Osteoporoz ve Beslenme Arasındaki İlişki

Osteoporoz (Kemik Erimesi) Nedir?
Osteoporoz en yaygın metabolik kemik hastalığıdır. Son yıllarda önemli bir halk sağlığı problemi haline gelmiştir. Osteoporozda kemik kırılganlığı artış göstermektedir. Genellikle 45 yaşın üzerinde kendini göstermeye başlar ve yaş arttıkça osteoporoz prevelansı (görülme sıklığı) da artar.

Osteoporoz ve Beslenme Arasındaki İlişki


Osteoporoz tedavi edilebilir bir hastalık olduğu için halk sağlığı sorunu olarak kabul edilir.

Toplumda erkeklere oranla kadınlarda daha çok görülür. Bununla birlikte osteoporoz yaş, ırk, genetik yapı, hormon düzeyleri ve cinsiyet gibi risk faktörlerine bağlı komplike bir hastalıktır. Kalsiyum alımı ve fiziksel egzersiz arttırılarak, sigara ve alkol tüketimi azaltılarak Osteoporoz önlenebilir ve gecikmesi sağlanabilir.

Osteoporoz belirtilerinin erken yaşlarda özellikle ergenlik döneminde beslenme ile ilişkili olduğu araştırmalarda mevcuttur. Ergenlik dönemindeki yanlış beslenme alışkanlıkları ileri yaşlarda osteoporoz riskini arttırır. Bu dönemde alınan vitamin ve minerallerin dengesi hem ileriki yaşta hem de büyüme ve gelişme için önemlidir. Özellikle D vitamini ve demir seviyelerinin düşüklüğü ergenlik döneminde sık görülen eksikliklerdir. Bu nedenle gün içerisinde güneş ışınlarından yararlanmak ve demir içeriği yüksek olan et ve ürünlerine beslenmemizde yer vermek önem teşkil etmektedir.

Gebe olan kadınlarda ise D vitamini ve kalsiyum eksikliği ileriki yaşlarda bel ağrısını takiben osteoporoz riskini arttırır. Osteoporoz, postmenopozal (menopoz sonrası) kadınlarda görülme sıklığı giderek artan bir hastalıktır. Bu yaşlarda D vitamini ve kalsiyum seviyelerini dengede tutmak önemlidir. Eksikliğinde takviye yapılmalıdır ve serum düzeyleri takip edilmelidir.

İleri yaşta görülen kemik erimesinin bir diğer nedeni beden kitle indeksinin normal aralığın altında olmasıdır ve bu etken kalça kırığına neden olmaktadır. Özellikle D vitamini eksikliği ileri yaşlarda şizofreni belirtilerini ortaya çıkarır ve yapılan çalışmalar yaşlılarda bu durumun arttığını ileri sürmektedir.

Osteoporozlu hastalarda uyku sorunu bulunmaktadır, uyku sorunu süt tüketimi ile değişiklik gösterir. Bununla birlikte bireyin çalışması ve okur yazar olması ile uyku sorununda azalma olduğu yapılan çalışmalarda görülmektedir.

Osteoporoz hastalığının Diabetes Mellutus (diyabet) ile ilişkili olduğu yapılan çalışmalar da mevcuttur. Bu iki hastalık arasındaki ilişki ise şu şekilde açıklanabilir: Negatif kalsiyum dengesine yol açan artmış üriner kalsiyum ekskresyonu (idrarla kalsiyum atımı)  , vitamin D metabolizmasındaki değişiklikler , insülin ve insülin benzeri büyüme faktörleri, obezite gibi belirtileri ortaya çıkarır. Özellikle tip1 diyabet hastalarında kemik kaybı daha çok olmaktadır ve kemik kalitesinde azalma görüldüğü saptanmıştır. Tip 2 diyabette ise bu konu tartışmalıdır. Birbiriyle çelişen çalışmalar mevcuttur ve daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Bir diğer faktör ise sigara kullanımı durumunda kemik kütlesi ve kırık riski arasında ters bir ilişki olduğu düşünülür, ancak bu çalışmalar yeterli değildir. Yapılan meta analizde sigara kullanımının postmenopozol kadınlarda kemik kaybına yol açtığı saptanmıştır fakat premenopozal (menopoz öncesi) kadınlarda bu durum görülmemiştir.

Son olarak, ülkemizde D vitamini eksikliği sık görülen halk sağlığı probleminden olup, yaşlılarda görülen Parkinson hastalığında D vitamini düzeyinin düşük olduğu unutulmamalıdır. Parkinson hastalarının kalça kırığı, düşme ve yüksek osteoporoz riskini düşünerek D vitamini ve osteoporoz kontrolleri mutlaka yapılmalıdır.

Dünya Osteoporoz Günü her yıl 20 Ekim’de düzenlenir. En büyük, global osteoporoz farkındalık kampanyasıdır ve İOF üyeleri ile kemik sağlığı savunucularını, destekleyenleri, kemik, kas ve eklem hastalıklarına karşı verdikleri global savaşta bir araya getirir.


Alev Eroğlu Altınova, İ. Y. (2011). Diabetes Mellitus ve Osteoporoz. Türk Osteoporoz Dergisi , 96-97.

Aslıhan Taraktaş, F. Ü. (2018). Pregnancy-Associated Osteoporosis:Long-term Follow-up of a Patient with Two Pregnancies. Turk J Endocrinol Metab , 50-51.

Ebru Altın, B. K. (2014). Kadın ve Erkek Yetişkinlerde Osteoporoz Bilgi ve Farkındalık. Türk Osteoporoz Dergisi , 99-100.

Erkan, T. (2011). Ergenlerde Beslenme. Türk Pediatri Arflivi Dergisi , 49-51.

Havva Talay Çalış, S. T. (2017). Parkinson Hastalarında D Vitamini Düzeyinin Osteoporotik Kırıklar. Turk J Osteoporos , 16-18.

Mahmut Gürbüz, N. Y. (2013). D Vitamini ve Şizofreni. Türk Osteoporoz Dergisi , 20-21.

Meltem Vural, Z. T. (2014). Premenopozal Psoriasisli Hastalarda Serum 25 Hidroksi Vitamin D. Türk Osteoporoz Dergisi , 94.

Özlem Taşoğlu, O. Ö. (2011). Osteoporozlu Hastalarda Gözardı Edilen Bir Risk Faktörü. Türk Osteoporoz Dergisi , 62-64.

Şule Şahin Onat, S. Ü. (2013). Osteoporotik Hastalarda Uyku Kalitesinin Yaşam Kalitesine Etkisi. Türk Osteoporoz Dergisi , 32-34.


Exit mobile version