Besinin Adı
Türkçe: Mısır
İngilizce: Corn
Latince: Zea mays
Vatanı ve İklimi:
Mısır bitkisi, binlerce yıldır tarımı yapılan nadir bitkilerdendir. Milli-killi topraklarda en uygun yetişme ortamı bulan mısır; tropik ve ılıman bölgelerde yetiştirilen, dikildiği yere çok hızlı adapte olan bir tarla bitkisidir. Ilıman ve tropik bölgelerde yetişen tahıllara göre, güneşten aldığı ısıyı çok iyi kullanarak en yüksek verimi sağlar.
Amerika’nın New Mexico eyaletinde yapılan kazı çalışmalarında bulunan mısırların, yaklaşık 5000 yıllık olduğu görülmüştür. Güney Hindistan, Tayland, Pakistan ve Çin’in bazı bölgelerinde temel beslenme maddesi olarak mısır kullanılır. Ana vatanı Amerika kıtası olan mısır, ülkemize 1600’lü yıllarda gelmiştir. Ülkemizde mısır üretimi, buğday ve arpadan sonra 3. sırada yer alır. Akdeniz, Karadeniz, Marmara, Ege ve İç Anadolu Bölgesi’nde tarımı yapılır.
Bitkisel Özellikleri:
Buğdaygiller (Poaceae) ailesinin bir üyesi olan mısırın dış kabuğu yeşil renkli olup, taneleri genellikle sarı renkli olsa da; beyaz, turuncu, mor ve siyah renkli çeşitleri de vardır. Mısır; tane ve koçan şekline, tane iriliğine, koçan ucundaki rengine ve sıralar arasındaki boşluğa bakılarak sınıflandırılır. Mısırın kökleri kuvvetli, saçaklı bir yapıda olup, toprağın yaklaşık 40-50 cm altına ulaşabilir. Normal şartlarda ilk iki ayda 2.5-3 m civarında boyu uzar ve boyu uzadıktan iki ay sonra, 600 ile 1000 adet arasında tohumların olduğu mısır koçanı oluşur.
Faydaları ve/veya Zararları:
Mısır kabuğu yağının tüketilmesi, vücuttaki kolesterol emilimini azaltarak plazma LDL düzeyini, yani kötü kolesterolü düşürerek, damarların tıkanma riskini azaltır. Mısır, içerdiği folik asit ile, eksikliği sonucunda görülen nöral tüp defektine* karşı koruyucu özellik gösterir. Aynı zamanda, sahip olduğu lif içeriği sayesinde bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Kan şekerini hızlı yükselten mısır, içeriğindeki yüksek şeker oranı sebebiyle, diyabet hastalarının kontrollü tüketmesi gereken bir besindir. Mısırdan yüksek fruktozlu mısır şurupları elde edilir. Mısır şurubunun çok sık tüketimi metabolik sendrom* ve diğer sağlık sorunlarına sebep olabilir.
Bilgilendirme:
Tok tutma ve mide asidini emme özelliğine sahip olan cin mısırı, genel olarak bir miktar yağla, kapağı olan bir tencerede patlatılarak tüketilir. Yüksek sıcaklığa maruz kalan cin mısırı tanesinin kabuğu, bir süre sonra bu basınca dayanamaz ve içerdiği nişasta kabuğun dışına çıkar. Bu duruma mısırın patlaması ve oluşan ürüne ise patlamış mısır denir.
Mısır, yüksek verim sağlanan bir bitki olduğu için, insan ve hayvan beslenmesinde oldukça önemlidir. Aynı zamanda, makineli tarımı en fazla yapılan bitkilerden biridir. Endüstride nişasta, şeker, şurup, yağ, bira ve alkol yapımında kullanılan mısır, ham madde açısından büyük önem taşır. Mor mısır yüksek miktarda antosiyanin* içerdiği için, içeceklerde gıda boyası olarak kullanılır. Ayrıca içinde glüten bulunmadığı için çölyak hastaları kontrollü olarak tüketebilir.
100 gram Mısır’ın besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 15,7 | 0 | 3,3 | 5 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 3,3 | 289 | 20 | 12 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
| 1,2 | 83 | 0,4 | 2 |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
| 89,4 | 2 | 27 | 2,8 |
Metabolik Sendrom: Şişmanlık, insülin direnci bunlarla ilintili, hipertansiyon, tip 2 diyabet, hiperlipidemi gibi bozukluklarının en az üçünün bir arada bulunması durumudur.
Antosiyanin: Kırmızı ve mor renkli meyve ve sebzelerde bulunan renk verici bir madde.
Akdeniz, H., Yılmaz, İ., Andiç, N., & Zofer, Ş. (2004). Bazı Mısır Çeşitlerinde Verim ve Yem Değerleri Üzerine Bir Araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,Tarım Bilimleri Dergisi, 47-51.
Dembinska-Kiec, A., Mykkanen, O., Kiec-Wilk, B., & Mykkanen, H. (2008). Antioxidant Phytochemicals Against Type 2 Diabetes. British Journal of Nutrition, 109-117.
Hergenç, G. (2014). Mısır. G. Hergenç içinde, Belenme, Sağlık ve Hastalıkta Bitkiler (s. 329-330). İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri.
Kumar, D., & jhariya, A. N. (2013). Nutritional, Medicinal and Economical importance of Corn: A Mini Review. Research Journal of Pharmaceutical Sciences, 7-8.
Layrisse, B. M., Cook, J. D., Martinez, C., Roche, M., Kuhn, I. N., Walker, R. B., & Finch, C. A. (1969). Food Iron Absorption: A Comparison of Vegetable and Animal Foods. Blood, 430-443.
Pellet, D. M., Grunes, D. L., & Kochian, L. V. (1995). Organic acid exudation as an aluminum-tolerance mechanism in. Planta, 788-795.
Ramjiganesh, T., Roy, S., Nicolosi, R. J., Young, T. L., McIntyre, J. C., & Fernandez, M. L. (2000). Corn Husk Oil Lowers Plasma LDL Cholesterol Concentrations By Decreasing Cholesterol Absorption And Altering Hepatic Cholesterol Metabolism İn Guinea Pig. The Journal of Nutritional Biochemistry, 358-366.
Vartanlı, S., & Emeklier, H. Y. (2007). Ankara Koşullarında Hibrit Mısır Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 195-202.
Yakıt, S., & Tuna, A. L. (2006). Tuz Stresi Altındaki Mısır Bitkisinde Stres Paarametreleri Üzerine Ca, Mg, K’nın Etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 59-67.