğu gözlenmiştir.

Güncel kanıtlar, romatoid artritte yardımcı tedavi olarak probiyotiklerin rolünü desteklemektedir.

• Yapılan bir klinik çalışmada; romatoid artritli 60 kadın iki gruba ayrılmış ve 8 hafta boyunca bir gruba Lactobacillus casei 01, diğer gruba plasebo verilmiştir. Çalışma sonucunda, Lactobacillus casei’nin romatoid artritte semptomları hafifletmeye ve inflamatuar sitokinleri iyileştirmeye yardımcı olduğu; probiyotik takviyesinin ise, serum yüksek duyarlıklı C-reaktif protein düzeylerini ve şişmiş eklem sayılarını azalttığı gözlenmiştir.

• Romatoid artrit ve beslenme alışkanlıklarının araştırıldığı bir çalışmada; sağlıklı beslenme alışkanlığına sahip (meyve, sebze, tam tahıl, omega-3 yağ asitleri tüketen) kişilerde hastalık oluşma ihtimali, sağlıksız beslenen (şeker, şekerli içecekler, işlenmiş et ürünleri, trans yağlar, sodyum içeriği yüksek besinler tüketen) kişilere göre daha düşük bulunmuştur.

Şekil: Romatoid artritte; diyet, bağırsak disbiyozu ve immün yanıtlar ilişkisi