Vitaminler, vücuda az alınmasına rağmen eksikliği durumunda ciddi sıkıntılar oluşturabilen mikro besin ögeleridir. Vitaminlerin yağda çözünen (A, D, E, K) ve suda eriyen (B ve C) vitaminler olmak üzere 2 formu mevcuttur. Suda eriyen vitaminlerin; bağışıklık sistemi, enerji metabolizması gibi yolaklarda görevleri vardır. Suda eriyen vitaminlerden B grubu olanlar, koenzim* formuna sahiptir. Vitaminler, makro besin ögelerinin görevlerini düzenli yapabilmesi için yardımcı olurken; fetal ve erken dönemde beyin gelişiminin düzenlenmesi için de oldukça önemlidir.
B1 vitamini, temel metabolik reaksiyonlarda işlev gören bütün organizmalarda önemli bir bileşiktir. Ayrıca, bitkilerde DNA hasarına ve patojen saldırısına yanıtlarda rol oynar. B grubu vitaminler arasında tanımlanmış ilk vitamin olan tiamin, enerji metabolizmasında yer alan çeşitli enzimler için bir koenzim görevi görür. Tiaminin koenzimi olduğu enzimler; nörotransmitter* biyosentezinde, oksidatif strese karşı kullanılan indirgeyici maddelerin üretiminde ve nükleik asit yapımında yer alan pentozların sentezi için önemlidir.
B1 Vitamini (Tiamin) Yetersizliğinde Görülen Hastalıklar
Tiamin, serebral* metabolizmada merkezi bir rol oynar. Tiamin yetersizliği sonucunda; beriberi*, periferik nöropati*, laktik asidoz ve ödemin eşlik ettiği kardiyomiyopati*, nisstagmus*, oftalmopleji*, konfüzyona dönüşen ataksi*, retrograd amnezi, bilişsel bozukluk, Wernicke-Korsakoff sendromu olabilir.
Günlük beslenmesinde ciddi düzeyde tiamin eksikliği bulunan bireylerde, 18 gün içinde belirgin olarak semptomlar gözlenir. Gelişmiş ülkelerde tiamin eksikliğinin önemli nedenleri arasında, alkolizm ve yetersiz beslenme bulunmaktadır.
- Ülkemizdeki yetişkin bireylerin tiamin alımları incelendiğinde, ortalama gereksinimin altında alımlarının sıklığı yüksek bulunmuştur. Yaşlılıkta bu sıklık daha da artmaktadır. Tiamin takviyesi, gerekli görüldüğü durumlarda eksikliğin giderilmesi ve hastalık durumunun iyileştirilmesi amacıyla faydalıdır.
Tiamin (B1 Vitamini) Kaynakları
Tiamin açısından zengin kaynaklar arasında; tahıllar (çavdar, yulaf, buğday, bulgur, makarna, pirinç, tam tahıllı ürünler vb.), sert kabuklu yemişler, sakatatlar, kuru baklagiller bulunmaktadır. Fasulye ve bezelye de tiamin içermektedir.
B1 Vitamini (Tiamin) Gereksinimi
Tiamin için yetişkin erkek bireylerde günlük önerilen alım miktarları 1,2 mg iken, yetişkin kadın bireylerde bu miktar 1,1 mg olarak belirlenmiştir. Gebe ve emzikli kadınlarda ise önerilen alım miktarı 1,4 mg’dır.
Beriberi: B1 vitamini eksikliğinde meydana gelen ağır bir polinevrit.
Kardiyomiyopati: Kalp kasının yetersiz kasılması ile karakterize olan hastalık
Koenzim: Bir enzimi aktif duruma getiren, enzimin protein olmayan bileşeni
Serebral: Beyne ait
Nisstagmus: Gözlerin tekrarlanan, kontrol edilemeyen hareketler yaptığı bir görme durumudur
Nörotransmitter: Sinir impulslarının iletimine yardımcı olan bileşiklerdir.
Oftalmopleji: Göze ait sinirlerin felci sonucu göz kapağının düşmesi ve gözün hareket edememesi ile birlikte oluşan tablo
Periferik Nöropati: Periferal sinirlerin yapı veya fonksiyonlarında bozukluk
Raschke, M., Burkle, L., Muller, N., Nunes-Nesi, A., R. Fernie, A., Arigoni, D., . . . B. Fitzpatrick, T. (2007, 12 4). Vitamin B1 biosynthesis in plants requires the essential iron–sulfur cluster protein, THIC. PNAS, 19637–19638.
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu; Obezite, Diyabet ve Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığı. (2016). Türkiye Beslenme Rehberi 2015 (TÜBER). Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu.