B3 Vitamini (Niasin) Nedir? Etkileri Nelerdir? Hangi Besinlerde Bulunur?

Niasin, B3 vitamini olarak da adlandırılmaktadır. Nikotinik asit (NA) olarak bulunabilen, suda çözünür özellikte olan, küçük moleküllü bir vitamindir. Yağın katabolizma reaksiyonlarında görev alan, NAD+ koenziminin (nikotinamid adenin dinükleotid) ve NADPH’ın öncüsü olarak işlev görmektedir. Nikotinamid ise niasinin bir türevidir ve doğal gıdalardaki niasin, pişirme işlemlerinde veya vücutta nikotinamide dönüşmektedir. Niasin ve nikotinamid, vitamin bakımından aynı olsalar da, farklı farmakolojik etkilere sahiptir.

Niasinin ortaya çıkışında, mısır yiyen toplumlarda görülen ve kronik eksiklik dolayısıyla Pellegra adlı salgının oluşması etkili olmuştur. Sebebi ise, mısırın düşük miktarda triptofan içeriyor olmasıdır. Triptofan, düşük verimlilik ile NAD+ molekülüne dönüştürülebildiğinden, niasin eş değeri (NE) kavramını oluşturur. Dolayısıyla, triptofan içerikli kaynaklarda niasin oluşabilmektedir.

B3 Vitamini (Niasin’in) Etkileri

Niasinin, plazma kolesterol seviyelerini düşürdüğünün keşfedilmesi ile birlikte, dislipidemi tedavisi için uzun süredir kullanılmaya başlamıştır. Bununla beraber, aterosklerotik kardiyovasküler hastalık risklerini düşürdüğü gözlenmiştir.

• Nikotinik asidin, farmakolojik düzeyde kullanımı (1-3 g/gün) serumdaki düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterolünü (LDL) azaltırken,  yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterolünü (HDL) arttırmaktadır. Bu durum, kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi ve tedavisi için potansiyel klinik faydalar sağlamaktadır.  Niasin aynı zamanda trigliseritleri de azaltmaktadır.

Özetle niasin, ATP formasyonu ile birlikte birçok enzim reaksiyonunda görev alan NADH ve NADPH koenzimleri için kullanılması bakımından oldukça önemlidir.

B3 Vitamini (Niasin) Kaynakları

Mısır haricindeki tahıllar, kuruyemişler ve baklagiller, nikotinik asit ve triptofan içeriğine sahip olduklarından, iyi kaynaklardır. Et ve balıklar, yine yüksek miktarda niasinin türevi olan nikotinamid ve triptofan içerikleri dolayısıyla oldukça iyi kaynaklardır. Aynı zamanda niasin alımına kahve ve vitamin takviyeleri de katkı vermektedir.

Niasin (B3 Vitamini) Eksikliği

Şiddetli niasin eksikliği, insanlarda 4D olarak ifade edilen; dermatit, demans, ishal, ölüm ile karakterize olan hastalık, bir başka ifadeyle Pellegra olarak ortaya çıkmaktadır. Veriler, niasinin ciddi eksikliğinin kanseri arttırabileceğini de göstermektedir.

Niasin’in Yan Etkileri ve Toksik Etkisi

Klinik çalışmalar sonucu görülen yan etkiler arasında tipik cilt kızarması ve kaşıntı, gastrointestinal sistemde ve kas-iskelet sisteminde problemler, kalp yetmezliği, diyabetik komplikasyonlar ve diyabet başlangıcı gibi durumlar bulunabilmektedir.

Niasin alımında üst sınır, 35 mg/gün olup, ilave nikotinik asit alımını ve besin takviyesini temel almaktadır. Bu durum doğal gıda veya triptofan için geçerli olmamaktadır. Niasin kaynaklı cilt kızarması durumu, rahatsız edici bir ısı ve kaşıntı oluşturmaktadır. Ancak, uzun vadede bir risk oluşturduğu ve patolojik durumlara sebep olduğu düşünülmemektedir.

B3 Vitamini (Niasin) Gereksinimi

• Öneriler; niasin alımının yetişkin erkeklerde 16 mg/gün olup, yetişkin kadınlar için 14 mg/gün olması yönündedir.