Besinin Adı
Türkçe: Karalahana
İngilizce: Kale
Latince: Brassica oleracea var. acephala
Vatanı ve İklimi:
Brassica oleracea L.’nın yabani türleri, İspanya, Atlantik kıyısındaki deniz yaşam alanlarında ve İngiliz adalarında bulunmuştur. Bu yüzden, modern Brassica bitkilerinin Akdeniz bölgesinde meydana geldiği öne sürülmektedir. Soğuk iklim bitkisi olan karalahana, kuraklığa ve zor üretim koşullarına dayanıklı olup, dünya üzerinde çok geniş bir üretim alanına sahiptir. Avrupa, Asya ülkeleri ve özellikle de Amerika’da tarımı yapılmaktadır.
Bitkisel Özellikleri:
Karalahanada, sap ve damarları çevreleyen, koyu yeşil ve geniş yapraklar bulunur. Kıvırcık ya da düz olan bu yapraklar gövdeyi sarar. Genelde tohumdan yetiştirilen karalahana, ekimden 4-6 hafta sonra toplanır. Yaprakları içerisinde klorofil pigmenti, beta karoten, askorbik asit ve kalsiyum bulundurur. Bol miktarda vitamin ve mineral içerir.
Faydaları ve/veya Zararları:
İçinde bulundurdukları bileşikler nedeniyle bazı gıdalar ’süper besin’ olarak anılmaktadır. Lahanalardan da, birçok yerde süper besin olarak bahsedilir.
- Kalp hastalıkları ve bulaşıcı olmayan hastalıklara karşı etkin, 47 sebze ve meyvenin sıralandığı bir çalışmada; karalahana 15. sırada gelmektedir.
C ve A vitaminleri başta olmakla birlikte, E, K ve birçok B vitaminini bulunduran karalahana; magnezyum, demir, bakır ve yüksek oranda kalsiyum içermektedir. Ayrıca, antioksidan özellik gösteren; ß-karoten, provitamin A, lutein ve zeaksantin için iyi bir kaynaktır. Bu bileşenler; göz, cilt ve solunum sistemi için faydalıdır.
Filizleri iyi protein ve lif kaynağı olan karalahana; iyi bir prebiyotik olarak, bağırsaktaki faydalı bakterilerin çoğalmasını sağlar. İçerisindeki ‘glukosinolat’ denilen kimyasallar, vücutta parçalanarak kanser hücrelerinin gelişimini baskılayan bileşenleri oluşturur. Fenolik bileşenleri ise; obezite, tip 2 diyabet, metabolik sendrom, ateroskleroz ve kansere karşı koruyucu etki gösterir.
- Karalahana kullanılarak yapılan çalışmalarda; göz problemleri, gastrointestinal sistem sorunları, kemik güçsüzlükleri gibi birçok durumda anlamlı sonuçlara ulaşılmıştır.
-
Karalahana, aynı zamanda guatrojen bir sebzedir. Fazla tüketilirse guatra yol açabilir. Bu yüzden troit hastalarının dikkatli tüketmesi gerekir.
Bilgilendirme:
Her toplumda çeşitli şekillerde kullanılan karalahana, ülkemizde; genellikle çorba, sarma, dible ya da turşu yapımında yer almaktadır. Son zamanlarda oldukça popülerleşmesiyle birlikte salatalarda, sebze sularında, omletlerde, garnitürlerde ve evde cips yapımında kullanılmaya başlanmıştır.
- Lahanalar; fazla kaynatarak, kızgın yağda ya da mikrodalgada pişirilmemelidir. Buğulama ve fırında pişirme yöntemleri, besleyici özelliklerini kaybetmemesi açısından daha uygundur.
100 gram Karalahana’nın besin değerleri:
| CHO (g) |
Na (mg) |
I |
Vit. A (µg) |
| 5,7 | 20 | – | 333 |
| Protein (g) |
K (mg) |
F (µg) |
Vit. C (mg) |
| 2,5 | 169 | – | 35,3 |
| Yağ (g) |
P (mg) |
Fe (mg) |
Vit. B³ (mg) |
| 0,4 | 10 | 0,2 | – |
| Kalori (kkal) |
Ca (mg) |
Mg (mg) |
Lif (g) |
| 30,1 | 145 | 9 | 3,6 |
Glukosinolat: sağlığa yararlı, sülfür içeren bileşik
Lutein, zeaksantin: retinada bulunan karetonoidler
Ateroskleroz: damar bozulması
Guatrojen: guatra yol açan besinler
Kondo, S., Suzuki, A., Kurokawa, M., & Hasumi, K. (2016). Intake of kale suppresses postprandial increases in plasma glucose: A randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study. Biomed Rep, 5(5), 553-558. doi:10.3892/br.2016.767
Lemos, M., Santin, J. R., Junior, L. C., Niero, R., & Andrade, S. F. (2011). Gastroprotective activity of hydroalcoholic extract obtained from the leaves of Brassica oleracea var. acephala DC in different animal models. J Ethnopharmacol, 138(2), 503-507. doi:10.1016/j.jep.2011.09.046
Migliozzi, M., Thavarajah, D., Thavarajah, P., & Smith, P. (2015). Lentil and Kale: Complementary Nutrient-Rich Whole Food Sources to Combat Micronutrient and Calorie Malnutrition. Nutrients, 7(11), 9285-9298. doi:10.3390/nu7115471
Samec, D., Urlic, B., & Salopek-Sondi, B. (2018). Kale (Brassica oleracea var. acephala) as a superfood: Review of the scientific evidence behind the statement. Crit Rev Food Sci Nutr, 1-12. doi:10.1080/10408398.2018.1454400
Walsh, R. P., Bartlett, H., & Eperjesi, F. (2015). Variation in Carotenoid Content of Kale and Other Vegetables: A Review of Pre- and Post-harvest Effects. J Agric Food Chem, 63(44), 9677-9682. doi:10.1021/acs.jafc.5b03691
YYU, N. M. Antitiroid Maddeler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 3(1), 185-195.